Ας δοκιμάσουμε την αίσθηση της όπερας
Ο σκηνογράφος της Αρντάν μιλάει για τη συνεργασία τους στη «Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ»
Αφορμή της συνάντησής μας με τον Τομπίας Χοάιζελ υπήρξε η παράσταση «Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ», σε σκηνοθεσία της Φανί Αρντάν, με τον ίδιο να υπογράφει τη σκηνογραφία.
Πρώτη φορά στην Ελλάδα
Πολλές οι «πρωτιές» της συγκεκριμένης παράστασης καθώς είναι η πρώτη όπερα που σκηνοθετεί η σπουδαία αυτή μορφή του γαλλικού σινεμά και θεάτρου, όπως επίσης και η πρώτη γνωριμία του Τομπίας με το ελληνικό κοινό. «Επειτα από δύο μουσικές παραστάσεις είναι η πρώτη της απόπειρα σε όπερα τέτοιου μεγέθους. Για μένα είναι επίσης η πρώτη φορά που δουλεύω στην Ελλάδα. Είναι μεγάλη πρόκληση, όπως και κάθε όπερα, καθώς είναι το πλέον πολυσύνθετο είδος τέχνης. Εχει πολλά συστατικά που πρέπει να συνδυαστούν, πάντα με τη σωστή αναλογία το καθένα». Η επόμενη ερώτησή μου είχε να κάνει με το αγαπημένο του είδος θεάτρου, αυτό στο οποίο προτιμάει να δουλεύει. Μου είπε τα εξής: «Το κάθε έργο είναι ξεχωριστό. Κανένας δεν πρέπει να δουλεύει σε κάτι στο οποίο νιώθει ότι δεν έχει να προσφέρει. Υπάρχουν έργα γνωστά αλλά και έργα άγνωστα, σε όλα όμως πρέπει να δίνουν οι συντελεστές τον καλύτερο εαυτό τους. Το συγκεκριμένο έργο το λατρεύω και ήθελα πολύ να δουλέψω σε αυτό. Επίσης θα ήθελα να πω πως η “Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ” είναι ο καλύτερος τρόπος για να μυηθεί κάποιος στην όπερα και σαν υπόθεση αλλά και σαν γενικότερο στήσιμο. Γενικά πιστεύω πως κάθε άνθρωπος πρέπει να δοκιμάσει την αίσθηση της όπερας και πάντα ενθαρρύνω κάθε είδους κοινό να το κάνει. Να αφήσουν να τους συμβεί!».
Ρώτησα τον Τομπίας αν παρακολουθεί άλλες παραστάσεις σαν απλός θεατής ή από μια οπτική κριτικής. «Θα ήταν ψέμα αν έλεγα πως έπειτα από τόσα χρόνια στον συγκεκριμένο χώρο πηγαίνω σαν απλό κοινό. Υπάρχουν, βέβαια, σπάνιες περιπτώσεις που η παράσταση με παρασύρει στους δικούς της ρυθμούς και όταν συμβαίνει αυτό είναι πραγματικά μοναδικό. Συνήθως, ειδικά ύστερα από τόσα χρόνια εμπειρίας, είναι δύσκολο να μην αρχίσω να παρατηρώ τα ιδιαίτερα σημεία». Τον ρώτησα στη συνέχεια αν η Ελλάδα είναι πρόκληση γι’ αυτόν. «Κάθε δουλειά είναι μια πρόκληση, πόσο μάλλον σε μια χώρα που δεν μιλώ τη γλώσσα της και πρέπει, έστω και στο αντικείμενο της δουλειάς μου, να συνεννοηθώ προφορικά με τους υπόλοιπους συνεργάτες. Αυτό από μόνο του είναι πρόκληση, όπως και το γεγονός ότι δούλευα για πολλά χρόνια με το αγγλοσαξονικό σύστημα» είπε γελώντας και μου εξήγησε: «Εκεί υπάρχει πολύ αυστηρός τρόπος δουλειάς καθώς και πολύ συγκεκριμένος τρόπος έκφρασης για κάθε δημιουργό. Αν προσπαθήσω να μιλήσω για τα υπέρ και τα κατά, υπάρχει μεν η απόλυτη οργάνωση, αλλά η δημιουργική και καλλιτεχνική ελευθερία του καθενός είναι κάπως περιορισμένη. Σε πιο μεσογειακές παραγωγές υπάρχουν μικρά οργανωτικά προβλήματα, πολλά πράγματα είναι της τελευταίας στιγμής, όπως για παράδειγμα κάποιες καθυστερήσεις, αλλά υπάρχει το περιθώριο για κάθε καλλιτέχνη, στον τομέα του, να εκφράσει την προσωπική του άποψη και να βάλει την πινελιά του στο τελικό αποτέλεσμα. Πάλι θα πω πως όλα αποτελούν πρόκληση για μένα».
Πηγή έμπνευσης η μουσική
Πάντα ήθελε να τον ρωτήσουν πώς μπορεί και λειτουργεί με τους ίδιους ρυθμούς με πολλές και διάφορες ομάδες και σε διάφορα πρότζεκτ. «Ολα είναι θέμα ψυχολογίας, γιατί ουσιαστικά πρέπει να δώσουμε όλοι ζωή σε ένα έργο, ο καθένας στον τομέα του. Είναι μια ερώτηση στην οποία μπορεί να μην έχω συγκεκριμένη απάντηση, αλλά είναι η μαγεία της δουλειάς αυτής. Ειδικά ο σκηνογράφος είναι πάντα ο ενδιάμεσος κρίκος σε πολλά κομμάτια του παζλ που λέγεται όπερα». Η πηγή έμπνευσης του Τομπίας είναι η μουσική. «Ειδικά στο συγκεκριμένο έργο, το ίδιο το έργο αλλά και το γεγονός ότι συνεργάζομαι με τη Φανί, που δεν έχει ξανασκηνοθετήσει όπερα, ήταν η μεγαλύτερη έμπνευση. Και φυσικά το γεγονός ότι πρώτη φορά δουλεύω στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Αθήνα, παρόλο που την έχω επισκεφτεί ως τουρίστας και τη θεωρώ μαγική πόλη, καθώς έχει πολλές και διαφορετικές όψεις».
Το όνειρο του Τομπίας είναι να έχει περισσότερο χρόνο για να κάνει πράγματα για τον εαυτό του. Είπε συγκεκριμένα: «Ονειρα υπάρχουν συνεχώς, καθώς κάθε νέα πρόκληση, κάθε νέα δουλειά είναι η πραγματοποίηση ενός ονείρου. Αυτή θα ήταν άλλωστε και η συμβουλή μου σε οποιονδήποτε θα ήθελε να ασχοληθεί με τον συγκεκριμένο χώρο. Να αγαπάει πολύ αυτό που κάνει και αν δεν του αρέσει, απλώς να φεύγει και να αναζητάει τον επόμενο σταθμό. Αυτήν τη συμβουλή ακολούθησα κι εγώ και είναι και ο λόγος που έχω μετανιώσει για πολύ λίγες από τις μέχρι τώρα συνεργασίες μου».
Κλείνοντας την κουβέντα μας, θα ήθελα να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Τομπίας για τον χρόνο και την καλή του διάθεση, αλλά και για το γεγονός ότι με ξενάγησε για λίγο στα παρασκήνια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και πήρα έτσι μια μικρή γεύση από την προετοιμασία για τη «Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ», που ξεκινά το ταξίδι της στις 12 Μαΐου.
«Κάθε νέα πρόκληση, κάθε νέα δουλειά είναι η πραγματοποίηση ενός ονείρου»