Δεν νικιέστε οι γυναίκες
Οι «Κούκλες» του ανατρεπτικού δημιουργού μέσα στο «Κουκλόσπιτο» του Ιψεν
Είναι από τις λίγες συνεντεύξεις για τις οποίες δεν βλέπω τον λόγο να γράψω κάτι προλογικό, κάτι επεξηγηματικό. Μόνο τα απολύτως βασικά που αφορούν την παράσταση που ανεβαίνει στο Φουαγέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά: ο Νικόλας Ανδρουλάκης εμπνέεται από το «Κουκλόσπιτο» του Ιψεν και δίνει ζωή σε δέκα δικές του «Κούκλες» . Ο εκκεντρικά ευφυής Νικόλας μίλησε. Και τα υπόλοιπα λόγια είναι περιττά.
Πώς πυροδοτήθηκε η ανάγκη σου να ασχοληθείς με τη γυναίκα;
Κάθε μου κουβέντα, κάθε έργο μου και κάθε μου ανάσα εμπνέονται από τη γυναίκα. Δεν υπάρχει άλλη πραγματική πηγή για έναν άντρα. Τουλάχιστον όχι για εμένα. Γιατί καθετί σημαντικό έχει μέσα του έρωτα, θάνατο και ζωή. Εχει απώλεια και προσμονή και όνειρα. Κι όλα αυτά δίχως τη γυναίκα δεν έχουν αξία καμία. Η παράσταση αυτή όμως επί της ουσίας πραγματεύεται τη χειραγώγηση και τη χειραφέτηση. Την αλληλεγγύη, την εμπιστοσύνη, τη συγχώρεση και την άφεση. Κι αυτές οι λέξεις είναι γένους θηλυκού αλλά αφορούν κάθε σχέση. Από τους παππούδες και τους γονείς μέχρι τους συντρόφους και τους συνεργάτες μας, τους φίλους και τους εχθρούς που πλάθουμε από φόβο. Στο επίκεντρο φυσικά είναι μια γυναίκα. Ως εμβληματικός καμβάς αφήγησης.
Η Νόρα του «Κουκλόσπιτου» είναι μια γυναίκα που συνέρχεται από τον λήθαργο στον οποίο βρισκόταν για χρόνια και τολμά να ξεκινήσει να ζει. Οι δικές σου Νόρες από τι θέλουν να ξεφύγουν;
Οταν οι θεατές παίρνουν στα χέρια τους το πρόγραμμα καταλαβαίνουν το σύμπαν το οποίο χρησιμοποιούμε ως σύμβαση. Οι κούκλες είναι ζωντανά εκθέματα. Κέρινες αμαζόνες. Ελεύθερες και έγκλειστες, διαγωνιζόμενες ως next top Nora στα μάτια των θεατών. Οι πιο παλιοί μπορεί να δουν ίχνη του Φεντερίκο Φελίνι και του Λουίς Μπουνιουέλ. Οι πιο νέοι κάτι από «Black mirror». Σε κάθε περίπτωση οι κούκλες προσπαθούν να ξεφύγουν από τα σκοτάδια των φαινομενικά αυτόβουλων αυτοτιμωρητικών επιλογών στο κυνήγι της τελειότητας. Ολες για μία και μία για όλες. Συντρό- φισσες και ανταγωνίστριες. Αντάρτισσες και μαριονέτες.
Ποιες είναι τελικά οι δικές σου «Κούκλες»;
Είναι οι δικές τους κούκλες. Είναι ηρωίδες που έπλασαν τα κορίτσια του θιάσου μέσα από σπουδή κειμένων και μελέτη της συμπεριφορικής της ζωής μας σε μεγέθυνση. Ενα alter ego τους όπως το πλάσαμε στις πρόβες. Είναι εκείνες. Σε συνθήκες. Αυτό άλλωστε θεωρώ ότι είναι κάθε ρόλος. Εμείς είμαστε. Σε ένα σταθερό ή μεταβαλλόμενο σύμπαν συνθηκών. Η δική μας δραματουργία επιτρέπει κάθε βράδυ να αφηγούμαστε μια διαφορετική διαδρομή της ιστορίας. Με εντελέχεια να συμβούν όσα δεν γίνεται να μη συμβούν.
