Δεν διακωμωδώ την κατάσταση, τη στηλιτεύω
Πώς ένας διδάκτωρ Αστροφυσικής μετατρέπει τα Playmobil σε μέσο καυστικής σάτιρας
Διδάκτωρ Αστροφυσικής, επαγγελματίας σεναριογράφος αλλά και –ίσως η πιο σημαντική ιδιότητα στην περίπτωσή του– πατέρας δύο μικρών παιδιών, ο Νίκος Παπαδόπουλος ανακάλυψε ότι μπορεί να δημιουργεί και να εκφράζεται χρησιμοποιώντας τα Playmobil του. Από τότε τα έργα του έχουν προβληθεί εκτός ελληνικών συνόρων και ΜΜΕ όπως ο «Guardian» έχουν ασχοληθεί με το Plasticobilism (αν και ο ίδιος προτιμάει να στέκεται ταπεινός μπροστά σε αυτό). Μέχρι και η ίδια η Playmobil ασχολήθηκε μαζί του. Οχι όμως για να τον συγχαρεί...
Να σε γνωρίσουμε αρχικά μέσα από τον αυτοπροσδιορισμό σου ως «ευτυχή πατέρα, δυστυχή Ελληνα».
Ευτυχής πατέρας είμαι γιατί αυτό είναι κάτι που έχει να κάνει με την πατρότητα και τα προσωπικά μου κριτήρια περί ευτυχίας. Βλέποντας όμως τη μεγαλύτερη εικόνα –ότι τα παιδιά μου μεγαλώνουν σε μια συγκεκριμένη κοινωνία, την ελληνική– παύω να είμαι μόνο πατέρας και αποτελώ μονάδα ενός συνόλου. Που για να ευτυχήσει πρέπει να ευτυχήσει και όλο το σύνολο. Δεν μπορείς σε μια κοινωνία να είσαι πραγματικά ευτυχισμένος όταν ο διπλανός σου δεν είναι. Η δυστυχία του διπλανού σου θα σε αγγίξει κάποια στιγμή θες δεν θες. Εξού και το «δυστυχής Ελληνας».
Πώς γεννήθηκε η ιδέα του Plasticobilism;
Προέκυψε μέσα από το παιχνίδι που έκανα με τον μεγαλύτερο γιο μου με τις φιγούρες των Playmobil και συγκεκριμένα όταν αναπαραστήσαμε τον τρόπο με τον οποίο κοιμόμαστε οικογενειακώς τα βράδια. Αυτό μου έδωσε την ιδέα να το γενικεύσω και να αναπαραστήσω σκηνές που αφορούν όχι απλώς τον μικρόκοσμό μου, αλλά ολόκληρη την κοινωνία.
«Αυτό που κάνω είναι συνειδητά στρατευμένη τέχνη, με την έννοια ότι τα έργα μου λειτουργούν πρώτιστα ως φορείς ιδεών και έπειτα ως καλλιτεχνικό προϊόν»
Και επιπλέον να σχολιάσω φαινόμενα, να πάρω θέση, να μιλήσω και να εκφραστώ για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Στόχος μου εξαρχής δεν ήταν να κατευνάσω την οργή μου για όσα τραγικά συμβαίνουν μέσω της σάτιρας ή του χιούμορ. Αλλά να την αποτυπώσω και να την ενώσω με αυτήν που νιώθουν οι συνάνθρωποί μου. Δεν κάνω ούτε πλάκα ούτε διακωμωδώ την κατάσταση, τη στηλιτεύω. Αλλωστε με τι να κάνει πλάκα κανείς; Με την κατακρεούργηση του μέλλοντος του δικού μας και των παιδιών μας;
Τα παιδιά σου συμμετέχουν στη δημιουργία των έργων σου; Τους έχεις απομυθοποιήσει κατά κάποιον τρόπο το παιχνίδι με τα Playmobil;
Οι γιοι μου συμμετέχουν στην όλη διαδικασία και κυρίως επικεντρώνονται στο να θέλουν να χαλάσουν ένα στήσιμο προτού ακόμη το φωτογραφίσω! Ωστόσο, ο μεγαλύτερος γιος μου καταλαβαίνει αρκετά πλέον και σχεδόν σέβεται αυτό που κάνω. Του εξηγώ όσο μπορώ γιατί θέλω να μιλήσω με αυτές τις στημένες φιγούρες, χωρίς όμως να του εξηγώ τα πάντα, επειδή θέλω αυτή η πολύτιμη αθωότητα που έχει να διαρκέσει όσο το δυνατόν περισσότερο. Ή τουλάχιστον εγώ να μη μειώσω τη διάρκειά της. Γιατί αν χαθεί τόσο σύντομα, δεν θα μπορέσει κάποτε και να ανακληθεί. Γι’ αυτό και οι φωτογραφίες μου απευθύνονται σε ενήλικες. Οχι όμως γιατί είναι ακατάλληλες για ανηλίκους. Γιατί τότε ακατάλληλη είναι η ίδια η κοινωνία που δημιουργεί πολύ σκληρότερες εικόνες με πραγματικούς ανθρώπους και όχι με άψυχες πλαστικές φιγούρες.
