Μονόδρομος για δίκαιη, ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη
Εταιρική κοινωνική ευθύνη και βιώσιμη ανάπτυξη, παγκοσμιοποίηση και εταιρική διακυβέρνηση, νέες τεχνολογίες και διά βίου μάθηση είναι οι όροι οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 για να προσδιορίσουν το περιβάλλον μιας νέας εποχής η οποία μόλις τότε ανέτειλε.
Σήμερα οι επιχειρήσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν τρεις αλληλένδετες μεταξύ τους προκλήσεις: τις προσδοκίες των μετόχων για ανάπτυξη και μεγέθυνση των κερδών, την ανάγκη των εργαζομένων για εργασία που δίνει νόημα στη ζωή τους και την απαίτηση του κοινωνικού συνόλου να σέβονται και να προστατεύουν το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των εργαζομένων ενώ επίσης φροντίζουν για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Ο κίνδυνος κατάρρευσης του πλανήτη είναι όχι απλώς πιθανός αλλά και υπαρκτός για εκατομμύρια ανθρώπους πάνω στη γη που βιώνουν ήδη τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι μελέτες των επιστημόνων επιβεβαιώνουν τις τάσεις που επηρεάζουν τον κόσμο μας και κάνουν το μέλλον να διαφαίνεται τόσο απρόβλεπτο όσο και δυσοίωνο. Ηδη από το 2006 η Εκθεση Στερν προειδοποιούσε ότι όλες οι χώρες θα επηρεαστούν από την κλιματική αλλαγή, ενώ το 40% των ειδών θα εξαφανιστεί έως το 2050.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει υπό την ηγεσία του Ζακ Ντελόρ το 1994 την ανάγκη οι επιχειρήσεις να γίνουν μέρος της λύσης σε προβλήματα που αφορούν το σύνολο, όπως οι ανθρωπογενείς επιπτώσεις στο κλίμα αλλά και η κοινωνική συνοχή. Για τον σκοπό αυτό άλλωστε δημιουργεί και το πρώτο επιχειρηματικό δίκτυο για την κοινωνική συνοχή καλώντας τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις να δεσμευτούν σε συγκεκριμένες αρχές που έχουν άμεση συνάρτηση με την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Διαφάνεια, σύμπραξη με τους συμμετόχους, λογοδοσία και ολοκληρωμένη αξιολόγηση του επιχειρηματικού αντίκτυπου είναι οι βασικές προτεραιότητες όσων επιχειρήσεων εμπλέκονται. Το 2000 είναι η σειρά του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο και να συνυπογράψει με 50 αρχικά μεγάλες πολυεθνικές το Οικουμενικό Σύμφωνο (Global Compact) το οποίο προϋποθέτει ότι κάθε επιχείρηση δεσμεύεται να εφαρμόζει στη σφαίρα επιρροής της δέκα αρχές που καλύπτουν τέσσερις τομείς: την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων, την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Σήμερα περισσότερες από 9.500 επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο συμμετέχουν στην πρωτοβουλία του ΟΗΕ για το Οικουμενικό Σύμφωνο και άλλες τόσες προσπαθούν να ενσωματώσουν τις αρχές της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης συμμετέχοντας ως μέλη σε αντίστοιχες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και δίκτυα.
Είναι σαφές ότι η διαδικασία αυτή είναι μακροχρόνια και περίπλοκη. Η έννοια της αυτοδέσμευσης πέραν και πάνω των προβλεπόμενων στην κάθε τοπική νομοθεσία, αλλά κυρίως η προσήλωση στη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την αναγνώριση των αναγκών των συμμετόχων είναι αυτές που οδηγούν τελικά την επιχείρηση σε μια διαφορετική πορεία και ενισχύουν την ικανότητά της να είναι βιώσιμη σε βάθος χρόνου.
Σε αυτή την κατεύθυνση το 2015 ο ΟΗΕ δημοσιοποίησε την Ατζέντα 2030 και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης ως ένα πλαίσιο εθελοντικής δέσμευσης για όλες τις χώρες-μέλη του και προσκάλεσε τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα να συνεργαστούν για την επίτευξη αυτών των στόχων.
Οι 17 στόχοι αποτελούν ένα ενιαίο πλαίσιο. Οι 169 υποστόχοι καταδεικνύουν τις περιοχές όπου οφείλουμε να αναλάβουμε δράση, παρεμβαίνοντας και αλλάζοντας τις συνήθεις πρακτικές και συμπεριφορές τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ολες οι επιχειρήσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, μεγάλες και μικρότερες, είναι σήμερα λόγω της νέας τεχνολογίας πολύ πιο ορατές από ό,τι στο παρελθόν. Αναμφισβήτητα οι δεσμεύσεις και η τήρησή τους μπορούν πολύ πιο εύκολα να αξιολογηθούν από κάθε ενδιαφερόμενο, αλλά επίσης και να διαδοθεί κάθε πρακτική που δημιουργεί θετικό αποτέλεσμα ή μπορεί να αποτελέσει λύση σε συγκεκριμένα ζητήματα.
Ειδικότερα στην Ελλάδα όπου η πλειονότητα των επιχειρήσεων είναι μικρές και πολύ μικρές καθίσταται ακόμη πιο αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι η εταιρική κοινωνική ευθύνη βοηθάει στην ενίσχυση της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητάς τους σε βάθος χρόνου. Πως επίσης βοηθά στην αλλαγή του επιχειρηματικού μοντέλου και την ανάδειξη της συλλογικής δράσης και της εμπλοκής με τους συμμετόχους ως άξονες διαμόρφωσης της στρατηγικής για την ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, ότι επιτυγχάνονται με υπεύθυνες πρακτικές η ανάδειξη νέων προτύπων και η ανάκτηση της χαμένης εμπιστοσύνης τόσο εντός της αγοράς όσο και μεταξύ επιχειρήσεων και κοινωνικών εταίρων.
Η εταιρική κοινωνική ευθύνη έχει αποδοθεί μέχρι σήμερα με πολλούς διαφορετικούς ορισμούς και αυτό μπορεί να δημιουργεί δυνατότητες «παραποίησης» ή και «κακοποίησης» πιθανόν σχετικά με το τι σημαίνει και πώς εφαρμόζεται. Είναι όμως σίγουρο ότι όταν είναι αυθεντική, είναι διακριτή και επιβεβαιώνει διαχρονικά την ικανότητα της επιχείρησης να παράγει αξία.
Στην Ελλάδα όπου η πλειονότητα των επιχειρήσεων είναι μικρές και πολύ μικρές καθίσταται ακόμη πιο αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι η εταιρική κοινωνική ευθύνη βοηθάει στην ενίσχυση της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητάς τους σε βάθος χρόνου