«Αντιστρέψαμε την πορεία κοινωνικής διάλυσης»

Η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης αναλύει την πολιτική της κυβέρνησης για τις ευαίσθητες ομάδες

Ηταν 2013, 2014, ακόμη και αρχές του 2015 όταν οι πληροφορίες που έφταναν από τα σχολεία, από τις καταγγελίες δασκάλων και γονιών, ήταν κάτι παραπάνω από ανησυχητικές. Παιδιά λιποθυμούσαν την ώρα των μαθημάτων επειδή είχαν να φάνε μερικές ημέρες!

Ολα αυτά ανήκουν πια στο παρελθόν. Τέτοια νέα δεν υπάρχουν πια. Πίσω από την… εξαφάνισή τους υπάρχει ένα πρόσωπο που αφιερώθηκε με… ιερή μανία στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης που πλήγωνε την περηφάνια και την αξιοπρέπεια όλων. Τώρα που κλείνει ένας κύκλος ζητήσαμε από την αναπληρώτρια υπουργό Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου έναν μίνι απολογισμό αλλά και τα σχέδιά της για την επόμενη ημέρα.

Για την Αριστερά η κοινωνική πολιτική και η ανακούφιση των αδυνάτων είναι ταυτοτική θέση. Κλείνει μια χρονιά σημαντικών κινήσεων στο μέτωπο αυτό. Πόσα κάνατε από αυτά που είχατε σχεδιάσει και πόσα από αυτά που θέλατε να κάνετε; Η κοινωνική σας πολιτική αντιμετώπισε τα βασικά θέματα φτώχειας, ακόμη και εξαθλίωσης, που δημιούργησε η οκταετής κρίση;

Το 2018 ολοκληρώσαμε έναν κύκλο δράσεων και χρηματοδοτήσεων υπέρ των αδυνάτων, με στόχο να αντιμετωπίσουμε τη μεγάλη τραγωδία της φτωχοποίησης του ελληνικού λαού, που μέχρι το 2015 έχασε το 30-40% των εισοδημάτων του. Με τους νόμους για την ανθρωπιστική κρίση και το ΚΕΑ δαπανήσαμε 1,635 δισ. ευρώ (201518) και για το κοινωνικό μέρισμα 1,420 δισ. ευρώ (2017-18), συνολικά δηλαδή 3,055 δισ. ευρώ σε μια τριετία, όταν από το 2010 έως το 2015, για μια πενταετία, οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν είχαν δώσει ούτε ένα ευρώ. Μας λένε συχνά ότι αυτή είναι επιδοματική και όχι αναπτυξιακή πολιτική. Γνωρίζουν καλά πως αυτό είναι ψεύδος. Οι κοινωνικές δαπάνες είναι αναπτυξιακές. Εχουν δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή κατά 1,03 έως 1,6. Δηλαδή κάθε ευρώ που δαπανάς επιστρέφει στο ΑΕΠ κατά 1,03 έως 1,6 ευρώ. Τα 710 εκατ. ευρώ κοινωνικό μέρισμα που θα δώσουμε από τις 14 Δεκεμβρίου γνωρίζουν καλά ότι θα ενισχύσουν την αγορά κατανάλωσης, διότι δεν αποταμιεύονται ούτε διαφεύγουν στην Ελβετία ή σε offshore. Παράλληλα με τις δράσεις μας και τις δαπάνες για την ανεργία (780 εκατ. ευρώ για 215.000 ανέργους) ρίξαμε την ανεργία από το 27,5% το 2015 στο 18,9% το 2018.

Εχουμε καταφέρει να αντιστρέψουμε την πορεία της κοινωνικής διάλυσης, όπως δείχνουν όλοι οι δείκτες φτώχειας και παιδικής φτώχειας. Αν όμως μελετήσετε τους δείκτες παιδικής φτώχειας θα δείτε ότι το 2008, δηλαδή τη χρονιά πριν από την κρίση, ήταν 23%, το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη. Το 2015 ήταν 26,6% και το 2017 24,5%, άρα ρίξαμε για πρώτη φορά την παιδική φτώχεια κατά δύο μονάδες. Σημειώστε ότι το ποσοστό του 2017 είναι με εισοδήματα του 2016. Γι’ αυτό είμαι σίγουρη ότι φέτος, το 2018, η παιδική φτώχεια είναι ήδη κάτω από το 23%, δηλαδή το ποσοστό των εποχών των παχιών αγελάδων του 2008.

