Διδάσκοντας ΜΜΕ και ευελιξία στην καραντίνα
Ενα από τα καθήκοντά μου στο Πανεπιστήμιο του Μπόρνμουθ είναι η επίβλεψη του μαθήματος που επιτρέπει στους φοιτητές μας στο τμήμα BA (Hons) Media Production να φέρουν σε πέρας τις πτυχιακές τους εργασίες. Με τη δημιουργική και τεχνική ελευθερία που τους προσφέρει η cross-media, cross-platform εκπαίδευσή τους η δουλειά τους μπορεί να είναι από ταινίες μικρού μήκους και podcast/ ραδιοφωνικά ντοκιμαντέρ και ηχητικό θέατρο έως mobile applications, καμπάνιες για τη στήριξη φιλανθρωπικών οργανισμών και multimedia art installations για μουσεία και εκθέσεις.
Και μια ατέλειωτη πληθώρα δημιουργικότητας, που όμως κατά κανόνα απαιτεί τη φυσική παρουσία ομάδων παραγωγής, ηθοποιών και συν ε ντε υ ξι α ζ ό μεν ων σε στούντιο και άλλες τοποθεσίες με μικρόφωνα, κάμερες και φώτα. Δηλαδή το αντίθετο της καραντίνας. Και όμως…
«Σπάζοντας» την καραντίνα
Οταν τον Μάρτιο του 2020 η πανδημία μάς καθήλωσε και απαίτησε το απότομο σταμάτημα κάθε δραστηριότητας, εμείς οι εκπαιδευτικοί μπορεί να περιοριστήκαμε στο σπίτι μας αλλά ταυτόχρονα μπήκαμε σε μια υπερδραστηριότητα χωρίς προηγούμενο. Η πρωτόγνωρη ησυχία και ακινησία που βλέπαμε έξω από το παράθυρό μας ήταν σε απόλυτη αντίθεση με έναν αγώνα δρόμου εσωτερικά, ώστε εκατοντάδες φοιτήτριες και φοιτητές να βρουν άμεση ακαδημαϊκή και ψυχολογική στήριξη και να μπορέσουν να συνεχίσουν τις σπουδές και τις εργασίες τους.
Τα ίδια τα παιδιά, ειδικά εκείνα που βρίσκονταν στο τελευταίο έτος των σπουδών τους, είχαν ήδη δουλέψει τόσο σκληρά και δεν ήθελαν να δουν τους κόπους τους και την προετοιμασία που είχαν κάνει για τις πτυχιακές τους να πάνε χαμένα. Οι επιλογές μας ήταν δύο: επ’ αόριστον παράταση ή να βρούμε τρόπους για να βοηθήσουμε τα παιδιά να φέρουν τη χρονιά σε πέρας και να αποφοιτήσουν. Επιλέξαμε το δεύτερο, σε συμφωνία με το βρετανικό πνεύμα «keep calm and carry on».
Σε ένα σύστημα όμως όπως το βρετανικό, στο οποίο λειτουργούμε με αυστηρή οργάνωση και κανονισμούς, δεν είναι απλό να αλλάξει κανείς τους όρους αξιολόγησης των φοιτητών σε μία νύχτα. Μα με προσεκτική σκέψη και με το καλό των φοιτητών ως μόνη προτεραιότητα το πλάνο τελικά ήταν (σχετικά) απλό και είχε δύο βασικά βήματα: 01
Να βοηθήσουμε τους εκπαιδευόμενους να λειτουργήσουν με ευελιξία –βασική δεξιότητα
ούτως ή άλλως στον χώρο των ΜΜΕ– και να δουν το δημιουργικό τους όραμα όχι κατεστραμμένο από την πανδημία μα σαν πρόκληση. 02
Να της επιστρέψουν εκπαίδευσής στη τους βάση ως media creatives: στην τέχνη της αφήγησης (storytelling).
