Εννέα αιώνες στις φλόγες
Γράφουν: Νίκος Μπελαβίλας, Αιμιλία Ιωαννίδου
Το μετρό δεν σταματά στη στάση Σιτέ. Μια λιτή ανακοίνωση θυμίζει απλώς ότι «η επόμενη στάση είναι το Σατλέ». Ολοι ξέρουν γιατί. Και κανείς δεν αντέχει να το ακούει. Χθες ακόμη, στις αποβάθρες του ποταμού, ένα βουβό πλήθος παρακολουθούσε ανήμπορο το ανείπωτο: τη Notre Dame να έχει παραδοθεί στις φλόγες. Σιωπή, παγωμένα βλέμματα, συσπασμένα από την αγωνία πρόσωπα όσο περνούσε η ώρα και η μάχη δεν είχε ακόμη κριθεί. Θεοσεβείς και άθεοι, κάτοικοι και επισκέπτες, μια παράξενη, αυθόρμητη συγκέντρωση όπου μπορούσε κανείς σχεδόν να αγγίξει τη θλίψη. Την ίδια ώρα η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου.
Θα μπορούσε ίσως κανείς να αναρωτηθεί γιατί τόση συγκίνηση για ένα κτίριο. Ή μάλλον όχι, δεν θα μπορούσε. Δεν θα μπορούσε γιατί η Notre Dame, ο επιβλητικός καθεδρικός ναός του Παρισιού, αποτελεί ένα από τα εμβληματικότερα σύμβολα μιας εξίσου εμβληματικής πόληςσυμβόλου που ανά τους αιώνες και μέχρι σήμερα βλέπει να γεννιούνται ορμητικά και αδιάκοπα καλλιτεχνικά ρεύματα, πολιτικές ιδέες και κοινωνικοί αγώνες. Σημείο εθνικής αναφοράς για τη Γαλλία, αφού κάτω από τους περίτεχνους θόλους της διαδραματίστηκαν πολλές σημαντικές στιγμές της ιστορίας της χώρας – από τη δίκη αποκατάστασης της μνήμης της Ιωάννας της Λωρραίνης (1455), τη δημιουργία του Ναού της Λογικής όπου πραγματοποιήθηκε η γιορτή της Ελευθερίας επί Γαλλικής Επανάστασης (1793) ή τη στέψη του Ναπολέοντα Α΄ (1804) μέχρι μεταξύ άλλων τον επίσημο εορτασμό της απελευθέρωσης της πόλης από τη ναζιστική κατοχή (1944) ή την απόδοση τιμής (2015) στα θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων που συγκλόνισαν τη χώρα τα τελευταία χρόνια. Αλλά και ιερός χώρος μεγάλης σημασίας για τους χριστιανούς από όλο τον κόσμο, αφού μεταξύ άλλων στεγάζει το ακάνθινο στεφάνι του Ιησού και μεταφράζει αρχιτεκτονικά τη θέρμη της κατανυκτικής ευλάβειας. Ο ναός υπήρξε και πηγή έμπνευσης λογοτεχνών όπως ιδίως ο Βίκτωρ Ουγκώ, που είδε σε αυτόν το πλαίσιο μέσα και γύρω από το οποίο γεννιούνταν τα πάθη, οι αγωνίες και τα όνειρα των ανθρώπων του λαού. Κυρά της Ιστορίας και της Μνήμης, Κυρά των Ουρανών, Κυρά του Λαού, η Notre Dame υπήρξε το αρχιτεκτονικό αριστούργημα που διέσχισε τους αιώνες, ταξιδεύοντας στις συνειδήσεις ως σύμβολο του ανήσυχου λαού μιας ανήσυχης πόλης που σημαίνει πολλά για τον κόσμο.
Πίσω από τα περίτεχνα γοτθικά τόξα, τα δαντελωτά παράθυρα και τα πολύχρωμα βιτρό, ανάμεσα στις πυκνές κιονοστοιχίες, μέσα στο υποβλητικό ημίφως των πολυελαίων ψάλθηκε επί αιώνες φωναχτά αλλά και μέσα στις ψυχές η «δίψα του ανθρώπου για ουρανό», όπως κι αν τον ορίζει ο καθένας μας. Γι’ αυτό χθες το μαρτύριό της πάγωσε τη σκέψη και τα βλέμματα. Γι’ αυτό σήμερα οι πύργοι της, που στέκουν ολόρθοι και περήφανοι ορίζοντας τον παρισινό ουρανό όπως πρώτα, θυμίζουν ότι οι εξάρσεις του πολιτισμού και η λαμπρότητα του πνεύματος νικούν τη φθαρτότητα της φυσικής ανθρώπινης ύπαρξης. Γι’ αυτό αύριο θα ξαναγιορτάσουμε κάτω από τους θόλους της τα όνειρα και τις ελπίδες μας.
Παρίσι, 19.04.2019
Πίσω από τα περίτεχνα γοτθικά τόξα, τα δαντελωτά παράθυρα και τα βιτρό ψάλθηκε επί αιώνες φωναχτά αλλά και μέσα στις ψυχές η «δίψα του ανθρώπου για ουρανό», όπως κι αν τον ορίζει ο καθένας μας