Οι μεγαλύτερες αλλαγές που κάνατε στο μέτωπο της κοινωνικής πολιτικής ποιες είναι;

Σε αυτά τα τριάμισι δύσκολα χρονιά κάναμε και δύο μείζονες αλλαγές:

1. Αλλάξαμε το μοντέλο της πρόνοιας από μοντέλο που αφορά μόνο τους φτωχούς σε μοντέλο για όλους. Αυτό φαίνεται στις πολιτικές μας για το παιδί, που είναι οριζόντιες. Σχολικά γεύματα για όλα τα παιδιά (153.000 καθημερινά ζεστά γεύματα σε 953 σχολεία), οικογενειακά επιδόματα (αύξηση κατά 60%), βρεφονηπιακοί σταθμοί (αύξηση κατά 60%). Αυξήσαμε τις δαπάνες για το παιδί από 800 εκατ. ευρώ το 2015 σε 1,3 δισ. ευρώ το 2018. Ο κ. Μητσοτάκης στη ΔΕΘ υποσχέθηκε να μας ξαναγυρίσει στο παλιό μοντέλο. Δηλαδή να επιδοτεί μόνο την ακραία φτώχεια με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, όπου θα ενσωματώσει όλα τα επιδόματα.

2. Κάναμε την πρόνοια ψηφιακή για να βάλουμε τέλος στις πελατειακές σχέσεις. Από το ψηφιακό σύστημα που κάναμε στο ΚΕΑ μέχρι τον ηλεκτρονικό φάκελο για τους αναπήρους. Μεγάλες αλλαγές, για τις οποίες η Ευρώπη ζητάει τη συμβουλή μας. Γιατί εμείς πιστεύουμε ότι μόνο έτσι μπορεί να πάει η χώρα μπροστά. Για εμάς αυτό είναι δίκαιη ανάπτυξη. Δεν είναι το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυ-

σμού να είναι σε φτώχεια και λίγοι να καρπώνονται τον πλούτο, όπως γινόταν μέχρι πρόσφατα.

Θεωρείτε τον απολογισμό σας θετικό, αλλά τι θα απαντούσατε σε όσους σας πουν «το δικό μου παιδί ούτε φέτος κατάφερε να πάει στον παιδικό σταθμό»;

Εμείς, κ. Σχινά, είμαστε από την πρώτη μέρα στο πλευρό των παιδιών και των γονιών τους. Η εύκολη απάντηση θα ήταν ότι εμείς φέτος βάλαμε 48.000 περισσότερα παιδιά από ό,τι το 2015. Η εύκολη απάντηση θα ήταν, επίσης, ότι εμείς βάλαμε την άνεργη μητέρα, όλους όσοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και όλα τα παιδιά από τις πυρόπληκτες περιοχές στο πρόγραμμα. Για εμάς, όμως, δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Γιατί αποτελεί βαθιά πεποίθησή μας ότι η κοινωνική καταγωγή δεν μπορεί να καθορίζει το μέλλον κάθε παιδιού και ταυτόχρονα πιστεύουμε ότι τα μέτρα για το παιδί πρέπει να είναι οριζόντια και να μην απευθύνονται μόνο στην ακραία φτώχεια, όπως θέλουν το ΔΝΤ και ο κ. Μητσοτάκης. Εμείς οραματιζόμαστε ένα κοινωνικό κράτος που αγκαλιάζει την πλειονότητα των πολιτών.