Η αντανακλαστική μας επιστροφή σε αυτά τα δύο βήματα δεν ήταν τυχαία. Εχοντας οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί του τμήματος δουλέψει στο παρελθόν –και πολλοί όντας ακόμη ενεργοί στον χώρο των MME και των τεχνών–, γνωρίζουμε ότι η προσαρμοστικότητα είναι κλειδί στη δουλειά μας. Γνωρίζουμε επίσης ότι πίσω από τις κάμερες και τα μικρόφωνα, είτε πρόκειται για αληθινές είτε για φανταστικές ιστορίες είτε για ντοκιμαντέρ είτε για μυθοπλασία, η αφήγηση πρέπει να είναι ειλικρινής διότι απευθύνεται και θέλει να συνομιλήσει με αληθινούς ανθρώπους.
Η τέχνη της αφήγησης
Καθώς λοιπόν καθοδηγούσαμε τους φοιτητές και τις φοιτήτριές μας στην εύρεση ευφάνταστων λύσεων όπως ηχογραφήσεις και βιντεοσκοπήσεις από το σπίτι με κινητά και υπολογιστές –σε αυτοσχέδια στούντιο με ηχομόνωση από κουβέρτες– και δημιουργία σκίτσων για να αντικαταστήσουν σκηνές ταινιών με άλογα και μεσαιωνικούς πολεμιστές που δεν πρόλαβαν να γυρίσουν, οι επαγγελματίες έκαναν ακριβώς το ίδιο παράλληλα με εμάς. Ο Τζέιμι Ολιβερ στους δέκτες μας έφτιαχνε εκπομπές με συνταγές καραντίνας από το κινητό του με τη βοήθεια της οικογένειάς του και οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί εξέπεμπαν από το σαλόνι τους, με τις φωνές τους να ακούγονται παράξενα πιο οικείες.
Τα εντυπωσιακά τεχνικά μέσα και στοιχεία παραγωγής είναι πολύ σημαντικά και θεμιτά, μα μπορεί κάποιες φορές να κρύβουν θεμελιώδεις ελλείψεις στην αφήγηση. Η πανδημία λοιπόν μας άφησε μόνο με τα βασικά τεχνικά μέσα και τον σπιτικό αυτοσχεδιασμό, κερδίζοντας σε εγγύτητα και αλήθεια στην αφήγηση. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές μπορεί να ένιωσαν αρχικά ότι λόγω της πανδημίας έχασαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν τεχνικώς απαιτητικά πρότζεκτ και να δουν το δημιουργικό τους όραμα άρτια υλοποιημένο. Και φυσικά αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Μα κέρδισαν με άλλους τρόπους. Επέστρεψαν στον πυρήνα της σημασίας της αφήγησης, έμαθαν να είναι επαγγελματίες κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και προετοιμάστηκαν για έναν εργασιακό χώρο στον οποίο μέχρι να λήξει ο κίνδυνος του ιού θα συνεχίσει να χρειάζεται ευελιξία. Και τελικά δημιούργησαν δουλειά που μας έκανε περήφανους για τη φαντασία και την εντιμότητά της.
Ως διδάσκοντες στον χώρο των δημιουργικών ΜΜΕ η πανδημία μάς έφερε μπροστά σε τεράστιες προκλήσεις και αδυσώπητα σκληρή δουλειά. Από την άλλη πλευρά, συγκεκριμένα για εμάς στο τμήμα ΒΑ (Hons) Media Production του Bournemouth University, η σημασία της πολύπλευρης εκπαίδευσης, που ήταν έτσι κι αλλιώς βασική μας αξία, υπογραμμίστηκε τώρα εμφατικά. Ενας σύγχρονος δημιουργός μίντια πρέπει να είναι άρτια εκπαιδευμένος στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας της τριάδας εικόνα – ήχος – web-design. Μα πρέπει και να μπορεί ανά πάσα στιγμή να αυτοσχεδιάσει τεχνικά για να υποστηρίξει τη βασική μας τέχνη, αυτή της αφήγησης.
Η αποθέωση του βρετανικού πνεύματος «keep calm and carry on» τον καιρό του lockdown στα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου