Χαλούκ Ουνάλ

«Το ISIS είναι το τέρας του Φρανκενστάιν»

ΟΧαλούκ Ουνάλ είναι ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ «Η ιστορία της Jiyan». Πρόκειται για την πρώτη ταινία-ντοκιμαντέρ που καταπιάνεται με την «επανάσταση των γυναικών» στο Κομπάνι με πρωταγωνίστρια τη διοικήτρια του αρχηγείου του YPJ (Μονάδες Προστασίας των Γυναικών) Τζιγιάν Τολχιλντάν. Η ταινία βασίζεται στην προσωπική ιστορία και την αφήγηση της αντιστασιακής πολεμίστριας, η οποία οραματίστηκε μια φεμινιστική επανάσταση χωρίς να λογαριάσει το προσωπικό κόστος. Μιλήσαμε με τον Τούρκο σκηνοθέτη και μας διαφώτισε γύρω από τις περιπέτειες που αντιμετώπισε η ταινία μέχρι να ολοκληρωθεί.

Η ταινία σας έχει ιστορική σημασία καθώς είναι η πρώτη που αφηγείται την «επανάσταση των γυναικών» στο Κομπάνι. Πότε και πώς αποφασίσατε να γυρίσετε το φιλμ;

Η «Ιστορία της Jiyan» δεν είναι μόνο η πρώτη ταινία που γυρίζεται γύρω από την πολιορκία του Κομπάνι που είχε συνέπεια την καθοριστική ήττα του ISIS (η πρώτη μεγάλη για τους τζιχαντιστές του ISIS στα εδάφη της Συρίας). Είναι επίσης η κινηματογραφική καταγραφή της πρώτης γυναικείας επανάστασης σε όλη την Ιστορία. Εκείνο που μου έδωσε την έμπνευση για να προχωρήσω στη δημιουργία του φιλμ ήταν ένα άρθρο που διάβασα στα μέσα του 2014 και περιέγραφε την κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή της Ροτζάβα (ή «δυτικό Κουρδιστάν» όπως την αποκαλούν). Το ξαναδιάβασα πολλές φορές ακόμη και κάθε φορά ο θαυμασμός μου μεγάλωνε γι’ αυτούς τους ανθρώπους που πολέμησαν για την ανεξαρτησία των εδαφών τους και την ελευθερία τους. Ως καλλιτέχνης δεν είχα πλέον άλλη επιλογή από το να στρέψω την κάμερά μου στην καρδιά των γεγονότων αυτών και να καταγράψω όλη την αλήθεια. Στα τέλη του Δεκεμβρίου του 2014 μετακόμισα στη Ροτζάβα και ξεκίνησα την ταινία.

Ποια είναι η άποψή σας για το ISIS; Αλλαξε καθόλου μετά την προσωπική σας εμπλοκή;

Το ISIS είναι το τέρας του Φρανκενστάιν, δημιουργημένο από την πατριαρχία και τον καπιταλισμό της Μέσης Ανατολής. Μπορούμε να το αποκαλούμε ισλαμική βερσιόν του ναζισμού. Το κτηνώδες πρόσωπό του το έχουμε δει και στην Ευρώπη αρκετές φορές, αλλά εκείνο που με συντάραξε όταν βρέθηκα στη Ροτζάβα ήταν η συνειδητοποίηση πως όταν αυτοί οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν με τέτοιο ηρωισμό τις βαρβαρικές επιθέσεις των τζιχαντιστών, ουσιαστικά πολεμούσαν και για όλους εμάς. Οχι μόνο για τους Ευρωπαίους αλλά και για τους λαούς σε κάθε γωνιά της γης.

Πώς σχολιάζετε το πολιτικό μοντέλο που προτείνει το Northern Syrian Federation;

Μόνο με θετικές σκέψεις και γόνιμα συμπεράσματα. Αυτό, μάλιστα, είναι και η άλλη όψη του νομίσματος στον συγκεκριμένο πόλεμο, που δεν αφορά μόνο τη μάχη μεταξύ φωτός και σκοταδιού αλλά την αναγκαιότητα να δημιουργηθεί ένα πιο δίκαιο, ανθρωποκεντρικό, οικολογικό, λαϊκό και δημοκρατικό πολιτικό σύστημα. Οχι μόνο για την πολύπαθη περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά ίσως και για όλο τον πλανήτη. Και κυρίως για κάθε κράτος που θέλει να ζει ειρηνικά. Μάλιστα αυτό το μοντέλο σχεδιάστηκε από τον Αμπντουλάχ Οτζαλάν που παραμένει φυλακισμένος στην Τουρκία.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που συναντήσατε όσο καιρό κάνατε την ταινία;

Δεν θα το πιστέψετε, αλλά τις μεγαλύτερες δυσκολίες δεν τις συνάντησα στο Κομπάνι αλλά στα περισσότερα ταξίδια μου μεταξύ βόρειας Συρίας και Τουρκίας. Πολλές φορές αναγκάστηκα να ταξιδέψω παράνομα (και κουβαλώντας μόνος αρκετά βαρύ υλικό στις αποσκευές μου), αφού δεν επιτρέπονταν από το τουρκικό κράτος ή τις κουρδικές αρχές οι μετακινήσεις από το ένα μέρος στο άλλο. Σε αρκετά από αυτά πάντως είχα τη συνοδεία κάποιων νεαρών Κούρδων μαχητών ελευθερίας.

Και τα γυρίσματα πώς ήταν;

Πολύ πιο ήσυχα μετά το τέλος της πολιορκίας. Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν να κερδίσω την εμπιστοσύνη των γυναικών αυτών και να μου ανοίξουν την καρδιά τους. Εμεινα και στις τρεις μεγάλες πόλεις της Ροτζάβα για αρκετούς μήνες και τα γυρίσματα κράτησαν επτά μήνες. Εκείνο που κρατώ από αυτή την εμπειρία είναι το σθένος των γυναικών αυτών, οι οποίες ακόμη και όταν ο θάνατος ή το σκοτάδι βρισκόταν μπροστά τους δεν έχαναν ποτέ το θάρρος ή την αισιοδοξία τους. Πολλές φορές, μάλιστα, διασκέδαζαν σαν να μην υπάρχει αύριο. Σαν να μην τις νοιάζει τι θα ξημερώσει την επόμενη μέρα.

Την Τζιγιάν Τολχιλντάν πότε τη γνωρίσατε και πώς αποφασίσατε να την κάνετε πρωταγωνίστρια στο έργο σας;

Οταν μετακόμισα στη Συρία είχα αποφασίσει πως θα εστίαζα στο ιστορικό γεγονός μέσω μιας βασικής ηρωίδας, που έπρεπε να ήταν Σύρια και να είχε ηγετικό χαρακτήρα. Επίσης να διέθετε η προσωπική ιστορία της όλα τα στοιχεία της «γυναικείας επανάστασης» που θα περιέγραφε το φιλμ: την αυτοθυσία, τον δυναμισμό και κυρίως το στοιχείο της επανάστασης. Γνώρισα πολλές από τις επικεφαλής των ανταρτών και η Τζιγιάν ήταν από τις τελευταίες. Υστερα από μια μέρα που μιλούσαμε διαρκώς κατάλαβα ότι αυτή θα ήταν η ηρωίδα της ταινίας μου.

«Οι άνθρωποι αυτοί ουσιαστικά πολεμούσαν για όλους εμάς. Οχι μόνο για τους Ευρωπαίους αλλά και για τους λαούς σε κάθε γωνιά της γης»