Ο Κυριάκος ακούει φωνές
Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τον Κυριάκο Μητσοτάκη αλλά κάθε πολιτικό. Στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν την αρεστή εικόνα τους, μοιραία εγκλωβίζονται σε αυτήν και ενίοτε την πιστεύουν κιόλας. Μέχρις ενός σημείου κάτι τέτοιο είναι εξηγήσιμο και ανθρώπινο. Αν, για παράδειγμα, κυκλοφορείς ανάμεσα σε δέκα φρουρούς, είναι εύκολο
να μπερδέψεις το πόσο σημαντικός είσαι με το γεγονός ότι οι φρουροί κάνουν απλώς τη δουλειά τους. Αν σε κοιτάνε με το στόμα ανοιχτό, δεν σημαίνει πως θαυμάζουν απαραίτητα εσένα, αλλά την εξουσία.
Με τον Μητσοτάκη όμως υπάρχουν ιδιομορφίες. Θαυμάζει και πιστεύει την εικόνα του, η οποία δεν προέρχεται από τις συνθήκες που δημιουργεί ο ρόλος του αλλά από τεχνητές συνθήκες. Δεν απολαμβάνει την εικόνα του πρωθυπουργού όπως αυτή δημιουργείται στον κόσμο. Δημιουργεί συγκεκριμένη εικόνα πρωθυπουργού, στολισμένη με συνεχείς μιντιακές απεικονίσεις και σκηνοθεσία. Στη συνέχεια χαίρεται την εικόνα πιστεύοντας πως είναι η εικόνα του.
Ο Μητσοτάκης κατασκευάζει χωρίς να το αντιλαμβάνεται μια μεγάλη παγίδα για τον εαυτό του. Σήμερα έχει την πολυτέλεια να σηκώνει το τηλέφωνο και να φοβίζει επιχειρηματίες, να υπόσχεται ό,τι υπόσχεται, να πολιτεύεται με πίστη στην παντοδυναμία της Φαμίλιας και την αδυναμία όσων τον κρίνουν. Διαθέτει το πλεονέκτημα ότι κανένας δεν μπορεί να τον πλήξει μαζικά, αφού η πλειονότητα όσων θα μπορούσαν να σταθούν απέναντι, κυρίως των δημοσιογράφων, έχει επινοικιαστεί. Αυτό του γεννά αυτοπεποίθηση και αίσθηση προστασίας. Μπορεί να λέει ό,τι θέλει γνωρίζοντας πως δεν έχει ιδιαίτερες αντιδράσεις από τα ΜΜΕ, που είναι πλήρως μονωμένα και ευθυγραμμισμένα. Δεν απολογείται, δεν εξηγεί, δεν ανακαλεί. Εχει την ψυχολογία του κομπάρσου που πέτυχε το βιντεοκλίπ το οποίο δημιούργησε και το μόνο που του μένει είναι να κλείνει δουλειές και να στήνεται την ώρα που πρέπει και με τον τρόπο που πρέπει στις κάμερες.
Εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα. Δεν αναφέρομαι στον κίνδυνο που υπάρχει το ίδιο το μιντιακό σύστημα να στραφεί εναντίον του αν δει πως δεν ικανοποιούνται οι όροι της ανάθεσης έργου. Υπάρχει και κάτι που παραβλέπει και αφορά τον ρόλο και τη λειτουργία των μέσων ενημέρωσης.
Στις λεγόμενες αστικές δημοκρατίες τα μέσα ενημέρωσης έχουν και έναν άλλο ρόλο που δεν αναγνωρίζεται ως επίσημος θεσμικός, αλλά είναι υπαρκτός και λειτουργικός. Με την κριτική που ασκούν στην εξουσία, ακόμη και αν είναι για λόγους συμφερόντων, παίζουν τον ρόλο της βαλβίδας ασφαλείας στη χύτρα ταχύτητας της κοινωνίας. Οταν οι πολίτες βρίσκουν αδιέξοδο στην πολιτική, τότε ικανοποιούνται ή εκτονώνονται μέσα από την κριτική που ασκούν τα ΜΜΕ. Νιώθουν έναν σύμμαχο με του οποίου τη βοήθεια μπορούν, όπως πιστεύουν, να αλλάξουν τα κακώς κείμενα και τις επιλογές αυτών που κυβερνούν. Είτε είναι αυταπάτη είτε πραγματικότητα, δημιουργείται μια σχέση με τον πολίτη που τον καθησυχάζει, του δίνει τη δυνατότητα να ανανεώνει τον χρόνο ανοχής στο σύστημα εξουσίας.
