Επικοινωνιακή πυρκαγιά
Οι αθωράκιστες και πλέον «λίγο μαύρες» Μυκήνες το φυσικό φόντο για το σόου της κ. Μενδώνη
Εν συντομία
Ο «πατριωτισμός» των εργαζομένων στις Μυκήνες και η αλλαγή κατεύθυνσης του ανέμου ήταν οι κρίσιμοι παράγοντες που έσωσαν τον αρχαιολογικό χώρο.
Γιατί ενδιαφέρει
«Τούτες τις πέτρες τις εσήκωσα όσο βάσταξα/ τούτες τις πέτρες τις αγάπησα όσο βάσταξα» (Γιώργος Σεφέρης, «Μυκήνες», 1935)
«Λίγο μαύρο στο χώμα» στις Μυκήνες είδε η Λίνα Μενδώνη σε μια προσπάθεια να εξωραΐσει την κατάσταση και το μέγεθος της ζημιάς που προκάλεσε η πυρκαγιά που πέρασε μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και ανέδειξε αρκετά τρωτά σημεία στις υποδομές του. Οσο το υπουργείο Πολιτισμού πραγματοποιούσε μια συντονισμένη επιχείρηση συγκάλυψης ευθυνών για να απαλύνει το πολιτικό κόστος, οι εικόνες που κυκλοφορούσαν από τα ειδησεογραφικά πρακτορεία και τα διεθνή ΜΜΕ έκαναν τον γύρο του κόσμου. Το υπουργείο παρουσίασε σκόπιμα στα κοινωνικά δίκτυα «καθαρές» εικόνες των μνημείων από τα σημεία όπου δεν πέρασε η φωτιά, ενώ απέκρυψε δεκάδες σχόλια χρηστών του Twitter που ασκούσαν κριτική στους χειρισμούς της κυβέρνησης.
Επιπλέον βιάστηκε να προχωρήσει στην εκτίμηση ότι «δεν επήλθε καμία ζημιά στα μνημεία», χωρίς να περιμένει τις εμπεριστατωμένες εκτιμήσεις των αρχαιολόγων ή των συντηρητών. Την επόμενη μέρα με ένα δελτίο Τύπου στο ίδιο μήκος κύματος ενημέρωσε ότι η «κανονικότητα επανήλθε στις Μυκήνες» σαν να μην έχει συμβεί τίποτε σημαντικό και μάλιστα σε έναν χώρο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Λίγο μαύρο λοιπόν δεν βλάπτει για το υπουργείο Πολιτισμού. Αρκεί να μη μαυρίζει τη βιτρίνα της άριστης κυβέρνησης.
Ελλειμμα πυρασφάλειας
Παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργείου ότι «όλα πήγαν καλά στις Μυκήνες», η κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει στο ερώτημα αν υπάρχει κεντρικό σχέδιο για ένα σύγχρονο σύστημα για την πυρασφάλεια και την προστασία των αρχαιολογικών
χώρων ούτε για τα κονδύλια που έχει διαθέσει τον τελευταίο χρόνο για την ουσιαστική θωράκισή τους. Οπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων: «Επισημαίνουμε τη σημασία των έργων υποδομής συνολικά: στην εγκατάσταση, τη συντήρηση και τη λειτουργία σύγχρονων δικτύων πυροπροστασίας, τις συστηματικές αποψιλώσεις των αρχαιολογικών χώρων με έγκαιρες εγκρίσεις των σχετικών πιστώσεων, τα αντιπλημμυρικά έργα και τις λοιπές εργασίες που κάθε χρόνο υλοποιούνται, πολλές φορές με εξαιρετική δυσκολία, από τις υποστελεχωμένες εφορείες αρχαιοτήτων και άλλες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, χωρίς καν το απαιτούμενο μόνιμο προσωπικό. Εργασίες που συνιστούν τη στοιχειώδη συνθήκη για την προστασία και την ασφαλή λειτουργία χώρων και μνημείων για το κοινό και για την ακεραιότητα της υλικής μας κληρονομιάς».
