«Οι χιμπατζήδες προστατεύουν το περιβάλλον τους, οι άνθρωποι όχι»
Η 84χρονη Βρετανίδα–ζωντανός θρύλος της οικολογίας μιλάει αποκλειστικά στο Documento
« Οι χιμπατζήδες δεν είχαν ονόματα αλλά αριθμούς. Με αυτό το σκεπτικό, έως τότε οι επιστήμονες δεν μιλούσαν για προσωπικότητες, νοημοσύνη ή συναισθήματα. Οι αριθμοί δεν προδιαθέτουν για τίποτε τέτοιο. Οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι προσωπικότητα έχει μόνο
ο άνθρωπος» μας λέει η Τζέιν Γκούντολ. Η φωνή της ακούγεται σταθερή και σίγουρη. Θεωρείται ζωντανός θρύλος για την επιστήμη, καθώς η δουλειά της άνοιξε νέους δρόμους στη μελέτη της συμπεριφοράς των θηλαστικών. Μελέτησε τους χιμπατζήδες για πάνω από 50 χρόνια στην Αφρική, έγινε φίλη μαζί τους. Εσπασε τα καθιερωμένα δίνοντας σε καθένα από τα ζώα που μελετούσε όνομα και επώνυμο. Τους έδωσε προσωπικότητα και πολύ χρόνο.
«Ευτυχώς είχα μάθει από το σκυλί μου όταν ήμουν παιδί ότι τα ζώα έχουν προσωπικότητα, μυαλό και συναισθήματα. Οι χιμπατζήδες με βοήθησαν να επηρεάσω τον τρόπο με τον οποίο η επιστήμη αντιλήφθηκε τα ζώα. Συνειδητοποίησαν όλοι ότι εμείς οι άνθρωποι δεν είμαστε τα μόνα όντα με προσωπικότητα, μυαλό και συναισθήματα».
Εφτιαχνε εργαλεία
Ετσι κατάλαβε ότι ο Ντέιβιντ, ο χιμπατζής που παρακολουθούσε για μήνες, έφτιαχνε εργαλεία και απολάμβανε μεζέδες. Οτι η Κάρλα είχε υιοθετήσει ένα ορφανό. Οτι ο Πιτ ήθελε την Τζόαν επειδή τα φιλιά που της έδινε ήταν πιο γλυκά απ’ αυτά που έδινε στην Ελίζαμπεθ και κρατούσαν πιο πολλή ώρα!
Η Τζέιν Γκούντολ έχει δημιουργήσει ένα ίδρυμα και δουλεύει με
διάφορες ομάδες μικρών και μεγαλύτερων παιδιών, στα οποία έχει εναποθέσει τις ελπίδες της για το μέλλον του πλανήτη.
«Με ρωτούν πολλά και απίστευτα πράγματα. Από την κλιματική αλλαγή έως τον Πούτιν και από τη ζωή σε άλλους πλανήτες έως το τι μπορεί να αντικαταστήσει το πλαστικό. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι η επίδραση ενός ανθρώπου μπορεί να μην είναι σημαντική, αλλά μπορεί να γίνει αν αρχίσει να επηρεάζει ο ένας τον άλλο και όλοι μαζί το σύνολο. Αυτό φαίνεται καθαρά στη χρήση του πλαστικού. Εύκολα το αντιλαμβάνονται τα παιδιά αλλά δύσκολα οι ενήλικες. Το αστείο είναι ότι αυτό που κάνει τους ανθρώπους διαφορετικούς από τους χιμπατζήδες και άλλα ζώα είναι ο βαθμός ευφυΐας. Οι χιμπατζήδες προστατεύουν το περιβάλλον τους, οι άνθρωποι όχι».
Είναι σαφές ότι οι αρσενικοί ανταγωνίζονται για «κοινωνική καταξίωση», μας λέει η κ. Γκούντολ. «Κάποιοι το κάνουν πολύ επιθετικά, αμφισβητούν τα πιο ψηλά στην ιεραρχία αρσενικά, τα πολεμούν. Αλλοι το κάνουν πολύ πιο έξυπνα. Δημιουργούν φιλίες με άλλα αρσενικά τα οποία είναι πιο σωματώδη από τους ίδιους. Αυτές οι σχέσεις διαρκούν πολύ. Κάτι άλλο εξίσου σημαντικό είναι ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη μητέρων· υπάρχουν καλές και κακές μητέρες. Οι καλές μοιάζουν πολύ και με τη δική μου μητέρα, υποστηρίζουν το παιδί τους. Αν μπει σε καβγά θα τρέξουν να το υπερασπιστούν κι ας τραυματιστούν. Οι προσωπικότητες επηρεάζουν τα ζευγάρια. Συνήθως μια καλή μητέρα έχει ένα αρσενικό που είναι σχετικά ψηλά στην ιεραρχία» εξηγεί.
Συνέπειες στο οικοσύστημα
Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν χαθεί εκατοντάδες είδη από την πανίδα της γης. Σήμερα ζουν μόνο 150.000 χιμπατζήδες σε περιορισμένα εδαφικά όρια. Ποιες συνέπειες έχει στο οικοσύστημα η εξαφάνιση κάποιου είδους; «Λειτουργεί με δύο τρόπους. Τα είδη εξαφανίζονται πολύ συχνά επειδή ο οικότοπός τους καταστρέφεται. Οι ωκεανοί είναι μολυσμένοι και όξινοι, οι υγρότοποι στραγγίζονται και όλα αυτά μειώνουν τον πληθυσμό ή ακόμη εξαφανίζουν είδη, είτε τοπικά είτε συνολικά. Η απώλεια ενός είδους επηρεάζει όλο το οικοσύστημα. Ενα πολύ μικρό, φαινομενικά ασήμαντο έντομο που εξαφανίζεται, ίσως λόγω της κλιματικής αλλαγής, μπορεί να είναι το σημαντικότερο φαγητό για ένα συγκεκριμένο είδος πουλιών. Και έτσι το πουλί με τη σειρά του μπορεί να εξαφανιστεί τοπικά – και ούτω καθεξής. Είναι μια αλυσιδωτή αντίδραση».
Για τον Μπολσονάρο
Ζητάμε τη γνώμη της για την απόφαση του ακροδεξιού επόμενου προέδρου της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο να αποψιλώσει και να δώσει για καλλιέργεια τεράστια έκταση τροπικού δάσους στον Αμαζόνιο, περίπου ίση με τη Γαλλία. «Είναι από τα πιο συγκλονιστικά πράγματα που έχω ακούσει. Νομίζω ότι είναι άνθρωπος που θα δημιουργήσει προβλήματα. Τα δάση και οι ωκεανοί είναι οι δύο πνεύμονες του κόσμου. Και οι δύο απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα και οι δύο δίνουν οξυγόνο. Ομως καθώς χάνουμε τα δάση μας επιταχύνουμε την κλιματική αλλαγή, με πρώτη συνέπεια τις τρομερές πυρκαγιές που έχουμε πλέον παντού. Επομένως αυτό που λέτε για τον πρόεδρο της Βραζιλίας είναι πραγματικά τρομακτικό. Δεν γνωρίζω κανέναν επιστήμονα που δεν φοβάται αυτό που είπε. Ας προσευχηθούμε να συνέλθει με κάποιον τρόπο».