Ο άνθρωπος δίχως διαβατήριο
Επικηρυγμένος από τον Ερντογάν, ο Τούρκος μπασκετμπολίστας δεν πρόκειται να παίξει στο Λονδίνο, φοβούμενος για τη ζωή του
Εν συντομία
Ο αστέρας του ΝΒΑ δεν το βάζει κάτω και δίνει τον δικό του αγώνα για δημοκρατία και ελευθερία στην πατρίδα του.
Γιατί ενδιαφέρει
Οταν η Τουρκία αρρωσταίνει, βήχει μαζί της και η Ελλάδα – και όχι μόνο.
O Eνές Καντέρ δεν πρόκειται να παίξει στον αγώνα των Νιου Γιορκ Νικς με τους Ουάσινγκτον Ουίζαρντς για το πρωτάθλημα του ΝΒΑ την ερχόμενη Πέμπτη στο ουδέτερο Λονδίνο. Ούτε στο Μουντομπάσκετ της Κίνας θα αγωνιστεί, ακόμη κι αν από κάποιο θαύμα κληθεί. Επικηρυγμένος από το καθεστώς Ερντογάν, ο Τούρκος μπασκετμπολίστας είναι εδώ και μερικούς μήνες ο άνθρωπος χωρίς διαβατήριο. Προσωπικός φίλος του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ αγκιτάτορα Φετουλάχ Γκιουλέν, αποφεύγει τις κακοτοπιές διότι φοβάται για τη ζωή του. «Ενας τρελός αρκεί» μονολογεί. «Ενας τρελός αρκεί…».
Το βράδυ του πραξικοπήματος του 2016 ο Καντέρ βρισκόταν στο σπίτι του Γκιουλέν στη Φιλαδέλφεια και έζησε από απόσταση ναργιλέ τις αντιδράσεις του ανθρώπου που κατηγορείται ως εμπνευστής της εξέγερσης. «Το μόνο που έκανε ήταν να παρακολουθεί τηλεόραση και να εκφράζει την ανησυχία του. Μπορεί ο Ερντογάν να είναι αδίστακτος δικτάτορας, αλλά κανείς δεν θέλει να βλέπει αιματοχυσία στην πατρίδα του. Ο Γκιουλέν έδειχνε φοβισμένος και ανήσυχος όσο όλοι μας». Σε ώτα μη ακουόντων, βεβαίως, οι διαβεβαιώσεις του 26άχρονου μπασκετμπολίστα. Οι σχέσεις του με τον πάστορα που αποτελεί persona non grata για την Αγκυρα χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας (2011), όταν ο Καντέρ πρωτόπαιξε στο ΝΒΑ με τους Γιούτα Τζαζ.
«Δεν είμαι επικίνδυνος εγκληματίας ούτε αδίστακτος τρομοκράτης. Διεκδικώ το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση ως ενεργός πολίτης. Ο Ερντογάν επικαλείται το πραξικόπημα για να καταπνίξει κάθε φωνή αντίδρασης. Μέσα σε δύο χρόνια η κυβέρνησή του έχει συλλάβει περισσότερα από 220.000 άτομα. Απέλυσε 4.500 δικαστές που του όρθωναν ανάστημα, έκλεισε 319 δημοσιογράφους στα μπουντρούμια, έβαλε λουκέτο σε 189 ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης».
Το ξέσπασμα του Καντέρ –με φιλιππικό 936 λέξεων μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Τime»– θα ήταν ένα ακαδημαϊκό «κατηγορώ» εάν η σκοτεινή απειλή δεν έφτανε μέχρι το ίδιο του το σπίτι. Ο πατέρας του μπασκετμπολίστα, πανεπιστημιακός δάσκαλος και σεβαστό μέλος της τουρκικής κοινωνίας, συνελήφθη και παραπέμφθηκε σε δίκη ως μέλος τρομοκρατικής οργάνωσης, με κίνδυνο δεκαετούς κάθειρξης. Με τη μέγγενη των αρχών να του σφίγγει τον εγκέφαλο, ο πρεσβύτερος Καντέρ υποχρεώθηκε να αποκηρύξει δημόσια το παιδί του: «Ζητώ συγγνώμη από τον πρόεδρο και τον λαό της Τουρκίας που μεγάλωσα τέτοιον ακαμάτη».