Οι αστικές δημοκρατίες έχουν αρκετές τέτοιες βαλβίδες ασφαλείας που μπαίνουν σε λειτουργία. Η μητρόπολη του καπιταλισμού, οι ΗΠΑ, έχουν οδηγήσει σε δημόσιες απολογίες πολιτικά στελέχη ή
ακόμη και στελέχη των μυστικών υπηρεσιών όταν αποκαλύπτεται εμπλοκή τους σε σκανδαλώδεις υποθέσεις. Σε επιτροπές του αμερικανικού Κογκρέσου έχουν απολογηθεί από επίδοξοι δολοφόνοι του Ωνάση έως εντολείς των μισθοφόρων Κόντρας στη Νικαράγουα.
Στην Ελλάδα κάτι τέτοιο φαίνεται αδιανόητο και θεωρείται εθνικά επιζήμιο. Ο Μητσοτάκης φροντίζει, επί βασιλείας του μάλιστα, να σφραγίζει κάθε έκφραση δυσαρέσκειας, μετατρέποντας τον Τύπο σε ένα κατά Κυριάκον Ευαγγέλιο. Δεν υπάρχει καμία βαλβίδα ασφαλείας. Ο κόσμος δεν μπορεί να βρει παρηγοριά ή πρόσκαιρη δικαίωση βλέποντας να εκφράζονται οι κοινές ανησυχίες στον δημόσιο λόγο. Αμφισβητούνται και η δυσαρέσκεια και η λογική του. Σαν να μη φτάνει αυτό, τον καλούν να είναι ικανοποιημένος όταν όλα γύρω του μετατρέπονται σε συντρίμμια. Ο ατμός μαζεύεται στη χύτρα και αργά ή γρήγορα ο master chef της εικονικής πραγματικότητας θα βρεθεί μπροστά σε μια έκρηξη.
Ο πρωθυπουργός δεν αναμετριέται με την οργανωμένη αντιπολίτευση αλλά με την κοινωνική αντιπολίτευση που δημιουργεί με την πρακτική του. Οσο πιο πολύ φαίνεται να επιβάλλεται τόσο κατασκευάζει εκείνους που θα αντιδράσουν
Εν ολίγοις θα επαναληφθεί σε μεγαλύτερη κλίμακα ό,τι συνέβη με την «καμπάνια Πέτσα». Οι πολίτες ζητούσαν εξηγήσεις για τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος και ο Πέτσας απαντούσε πως ο Μητσοτάκης έχει δίκιο γιατί πήρε μεγάλο ποσοστό στις εκλογές.
Για παράδειγμα, η στήριξη που υπήρξε προς το Documento μετά τον αποκλεισμό του έχει έκταση μεγαλύτερη από εκείνη που ορίζεται από το αναγνωστικό κοινό και τους συμπαθούντες την εφημερίδα και βέβαια πολύ μεγαλύτερη από αυτό που επιθυμούσε και εκτιμούσε ο Πέτσας.
Κάθε μέρα η Φαμίλια σφραγίζει κάθε τρύπα από την οποία μπορεί να εξατμιστεί ο ατμός που αργά ή γρήγορα θα δημιουργήσει τον επικίνδυνο, εκρηκτικό κορεσμό. Επιπλέον, θεωρεί τη συγκεκριμένη πρακτική ως επιτυχία και επιβολή της πολιτικής της.
Η έκρηξη ίσως να μην έρθει από τους ριζοσπάστες ή τους εχθρούς του Μητσοτάκη. Είναι πολύ πιθανό να προέλθει από οποιουσδήποτε δεν ανέχονται να τους προσβάλλουν και να τους υποτιμούν. Ο πρωθυπουργός δεν αναμετριέται με την οργανωμένη αντιπολίτευση αλλά με την κοινωνική αντιπολίτευση που δημιουργεί με την πρακτική του. Οσο πιο πολύ φαίνεται να επιβάλλεται τόσο κατασκευάζει εκείνους που θα αντιδράσουν.
Το αν το καταλαβαίνει είναι άλλο θέμα. Αλλωστε και ο Νικολάε και η Ελενα Τσαουσέσκου όταν τους είχαν οδηγήσει στο εκτελεστικό απόσπασμα φώναζαν στους εκτελεστές τους λίγο προτού πατήσουν τη σκανδάλη ότι άκουγαν τον λαό που καταφθάνει για να τους σώσει. Ναι, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ακούει φωνές. Αλλά είναι τα τηλεοπτικά κανάλια.