Ο σκοτεινός της ρόλος στην ελληνική χρεοκοπία
Η Goldman Sachs είναι και σήμερα επίσημος βασικός διαπραγματευτής (primary dealer) του χρέους (των ομολόγων) της Ελληνικής Δημοκρατίας. Επιπλέον εκτός από άμεσος συνεργάτης του ελληνικού δημοσίου εδώ και πολλά χρόνια η αμερικανική επενδυτική τράπεζα τρέχει δύο ακόμη συμβόλαια στην Ελλάδα:
• Είναι σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ στην πώληση του κρατικού ποσοστού συμμετοχής στα ΕΛΠΕ.
• Είναι σύμβουλος της διοίκησης της Εθνικής Τράπεζας στην πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής
Κι αυτό συμβαίνει όταν ακόμη και, σύμφωνα με τους «New York Times», η εμπλοκή της στην υπόθεση του ελληνικού χρέους θεωρείται ένα από τα πιο σκοτεινά σημεία στην ιστορία της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας. Ειδικότερα:
Μια συμφωνία που σχεδίασε και υλοποίησε η Goldman Sachs και βοήθησε την τότε κυβέρνηση Σημίτη να κρύψει πολλά δισεκατομμύρια χρέους από τις Βρυξέλλες. Με βάση αυτήν τη συμφωνία ακόμη και όταν η κρίση πλησίαζε το σημείο ανάφλεξης, τρεις μήνες (αρχές Νοεμβρίου 2009) προτού η Ελλάδα και το χρέος της γίνουν πρώτο θέμα στα παγκόσμια δίκτυα ενημέρωσης, μια ομάδα από στελέχη της Goldman Sachs με επικεφαλής τον πρόεδρό της Γκάρι Κον έφτασαν στην Αθήνα με το λιαρ τζετ, με μια πρόταση για την τότε κυβέρνηση Παπανδρέου. Επρόκειτο για ένα χρηματοπιστωτικό σχέδιο με τα «κατάλληλα εργαλεία», για το οποίο οι «New York Times» σε ρεπορτάζ τους έγραψαν ότι έμοιαζε «όπως όταν οι ιδιοκτήτες σπιτιών παίρνουν για δεύτερη φορά στεγαστικό δάνειο για να πληρώσουν τις πιστωτικές τους κάρτες».
Για τη διατύπωση αυτής της πρότασης η Goldman βασίστηκε στα όσα η ίδια είχε κάνει από το 2001. Τότε, αμέσως μετά την είσοδο της Ελλάδας στη νομισματική ένωση της Ευρώπης, η Goldman βοήθησε την κυβέρνηση Σημίτη να κρύψει πάνω από 10 δισ. ευρώ δημόσιου χρέους προκειμένου η Αθήνα να τηρήσει τους ευρωπαϊκούς κανόνες για το έλλειμμα, ενώ η χώρα συνέχισε να δανείζεται και να δαπανά πέρα από τις πραγματικές δυνατότητές της. Επρόκειτο για τιτλοποίηση μελλοντικών εσόδων και swap επιτοκίων.
Δεσμεύοντας το μέλλον
Το ίδιο είχε κάνει την περίοδο 1996-99 στη γειτονική Ιταλία ο άλλος –σήμερα συνεργάτης του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών στη διάσωση των ελληνικών τραπεζών από τα «κόκκινα» δάνεια– μεγάλος της επενδυτικής τραπεζικής στις ΗΠΑ, η JP Morgan. Αλλά όπως σημείωνε τότε ο βρετανικός «Independent»: «Στην Ελλάδα η οικονομική μαγεία προχώρησε ακόμη περισσότερο». Οι Ελληνες αξιωματούχοι ουσιαστικά υποθήκευσαν τα μελλοντικά έσοδα από τα αεροδρόμια και τις εθνικές οδούς της χώρας για να αντλήσουν τα χρήματα που χρειάζονταν πολύ. Με τα ομόλογα «Αίολος», νομική οντότητα που δημιουργήθηκε το 2001, βοηθήθηκε η Ελλάδα να μειώσει το χρέος στον ισολογισμό της κατά το ίδιο έτος. Στο πλαίσιο της συμφωνίας η Ελλάδα έλαβε προκαταβολικά μετρητά σε αντάλλαγμα για τη δέσμευση μελλοντικών τελών προσγείωσης στα αεροδρόμια της χώρας. Μια παρόμοια συμφωνία το 2000 που ονομάστηκε «Αριάδνη» «καταβρόχθιζε» τα έσοδα που η κυβέρνηση συγκέντρωσε από την εθνική λαχειοφόρο αγορά. Η δουλειά όμως είχε γίνει. Με τρόπο που μόλις το 2008 κρίθηκε μη παραδεκτός από τις Βρυξέλλες η Ελλάδα μπήκε στο ευρώ.
Επιστροφή όμως στο 2009. Η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν ακολούθησε την τελευταία πρόταση της Goldman. Την επομένη της συνάντησης στο Πεντελικόν τα spreads και τα CDS εκτινάχθηκαν σε επίπεδα χρεοκοπίας. Κάποιος είχε φροντίσει τα νέα να κυκλοφορήσουν πολύ γρήγορα.
Αλλά η «μαγική δράση» δεν σταμάτησε εδώ. Το 2005 η Goldman πούλησε το swap του «Αίολου» και της «Αριάδνης» στην Εθνική Τράπεζα. Το 2008 η Goldman βοήθησε την τράπεζα να απορροφήσει τους δύο τίτλους σε μια νομική οντότητα που ιδρύθηκε εκτός Ελλάδας και ονομάζεται Titlos. Ξεφορτώθηκε δηλαδή τα ομόλογα λίγο προτού σκάσει το ελληνικό χρέος, προφανώς γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η Ελλάδα πάει για χρεοκοπία.
Ο Eντουαρντ Mάντσεστερ, ανώτερος αντιπρόεδρος του οργανισμού αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας της Moody’s, δήλωνε τότε: «Αυτή η συναλλαγή θα είναι πάντα ασύμφορη για την ελληνική κυβέρνηση».
Ο Τitlos ανήκει ακόμη στην Εθνική Τράπεζα. Αποτιμώντας mark to market (με βάση τις τρέχουσες τιμές της αγοράς) την αξία του η Εθνική χάνει σήμερα περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ.
Και όμως η Εθνική χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί και τώρα την Goldman Sachs. Οπως στην περίπτωση της πώλησης της Εθνικής Ασφαλιστικής που «ξέχασε» να ζητήσει εγγυητικές από τον «επενδυτή» Κάλαμος, ο οποίος στην περίπτωση του συγκεκριμένου διαγωνισμού αποδείχτηκε αφερέγγυος. Τώρα ο διαγωνισμός θα επαναληφθεί πάλι με σύμβουλο την Goldman, μόνο που αυτήν τη φορά οι αμοιβές θα είναι μεγαλύτερες μάλλον καθώς το σχέδιο περιλαμβάνει πλην της πώλησης και δημόσια προσφορά τίτλων (IPO).