Εκών άκων, ο Ενές έκοψε τους δεσμούς με την οικογένειά του. «Την τελευταία φορά που επισκέφτηκα τη χώρα, το 2015, κάηκε μυστηριωδώς το σχολείο όπου πήγαιναν τα αδέρφια μου. Ο οδοντίατρός μου και η γυναίκα του κλείστηκαν στη φυλακή. Ενας ηθοποιός με τον οποίο συζητούσα στο Twitter πιάστηκε και ανακρίθηκε. Το ίδιο και ο πατέρας ενός παιδιού που φωτογραφήθηκε δίπλα μου».
Ο Καντέρ αναχώρησε από την πατρίδα του με κομμένα φτερά και με τον φόβο να φωλιάζει στην ψυχή του. «Να τον βρούμε και να τον μπαγλαρώσουμε» απαίτησε ανερυθρίαστα η φιλοκυβερνητική «Σαμπάχ» μετά το πραξικόπημα του 2016. «Δεν μπορείτε να με πιάσετε, οπότε μη σπαταλάτε την αναπνοή σας» απάντησε ο ίδιος μέσα από το Twitter. «Θα γυρίσω στη χώρα όποτε το θελήσω εγώ, για να σας φτύσω κατάμουτρα».
Ο Ενές Καντέρ το καλοκαίρι του 2018 βρισκόταν στη μουσουλμανική Ινδονησία για επαγγελματικό ταξίδι όταν απειλητικές φάτσες εμφανίστηκαν στην πόρτα του ξενοδοχείου του μέσα στη μαύρη νύχτα. «Πάμε να φύγουμε αμέσως» τον πρόσταξε ο μάνατζέρ του. Ο αθλητής άλλαξε πλευρό, αλλά ο άλλος τον φυγάδευσε κακήν κακώς προς το αεροδρόμιο.
Οταν το αεροπλάνο προσγειώθηκε στη Ρουμανία, ενδιάμεσο σταθμό προς τις ΗΠΑ, οι τοπικές αρχές του απαγόρευσαν την είσοδο στη χώρα: «Το διαβατήριό σας δεν ισχύει, κύριε». Ο Καντέρ βρέθηκε στο κρατητήριο, από όπου ανέβασε βίντεο διαμαρτυρίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Ο Ερντογάν είναι ο Χίτλερ του 21ου αιώνα» φώναξε, έξω απ’ τα δόντια. Εγκλωβισμένοι μεταξύ σφύρας και άκμονος, οι Ρουμάνοι αποφάσισαν να ξεφορτωθούν τον Καντέρ με την πρώτη πτήση εξωτερικού. Ο διωγμένος νέος γύρισε στις ΗΠΑ δίχως άλλα προβλήματα. Αλλά το τουρκικό διαβατήριό του είναι πια κουρελόχαρτο.
«Προδότη Καντέρ» ξεσπάθωσε από την Κωνσταντινούπολη ο (βοσνιακής καταγωγής) τέως συνοδοιπόρος του στα γήπεδα και νυν πρόεδρος της Τουρκικής Ομοσπονδίας Μπάσκετ Χινταγέτ Τούρκογλου. «Παρακαλάω τον Αλλάχ να μη μου χαρίσει ποτέ τέτοιον γιο» υπερθεμάτισε από κάποια άλλη γωνιά της Αμερικής ο έτερος εμιγκρές του μπάσκετ Μεχμέτ Οκούρ. «Του στέλνω μηνύματα αλλά τρέμει να απαντήσει» σχολιάζει με πικρό χαμόγελο ο ίδιος ο πρωταγωνιστής του δράματος.
Ο Ενές Καντέρ αποφεύγει να κυκλοφορεί μόνος στον δρόμο της πολυπολιτισμικής Νέας Υόρκης ή να πιάνει κουβέντα με αγνώστους. Δεν συχνάζει σε τουρκικά εστιατόρια ούτε πηγαίνει στα μαγαζιά. «Ποτέ δεν ξέρεις πότε και πού θα εμφανιστεί ένας φανατικός» επαναλαμβάνει. «Ζήτησα να εξαιρεθώ από το Λονδίνο ώστε να έχω το κεφάλι μου ήσυχο».
Το στόμα του, όμως, θα παραμείνει ανοιχτό, δίχως μαλλιά στη γλώσσα. «Εάν σιωπήσω, θα κάνω χατίρι σε όσους μας θέλουν σιωπηλούς και πειθήνιους. Η φωνή μου αποτελεί προνόμιο, στα χέρια όχι τα δικά μου αλλά των καταπιεσμένων πολιτών της Τουρκίας. Θέλουμε δημοκρατία και ελευθερία».