Πόσο χρόνο χρειάζεσαι για να ολοκληρώσεις μια φωτογραφία;
Το όλο θέμα είναι στην αρχική ιδέα, δηλαδή στο να αποφασίσω τι θα πω. Και κατά δεύτερον στο πώς θα το πω. Αυτό θεωρητικά δεν έχει χρονικό περιορισμό, αλλά με όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας η έμπνευση έρχεται σχεδόν ακαριαία. Από εκεί και πέρα η αναζήτηση των κατάλληλων φιγούρων και αξεσουάρ, το φόντο (που αν δεν είναι φυσικός χώρος είναι συνήθως κάποια πραγματική φωτογραφία), το όλο στήσιμο, οι λήψεις, η επιλογή της κατάλληλης φωτογραφίας και η τελική της επεξεργασία μπορεί να πάρουν από μισή μέχρι και δύο ώρες.
Η εταιρεία Playmobil έχει ασχοληθεί με το Plasticobilism;
Ναι, ασχολήθηκε. Κατέβασε την αρχική μου σελίδα χωρίς καμία προειδοποίηση και απείλησε να κατεβάσει και την παρούσα (όπως και το ομώνυμο blog), γιατί δεν ήθελε να εκφράζω πολιτικά μηνύματα με τις φιγούρες της. Η ίδια εταιρεία που βγάζει σετ παιχνιδιού με σκλάβους σε καράβια που φοράνε αλυσίδα στον λαιμό, η ίδια εταιρεία που βγάζει σετ με αστυνομικό μαζί με τη φιγούρα ενός «κακού» αναρχικού (που σε άλλο σετ είναι κλεισμένος σε φυλακή), ήρθε να με φιμώσει και να μου απαγορεύσει να κάνω «πολιτικές» ή «εξτρεμιστικές» δηλώσεις! Μετά τη κοινοποίηση του θέματος και την κατακραυγή που ακολούθησε εναντίον της εταιρείας από πάρα πολλούς που δεν με γνώριζαν καν, αλλά μου συμπαραστάθηκαν με απίστευτο τρόπο σε αυτή την κατάφωρη λογοκρισία που βίωνα, αποφάσισε να ρίξει τους τόνους και να σταματήσει να με απειλεί, ζητώντας μου απλώς να αναφέρω στη σελίδα μου ότι δεν έχω καμία σχέση με την εταιρεία. Ανάμεσα σε αυτούς που μου συμπαραστάθηκαν τότε ήταν και ο Κώστας Βαξεβάνης, τον όποιο θέλω να ευχαριστήσω δημόσια.
Θεωρείς ότι δημιουργείς τέχνη και μάλιστα στρατευμένη;
Τι είναι άραγε η τέχνη; Αν είναι η δημιουργική έκφραση που μέσα από ένα έργο αποτυπώνει την ψυχική κατάσταση, τα συναισθήματα, τις ιδέες, την αίσθηση ή τον οραματισμό του δημιουργού, τότε αυτό που κάνω είναι τέχνη. Και ναι, είναι συνειδητά στρατευμένη τέχνη, με την έννοια ότι τα έργα μου λειτουργούν πρώτιστα ως φορείς ιδεών και έπειτα ως καλλιτεχνικό προϊόν. Με τον τρόπο αυτό εκφράζομαι ελεύθερα και ουσιαστικά ψυχοθεραπεύομαι και αυτός είναι και ο μόνος στόχος μου. Ωστόσο δεν έχω στόχο να αφυπνίσω κανέναν άλλον, για τον απλούστατο λόγο ότι κανείς δεν αφυπνίζεται από μια φωτογραφία, αν δεν θέλει ή αν δεν είναι ήδη έτοιμος να το κάνει. Η τέχνη έχει τη δύναμη που της δίνει ο αποδέκτης που την αντιλαμβάνεται. Πώς μπορώ να αφυπνίσω κάποιον τοποθετώντας μια φιγούρα Playmobil μέσα σε έναν κάδο σκουπιδιών ψάχνοντας για τροφή, όταν δεν αφυπνίζεται βλέποντας έναν άνθρωπο να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα έξω από την πόρτα του;
Με ποιον άλλο τρόπο εκφράζεις τις πολιτικοκοινωνικές απόψεις σου;
Στους δρόμους, πλάι σε ανθρώπους που διεκδικούν το δίκιο τους. Συμμετέχοντας σε κοινωνικά κινήματα που υψώνουν τη φωνή τους και αγωνίζονται για αξίες και ιδανικά. Τέλος, ψηφίζοντας στις εκλογές.
Πολιτικά πού τοποθετείσαι;
Θα έλεγα ότι τοποθετούμαι στους «αντί» και στους «απέναντι». Αντί σε κάθε εξουσία που υποδουλώνει και εκμεταλλεύεται τον λαό που την εξέλεξε. Σε οτιδήποτε καταπατά τα δημοκρατικά κεκτημένα αυτού του λαού – είτε αυτό λέγεται φασισμός, ρατσισμός, ναζισμός ή μνημόνιο. Είμαι απέναντι σε διαπλεκόμενα κατεστημένα, σε συμφέροντα και σε δυνάμεις που προσπαθούν να μας καθυποτάξουν χρησιμοποιώντας νομισματικούς εκβιασμούς, τραπεζική τρομοκρατία και μιντιακές προπαγάνδες. Είμαι αλληλέγγυος σε κάθε δίκαιη διεκδίκηση, σε κάθε αγώνα για δικαιοσύνη, δημοκρατία και αξιοπρέπεια. Αυτή είναι η πολιτική μου τοποθέτηση χωρίς ανούσιες ταμπέλες.