Βίοι τεμνόμενοι και ασύμπτωτοι
Γιώτης, Διαμαντής, Γούσιας, Βλαντάς. Το πλαίσιο δράσης κοινό: Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος, πολιτική προσφυγιά. Πλην του δευτέρου που έφυγε νωρίς. Ομως ο καθένας τους άφησε ξεχωριστό αποτύπωμα στον τρίχρονο αγώνα του ΔΣΕ και στη μνήμη συντρόφων και συμπολεμιστών. Μπαρουτοκαπνισμένοι μαχητές του ΕΛΑΣ και ικανότατοι ηγέτες του Δημοκρατικού Στρατού οι δύο πρώτοι, «απόλεμα» πολιτικά στελέχη οι δεύτεροι, ανέβηκαν στο βουνό και ορίστηκαν επικεφαλής μεγάλων μονάδων.
Χ. Φλωράκης (Γιώτης) και Γ. Αλεξάνδρου (Διαμαντής) έδρασαν στο κομβικό όσο και δύσκολο πεδίο της Ρούμελης και της Θεσσαλίας, επιδεικνύοντας σπάνιες πολιτικές, οργανωτικές και στρατιωτικές ικανότητες. Παραδείγματα σεμνότητας, ήθους, παλικαριάς και αυτοθυσίας. Στο ενεργητικό τους οι δύο μεγαλύτερες επιτυχίες του ΔΣΕ στη νότια Ελλάδα: η μάχη της Καρδίτσας και η κατάληψη του Καρπενησίου, του μοναδικού αστικού κέντρου που κράτησε υπό τον έλεγχό του ο ΔΣΕ για δεκαοκτώ ημέρες.
Γ. Βοντίτσος (Γούσιας) και Δ. Βλαντάς, αντιστράτηγος και υποστράτηγος του ΔΣΕ μετά την απομάκρυνση του Βαφειάδη. Στον στενό ζαχαριαδικό πυρήνα. Υποσκέλισαν έμπειρα στρατιωτικά στελέχη που είχαν χαλυβδωθεί μέσα στο καμίνι του ΕΛΑΣ.
Με ένδεια στρατιωτικών γνώσεων και μονολιθικότητα στην κομματική τους συμπεριφορά οδήγησαν τον ΔΣΕ σε αλόγιστη σπατάλη αίματος με «θαλασσώματα» -η έκφραση ανήκει στον δεύτεροόπως στη μάχη της Φλώρινας. Συνέδεσαν το όνομά τους με σκοτεινές υποθέσεις, όπως η εκτέλεση των ταξίαρχων του ΔΣΕ Γιαννούλη και Γεωργιάδη.
Και αν, όπως λένε, τα στερνά τιμούν τα πρώτα, ο ύστερος βίος των πρωταγωνιστών της ταραγμένης περιόδου παρουσιάζει τεράστιες αποκλίσεις.
Ο Φλωράκης απέφυγε την ανάμειξη σε εσωτερικές διενέξεις και έγινε πονοκέφαλος για τους κατακτητές στην Αντίσταση και για τις κυβερνητικές δυνάμεις στον Εμφύλιο. Η αναγνώριση αυτών των πολεμικών ικανοτήτων αποτυπώνεται και στους φακέλους της Aσφάλειας (παράρτημα Doc.Files), αλλά και στη φοίτησή του στη σοβιετική Στρατιωτική Ακαδημία Φρούντζε, πρώτος μεταξύ όλων των ξένων σπουδαστών. Περνώντας τα εσωκομματικά σκαμπανεβάσματα ανέλαβε με ευρεία αποδοχή προδικτατορικά την ηγεσία του ΚΚΕ και κέρδισε τον σεβασμό φίλων και αντιπάλων στη μεταπολιτευτική περίοδο. Ευτύχησε να δει το κόμμα του να αναδύεται από τη βαθιά παρανομία και να εξελίσσεται σε παρεμβατικό παράγοντα της δημοκρατίας, χωρίς να νερώσει το επαναστατικό κρασί του.
Ο Διαμαντής έπεσε μαχόμενος ανάμεσα στους τελευταίους συμπολεμιστές του στη Ρούμελη, βαδίζοντας συνειδητά προς τον θάνατο και μέχρι σήμερα αποτελεί υπόδειγμα αγωνιστή και κομμουνιστή, όχι μόνο για όσους τον έζησαν από κοντά.
Στον αντίποδα, οι Γούσιας και Βλαντάς με τη στάση που κράτησαν στα γεγονότα της Τασκένδης έναντι του Ζαχαριάδη οδηγήθηκαν σε πολιτική απομόνωση στη Ρουμανία, ενώ, μεταπολιτευτικά, επιστρέφοντας στην Ελλάδα φλερτάρισαν ανεπιτυχώς με μερίδα της μαοϊκής Αριστεράς.