Η αφετηρία της σύγχρονης εποχής
Εμπνευσμένη από τα κηρύγματα των διαφωτιστών και με κεντρικό σύνθημα το τρίπτυχο «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη», η Γαλλική Επανάσταση ανοίγει την αυλαία στη σύγχρονη εποχή της ιστορίας της ανθρωπότητας.
Η δημοσιονομική κρίση και το χρόνιο ζητήμα των οικονομικών του κράτους με την πρωτόγνωρη πολιτικοποίηση της γαλλικής κοινωνίας που προκάλεσαν θεωρούνται τα άμεσα αίτια της επανάστασης. Ο δρόμος είχε ανοίξει από τους φιλόσοφους του διαφωτισμού οι οποίοι τάσσονταν κατά της απόλυτης μοναρχίας και υπέρ του δημοκρατικού ιδεώδους με τα δικαιώματα του ανθρώπου.
Η Γαλλική Επανάσταση ξεκινάει ως απόπειρα της αριστοκρατίας να ανακαταλάβει το κράτος. Ενώ οι ευγενείς απολάμβαναν πολλά προνόμια, δεν είχαν πολιτική εξουσία, η οποία ήταν αποκλειστικό προνόμιο του μονάρχη. Οι απαιτήσεις του για τη συντήρηση του κράτους και του στρατού οδήγησαν σε κοινωνική πόλωση καθώς οι κατώτερες τάξεις αντιδρούσαν στην υπερφορολόγησή τους.
Η εξέγερση της αριστοκρατίας υποχρεώνει τον Λουδοβίκο να συγκαλέσει τη Συνέλευση των Γενικών Τάξεων. Ακολουθεί η εξέγερση των ανερχόμενων αστών. Αποκορύφωμα, η άρνηση της τρίτης τάξης να αποδεχτεί τη λήξη των εργασιών της συνέλευσης και η αυτοανακήρυξή της σε Εθνοσυνέλευση. Η απόπειρα του Λουδοβίκου 16ου να καταστείλει τη λειτουργία της
προκαλεί τη λαϊκή επανάσταση, με εμβληματικό γεγονός την άλωση της Βαστίλλης στις 14 Ιουλίου 1789. Μέσα σε περίπου δύο εβδομάδες το παλαιό καθεστώς καταρρέει. Στις 21 Ιανουαρίου 1793 ο Λουδοβίκος καρατομήθηκε στην πλατεία της Επανάστασης ως κοινός θνητός. Η τρομοκρατία που επιβλήθηκε θεωρήθηκε αναγκαία λόγω της σύμπτωσης της εσωτερικής αντίδρασης και του εμφύλιου πολέμου με την παράλληλη εξωτερική απειλή. Οι βασιλόφρονες της Ευρώπης κηρύσσουν ιερό πόλεμο εξόντωσης σε αυτούς που τολμούν να αμφισβητήσουν την ελέω Θεού εξουσία τους.
Η ετερόκλητη αλλά μαζική τρίτη τάξη των αστών, αγροτών και εργατών διεκδίκησε και πέτυχε τη μετατροπή της σε εκπρόσωπο του έθνους ελεύθερων και ίσων Γάλλων όπου τα προνόμια που απέρρεαν από την ευγενή καταγωγή καταργήθηκαν. Μαζί τους καταργήθηκε και η αντίφαση ανάμεσα στις φεουδαλικές πολιτειακές δομές και την ανάπτυξη καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Αποτέλεσμα ήταν η θέσπιση αστικών θεσμών και η πλήρης επικράτηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.
Η επιβολή του Ναπολέοντα συντηρητικοποίησε αλλά διέσωσε τον πυρήνα της επανάστασης, έστω και με την αυτοανακήρυξή του σε αυτοκράτορα. Ο ασκός του Αιόλου που άνοιξε η επανάσταση οδήγησε σε νέες ανατροπές και πάνω από έναν αιώνα αργότερα στo πρώτo σπάσιμο των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.