Κατά πόσο είναι πραγματικά ελεύθερες οι γυναίκες σήμερα σε μια παγκόσμια κοινωνία η οποία υποτίθεται ότι ευαισθητοποιείται όλο και περισσότερο στα δικαιώματα;
Οι άνθρωποι είμαστε ικανοί για τα καλύτερα και τα χειρότερα. Η ανθρωπότητα προχωρά. Αλλά και η ιστορία επαναλαμβάνεται. Λίγο δι-
αφορετική. Στην πρώτη μου ταινία μικρού μήκους είχα μιλήσει για μια ελικοειδή σπείρα που ανέρχεται. Αυτή είναι η ερμηνεία μου για τις κοινωνίες. Κάθε μέρα ένα στοίχημα. Προσωπικό και συλλογικό. Σε ένα σύμπαν αναγκών και συνθηκών ρευστό και υποκειμενικό. Λέγε λέγε, κάνε κάνε, κάπως σέρνουμε τη μοίρα μας προς κάτι δικαιότερο. Ως τον επόμενο μεγάλο πόλεμο. Ή μέχρι να βρεθούν λιγότερο ανδροκρατούμενες θρησκείες.
Είναι η παράστασή σου ένα σχόλιο πάνω στην πατριαρχία;
Δεν κάνω παραστάσεις για να σχολιάσουν. Κάνω παραστάσεις για να ρωτήσουν. Εμάς τους ίδιους πρώτα και μακάρι ελάχιστα τους θεατές. Λογικά ή αισθητηριακά. Συνειδητά ή υποσυνείδητα. Για όσα θέλουμε να ξέρουμε και να εγκιβωτίσουμε. Αλλά ίσως αγνοούμε στην πραγματικότητα. Στο μπιλιάρδο όλο το νόημα είναι η μπάλα που χτυπάς. Οχι αυτή που θα μπει στην τρύπα.
Μπορείς να μας δώσεις μια εικόνα του πώς έχεις στήσει την παράσταση στο Φουαγέ του Δημοτικού Θεάτρου; Είναι μια site-specific παράσταση;
Ωπ, να τη η ανάγκη ταξινόμησης – και άρα εγκιβωτισμού. Η παράσταση είναι ένα ensemble, ένας χορός που μεταλλάσσεται. Και ερμηνεύει αυτόβουλα, ή κατ’ εντολή, δομές αυστηρές, στο κυνήγι της ενόρμησης. Κι όπου βγει. Δεν είμαι ντετερμινιστής, αλλά τα σπουδαία έργα έχουν εντελέχεια. Στην ασφυκτική πρεμιέρα η παράσταση κατέληξε σε χειροκροτήματα στη σάλα, η δεύτερη παράσταση κατέληξε σε στοχαστική σιωπή στα μαρμάρινα σκαλιά του Δημοτικού Θεάτρου. Κάθε νύχτα είναι και θα είναι ξεχωριστή. Αλλά η ιστορία ίδια. Και βάφτισέ το όπως θες αυτό.
Πώς είναι να καθοδηγείς δέκα γυναίκες;
Δεν νικιέστε οι γυναίκες. Και είναι υπέροχο αυτό. Σε κάθε πρόβα το έλεγα και θα το λέω: εσείς οδηγείτε στην πραγματικότητα. Και προσπάθησα να είναι όσο πιο χειραφετημένη η διαδικασία. Σε βαθμό που μου ζητήθηκε να είμαι πιο αυστηρός. Μονάχα ο κίνδυνος της εντροπίας υπάρχει σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Δεύτερος νόμος της θερμοδυναμικής. Και έχετε συναρπαστικό ταλέντο στην αταξία όταν μαζεύεστε πολλές μαζί. Ας πούμε απλώς ότι έχω υλικό μπόλικο για τη βιογραφία μου.
«Οι κούκλες είναι ζωντανά εκθέματα. Κέρινες αμαζόνες. Ελεύθερες και έγκλειστες, διαγωνιζόμενες ως next top Nora»