Η φροντίδα μας για το παιδί σχετίζεται άμεσα με το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο δεν αντιμετωπίζεται με μεγαλοστομίες. Τα τελευταία 20 χρόνια ένα μέτρο δεν εφαρμόστηκε στην πράξη. Από τη μελέτη και την εμπειρία ευρωπαϊκών χωρών εμείς στηρίξαμε τις πολιτικές μας σε τέσσερις δράσεις: τα οικογενειακά επιδόματα, τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, τα σχολικά γεύματα και τον νόμο για την υιοθεσία και την αναδοχή. Και τις κάναμε πράξη παρά τη δημοσιονομική ασφυξία. Παραλάβαμε, όπως σας είπα, 79.000 vouchers για τους βρεφονηπιακούς το 2015 και φέτος δώσαμε περισσότερα από 127.000. Το ξέρω ότι δεν φτάνουν για όλα τα παιδιά, αλλά είναι αύξηση 60%. Και του χρόνου θα βάλουμε ακόμη περισσότερα. Προσεγγίζουμε με μεγάλη προσοχή το ζήτημα, ώστε να αντιμετωπίσουμε την ουσία του προβλήματος, που είναι η ανισοκατανομή των θέσεων που υπάρχουν στη χώρα. Γνωρίζετε ότι από το σύνολο των 325 δήμων, οι 161 δεν έχουν ούτε έναν βρεφικό σταθμό; Εμείς καλέσαμε τους δήμους και τους προσφέραμε 15 εκατ. ευρώ για να ιδρύσουν 10.000 νέες θέσεις. Ανταποκρίθηκαν 110 δήμοι και προχωράμε. Εχουμε σχέδιο ώστε τα επόμενα χρόνια να καλύψουμε το σύνολο των αναγκών.

Τι επιπλέον θα κάνετε την επόμενη χρονιά;

Επεκτείνουμε τα σχολικά γεύματα σε όλα τα σχολεία (200 εκατ. ευρώ), ιδρύουμε τις υπόλοιπες 30.000 θέσεις που χρειάζονται στους βρεφονηπιακούς σταθμούς για να μη μείνει κανένα παιδί εκτός (45 εκατ. ευρώ) και αυξάνουμε τα vouchers για να πάρουν όλα τα παιδιά. Υλοποιούμε το μεγάλο πρόγραμμα αποϊδρυματοποίησης, όλα τα παιδιά σε μια αγκαλιά, και ενισχύουμε τους ηλικιωμένους (ΟΦΗΛΙ, 200 εκατ. ευρώ). Επιπλέον δίνουμε την επιδότηση στέγης το 2019 (400 εκατ. ευρώ για 1,3 εκατ. νοικοκυριά) και 600 εκατ. ευρώ το 2020.

Είχατε εξαγγείλει ειδικά προγράμματα για Ρομά. Πού βρίσκεται το θέμα;

Ιδρύσαμε για πρώτη φορά την Ειδική Γραμματεία Ρομά και αναπτύσσουμε ένα ολιστικό σχέδιο δράσης, βασικός στόχος του οποίου είναι να βάλει τέλος στην εξαθλίωση και να θέσει τις βάσεις για την κοινωνική ένταξη, ειδικότερα των νέων Ρομά. Προχωράμε στον σχεδιασμό οργανωμένων χώρων μετεγκατάστασης σε όλη την Ελλάδα, όπως στην Κατερίνη, στα Φάρσαλα, στην Αμφισσα και σε 20 ακόμη δήμους. Ταυτόχρονα κάνουμε παρεμβάσεις σε 55 δήμους για να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσης, σχεδιάζουμε κοινωνικά πολυκέντρα σε όλες τις περιφέρειες, κόστους 11,6 εκατ. ευρώ, ενώ βελτιώνουμε 15 οικισμούς με παρεμβάσεις ύψους 25 εκατ. ευρώ. Παράλληλα προωθούμε την επιδότηση ενοικίου με 10 εκατ. ευρώ, ενώ εξειδικεύονται οι δράσεις για την προώθηση της απασχόλησης με πόρους του ΕΚΤ που ανέρχονται στα 27,6 εκατ. ευρώ. Δουλεύουμε, επίσης, με περίπου 100 διαμεσολαβητές και νέους Ρομά, με στόχο την ενεργοποίηση των κοινοτήτων Ρομά και την ενεργή συμμετοχή τους στα κοινά. Τέλος, πρόσφατα θεσμοθετήσαμε τη διαδικασία ταυτοποίησης μητέρας χωρίς αποδεικτικά στοιχεία ταυτότητας εντός νοσοκομείων και μαιευτηρίων, προκειμένου να σταματήσει η απομάκρυνση νεογνών από τις φυσικές μητέρες τους λόγω έλλειψης εγγράφων.