Οσο κι αν η κυβέρνηση επιχείρησε να κουκουλώσει τα ουσιαστικά προβλήματα, η πυρκαγιά ανέδειξε αρκετά τρωτά σημεία στις υποδομές και στην ασφάλεια του αρχαιολογικού χώρου. Σύμφωνα με μαρτυρίες, δεν υπήρχε σταθμευμένο όχημα της πυροσβεστικής σε κοντινή απόσταση (κάτι που θα έπρεπε να ισχύει για όλους τους μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους τους καλοκαιρινούς μήνες). Επιπλέον οι Μυκήνες δεν διαθέτουν πυροσβεστικούς κρουνούς για την παροχή νερού υπό πίεση, διότι δεν έχει πραγματοποιηθεί σύνδεση με το δίκτυο υδροδότησης της περιοχής του Δήμου Αργους – Μυκηνών που θα αναβάθμιζε αποτελεσματικά το σύστημα πυρόσβεσης. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδος, οι άνθρωποι της οποίας αποφεύγουν να απαντήσουν στα ερωτήματα του Documento, υποστηρίζει ότι τα αιτήματά της προς τη δημοτική αρχή δεν έχουν βρει ανταπόκριση, ενώ ο δήμαρχος Αργους – Μυκηνών Δημήτρης Καμπόσος λέει ότι δεν έχει δεχτεί σχετικό αίτημα ούτε από την τοπική εφορεία ούτε από το ΥΠΠΟΑ. Το Documento έμαθε ότι το 2008 έγινε μια μελέτη που προέβλεπε τη σύνδεση του αρχαιολογικού χώρου με το υδροδοτικό σύστημα του δήμου, η οποία έμεινε απλώς μελέτη. Εκτοτε ο δήμος δεν έχει δεχτεί κανένα έγγραφο αίτημα από την τοπική εφορεία αρχαιοτήτων. Παρά ταύτα, στο πινγκ πονγκ που ξεκίνησε μετά την πυρκαγιά η Λίνα Μενδώνη κάλυψε πλήρως τόσο το υπουργείο όσο
Από το ρεπορτάζ της εφημερίδας προκύπτει ότι οι Μυκήνες δεν κάηκαν λόγω ενός τυχαίου γεγονότος: η αλλαγή κατεύθυνσης του ανέμου λειτούργησε σωτήρια για τον αρχαιολογικό χώρο
και την εφορεία αρχαιοτήτων, επιρρίπτοντας την ευθύνη αποκλειστικά στον Δήμο Αργους – Μυκηνών.
Το υπουργείο δεν έκανε καμία αναφορά σε αυτά τα σημαντικά προβλήματα και τα ελλείμματα στις υποδομές. Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι «στην περίπτωση των Μυκηνών λειτούργησε απολύτως η πρόληψη με τη σχολαστική αποψίλωση του αρχαιολογικού χώρου από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων που δεν επέτρεψε στη φωτιά να αναπτυχθεί». Από το ρεπορτάζ της εφημερίδας ωστόσο προκύπτει ότι οι Μυκήνες δεν κάηκαν αποκλειστικά και μόνο λόγω ενός τυχαίου γεγονότος: η αλλαγή κατεύθυνσης του ανέμου λειτούργησε σωτήρια για τον αρχαιολογικό χώρο. Υποπτευόμαστε βέβαια ότι ακόμη και στην περίπτωση που οι Μυκήνες καταστρέφονταν το ΥΠΠΟΑ θα ήταν και πάλι έτοιμο για το επικοινωνιακό του σόου.
Η ακηδία του υπουργείου
«Η Λίνα Μενδώνη πραγματοποιεί συχνά δηλώσεις και διακηρύξεις για την κλιματική αλλαγή και τα μνημεία. Η υπουργός όμως δεν έχει ανακοινώσει κανένα έργο πυρασφάλειας τον τελευταίο χρόνο» καταγγέλλουν αρχαιολόγοι στο Documento. Οσο λοιπόν περισσεύει η επικοινωνιακή φλυαρία του τόσο κραυγαλέα εμφανίζεται η έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού για σημαντικά ζητήματα του υπουργείου. Ενδεικτικό αυτής της κατάστασης είναι το έγγραφο που έχει αναρτηθεί στη Διαύγεια στις 31/8/2020, μια ημέρα μετά τη φωτιά, με το
οποίο εγκρίνονται «εργασίες διαμόρφωσης, ευπρεπισμού και καθαρισμού αρχαιολογικών χώρων» σε αρχαιολογικούς χώρους αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδος (οι πιστώσεις προβλέπονται από τις 6/7). Σύμφωνα με πηγές του Documento, είθισται τα σχετικά αιτήματα να διατυπώνονται από τις εφορείες αρχαιοτήτων τον Ιανουάριο. Ακολουθούν οι απαιτούμενες γραφειοκρατικές διαδικασίες των κεντρικών αρχαιολογικών και οικονομικών διευθύνσεων για να φτάσουν στο γραφείο του/της υπουργού και να εγκριθούν οι πιστώσεις πριν από ή στην έναρξη της τουριστικής σεζόν. Οχι μία ημέρα μετά την πυρκαγιά ή λίγο πριν από το τέλος της θερινής περιόδου. Οπως φαίνεται από τη σχετική απόφαση, η τοπική εφορεία αρχαιοτήτων με έγγραφό της από τις 4/8/2020 είχε απευθύνει αιτήματα προς τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων χωρίς να λάβει κάποια απάντηση μέχρι να εκδηλωθεί η φωτιά.
Το υπουργείο έχει κάνει σαφείς τις προτεραιότητές του που ρίχνουν το βάρος στην επικοινωνία και στις εξυπηρετήσεις των ιδιωτικών συμφερόντων. «Αν οι αρχαιολογικοί χώροι δεν είναι επαρκώς προστατευμένοι απέναντι στις φυσικές καταστροφές, τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για αναδείξεις, χορηγίες και επικοινωνιακά πυροτεχνήματα» τονίζουν αρχαιολόγοι στο Documento. Οταν τελειώσουν οι παράτες της κ. Μενδώνη ενδεχομένως εισακουστούν οι εκκλήσεις τους.