Μια καταγραφή των Ιουλιανών
Εν συντομία
Ενα απόσπασμα από το βιβλίο του Φώντα Λάδη που επανακυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μετρονόμος.
Γιατί ενδιαφέρει
Τα Ιουλιανά αποτελούν κομβικό σημείο στη νεότερη ελληνική ιστορία.
Τι ήταν τα γεγονότα που εξετάζουμε πέρα από μια διαρκής διαδήλωση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που απλωνόταν σε όλη τη χώρα; Τα «Ιουλιανά» ήταν η κορύφωση μιας κρίσης που βρισκόταν σε εξέλιξη από καιρό. Ηταν η μετωπική, ανοιχτή αντιπαράθεση δύο συνασπισμών πολιτικών δυνάμεων, που ο ένας (ξένος παράγοντας, Παλάτι και ελληνική Δεξιά) δεν είχε τη διάθεση να παραχωρήσει ούτε ένα από τα φέουδα της εξουσίας που ανεξέλεγκτα ασκούσε, ενώ ο άλλος (παραδοσιακή Αριστερά και ένα μεγάλο μέρος της Ενωσης Κέντρου) ζητούσε να γίνουν ορισμένες πρώτες αλλαγές πολιτικής πλεύσης και συμπεριφοράς. Αλλαγές που, με τα σημερινά μέτρα, φαίνονται στοιχειώδεις, αλλά με τα μέτρα εκείνης της εποχής ήταν σημαντικές. Τα πιο μαχητικά από τα συνθήματα των διαδηλωτών εκείνου του καλοκαιριού ήταν χαρακτηριστικά: «Η Αυλή να μαντρωθεί», «Πάρ’ τη μάνα σου και μπρος, δε σε θέλει ο λαός», «Εξω η Γερμανίδα», «Εξω η Γκεσταπίτισσα».
Ενα ακόμη σημαντικό στοιχείο εκείνης της περιόδου ήταν η ποιότητα των λαϊκών αγώνων, της λαϊκής συμμετοχής. Το θέαμα στην Αθήνα ήταν συναρπαστικό. Οι δρόμοι γύρω από τη Βουλή, η πλατεία Συντάγματος, τα Προπύλαια του Πανεπιστημίου, η οδός Ιπποκράτους (όπου ήταν το θέατρο «Γκλόρια», μόνιμος χώρος συγκεντρώσεων) έγιναν ένα διαρκές «θέατρο δρόμου», ένα αβίαστο, πραγματικά αυθόρμητο «χάπενινγκ», όπου Αυλή, Αμερικανοί και «αποστάτες» (Νόβας, Τσιριμώκος, Στεφανόπουλος) διακωμωδήθηκαν μέχρις εξευτελισμού. Χιλιάδες αυτοσχέδιοι ρήτορες, σκιτσογράφοι, ποιητάρηδες, τραγουδιστές, χορευτές δοκίμαζαν σε κείνη την κινούμενη πίστα το πηγαίο ταλέντο τους. Η σάτιρα και η εφευρετικότητα του ανώνυμου Ελληνα, η οργή και ο αυθορμητισμός του, η άκαμπτη μαχητικότητά του ήταν το καθημερινό μοτίβο, η δύναμη που συνεπήρε πρόσωπα και πράγματα· ήταν το απρόσμενο στοιχείο που έδωσε άλλη διάσταση και προοπτική στις εξελίξεις, που φώτισε τον δρόμο που ήταν να διανυθεί στο μέλλον, που οδήγησε τις συγκρούσεις πέρα από τα επιθυμητά και «διαγεγραμμένα» και που συγκράτησε –για ένα διάστημα– και άλλες πολιτικές δυνάμεις από τη συναλλαγή με το Παλάτι.