Τι γίνεται με το καθεστώς για τα ιδρύματα;

Εδώ το τοπίο δεν ήταν απλώς εξαιρετικά άναρχο και αχαρτογράφητο, αλλά και ασύνδετο. Πέραν των 63 δημόσιων ιδρυμάτων, που έχουν πλέον ενοποιηθεί σε 13 κέντρα κοινωνικής πρόνοιας περιφερειών (ΚΚΠΠ), όλα τα ιδρύματα ΝΠΙΔ υποχρεώθηκαν, με νόμο που ψηφίσαμε το 2017, να εγγραφούν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα με όλα τους τα στοιχεία αναλυτικά, επί ποινή άρσης της λειτουργίας τους. Είναι περίπου 1.600, ανοιχτής και κλειστής φροντίδας. Παράλληλα ολοκληρώνουμε την κωδικοποίηση όλης της νομοθεσίας. Υπάρχουν ιδρύματα που διέπονται από νόμους του 1914! Ολα πλέον κωδικοποιούνται και διορθώνονται και είμαστε έτοιμοι για τον μεγάλο νόμο-πλαίσιο. Σε αυτό το μεγάλο σχέδιο θα ηγηθούν με τους νέους οργανισμούς και με το νέο προσωπικό τα ΚΚΠΠ όλης της Ελλάδας. Ηδη επιχειρούμε μια μεγάλη αλλαγή, ανάλογη του «Βοήθεια στο σπίτι», με την προκήρυξη 341 θέσεων για το επικουρικό προσωπικό που υπηρετεί στα ΚΚΠΠ. Παράλληλα υλοποιούμε, με προϋπολογισμό 15 εκατ. ευρώ, πιλοτικό πρόγραμμα αποϊδρυματοποίησης στο ΚΚΠΠ Δυτικής Ελλάδας (Λεχαινά), σε σύμπραξη με το ΚΚΠΠ Αττικής.

Υπάρχει έλλειμμα πληροφόρησης σε κάποιες κατηγορίες συμπολιτών μας για τις δυνατότητες που τους παρέχει το πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής; Πώς θα το αντιμετωπίσετε;

Η ψηφιακή μετάβαση της πρόνοιας γίνεται με 240 κέντρα κοινότητας και τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) που δίνει όλα τα επιδόματα ψηφιακά. Τα κέντρα κοινότητας είναι για όλους τους πολίτες, οι οποίοι μπορούν να ρωτήσουν τα πάντα για τα επιδόματα, για προγράμματα εθνικά ή ευρωπαϊκά και για όλες τις κοινωνικές υπηρεσίες για τον ηλικιωμένο γονιό ή το παιδί του. Δεν είναι για τους φτωχούς. Ετσι τα ήθελε η ΝΔ, γι’ αυτό δεν τα ψήφισε, γιατί χαλούν τις πελατειακές σχέσεις. Κάνουμε υπερπροσπάθεια ώστε να ενημερώνονται όλοι οι πολίτες για ό,τι δικαιούνται και νομίζω πως τα καταφέρνουμε με μπροστάρηδες τα κέντρα κοινότητας και τον ΟΠΕΚΑ. Ανοίγετε, όμως, ένα μεγάλο κεφάλαιο, αυτό της ενημέρωσης. Δυστυχώς, τα κραταιά συστημικά ΜΜΕ, αυτά που στήριζαν επί δεκαετίες το παλιό διεφθαρμένο καθεστώς, το μόνο που δεν προσφέρουν πλέον είναι ενημέρωση. Επιδίδονται σε έναν αγώνα δρόμου παραπληροφόρησης και fake news, επιχειρώντας να πλήξουν την κυβέρνηση. Μπορεί οι πολίτες να μην ακούν και να μη βλέπουν από την τηλεόραση και τις εφημερίδες για τα επιδόματα που δίνουμε, για τα κέντρα κοινότητας, για τα σχολικά γεύματα, για την υπερπροσπάθεια που κάνουμε στους παιδικούς σταθμούς, στα ιδρύματα, στις ΚΑΛΟ (κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία), αλλά τα βλέπουν στη ζωή τους, στην καθημερινότητά τους. Εμείς δεν είμαστε σαν τις προηγούμενες κυβερνήσεις, που το πρώτο που τους ενδιέφερε ήταν να τα έχουν καλά με τα ΜΜΕ. Εμείς δίνουμε λόγο και φωνή στην κοινωνία και όχι στους βαρόνους των media.

«Αλλάξαμε το μοντέλο της πρόνοιας από μοντέλο που αφορά μόνο τους φτωχούς σε μοντέλο για όλους και την κάναμε ψηφιακή. Γι’ αυτό δεν τα ψήφισε η ΝΔ, γιατί χαλούν τις πελατειακές σχέσεις»