Οικονομία -ακορντεόν έως το... τουριστικό καλοκαίρι
Σε κινούμενη άμμο επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, νοικοκυριά
Εν συντομία
Το σχέδιο «άνοιξε κλείσε» μέχρι το Πάσχα είναι στο τραπέζι, αλλά στην πραγματικότητα όλες οι παράμετροι είναι άγνωστες και η εξίσωση αδύνατη.
Γιατί ενδιαφέρει
Το πρώτο lockdown οδήγησε στην εκτίμηση για ανεργία 20% στο τέλος του 2020. Στο δεύτερο το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι όλα βαίνουν κατά κρημνών.
Η Ελλάδα εισήλθε στο δεύτερο καθολικό lockdown μέσα σε έναν χρόνο, με τις οικονομικές αντοχές επιχειρήσεων και νοικοκυριών αισθητά περιορισμένες σε σχέση με την περασμένη άνοιξη. Ωστόσο ο άγνωστος Χ του τρέχοντος δεύτερου lockdown είναι η διάρκεια, ο τύπος και το σχήμα του.
Κατά τις επίσημες πρωθυπουργικές εξαγγελίες μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα τερματιστεί στις 30 Νοεμβρίου. Επειδή όμως είναι τα επιδημιολογικά δεδομένα και η αντοχή του ΕΣΥ που εντέλει θα καθορίσουν τους όρους του, όλοι περίπου γνωρίζουμε ότι θα πάει τουλάχιστον μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου. Μάλιστα είναι ρεαλιστικό το σενάριο –και έχει επιβεβαιωθεί από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Στέλιο Πέτσα– ότι θα συνεχιστεί και μετά τα Χριστούγεννα, με ένα σχήμα διαδοχικών κλεισιμάτων και ανοιγμάτων της οικονομίας, στα πρότυπα της πρότασης «21 μέρες κλειστά – 15 μέρες ανοιχτά» την οποία κατέθεσε ο καθηγητής του τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ Δημοσθένης Σαρηγιάννης. Το μοντέλο αυτό, μιας οικονομίας-ακορντεόν, ενδεχομένως να εφαρμοστεί τρεις με τέσσερις φορές διαδοχικά έως το Πάσχα. Αγνωστο ακόμη παραμένει αν αυτό το σχήμα των διαδοχικών lockdowns θα έχει τοπική ή πανελλαδική εφαρμογή, τι δραστηριότητες θα περιλαμβάνει κάθε φορά και με ποιους ρυθμούς αυτές θα ανοίγουν και θα κλείνουν. Οταν καταφέρουμε να φτάσουμε στο Πάσχα, με την έναρξη του εμβολιασμού και το άνοιγμα του καιρού, ίσως τα πράγματα βελτιωθούν και η οικονομική δραστηριότητα επιστρέψει σε πιο φυσιολογικό ρυθμό.
Με το βλέμμα στο εμβόλιο
Με πάτημα στις ανακοινώσεις των εταιρειών Pfizer και BioNTech για υψηλή αποτελεσματικότητα 90% του εμβολίου τους κατά της Covid-19 και με το βλέμμα στραμμένο περισσότερο στα χρηματιστηριακά ράλι που ξεσήκωσε το εμβόλιο παρά στην ελληνική κοινωνία και οικονομία που βουλιάζει, η κυβέρνηση, με πρώτο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, έσπευσε να εκπέμψει μήνυ
μα αισιοδοξίας. Ελάχιστες μέρες πριν από την κατάθεση του προϋπολογισμού 2020 ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας δήλωνε πως θα περιμένουν ως την τελευταία στιγμή για να οριστικοποιήσουν τα νούμερα, με την προσδοκία ότι θα εμφανιστούν στα οικονομικά στοιχεία οι επιπτώσεις της ελπίδας από το εμβόλιο.
Πίσω από την καλλιέργεια της ελπίδας όμως είναι ορατή η κυριαρχία του πανικού για το μέγεθος της υγειονομικής κρίσης που οδηγεί την κυβέρνηση να λαμβάνει εβδομάδα την εβδομάδα όλο και περισσότερα περιοριστικά μέτρα, με ρυθμούς καταιγιστικούς που δεν ευνοούν ούτε όσες οικονομικές δραστηριότητες μένουν ανοιχτές ούτε την ψυχολογία της αγοράς.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι συνεπάγεται για την ελληνική οικονομία, τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενούς τους το συνεχές άνοιγμα και κλείσιμό για ένα ολόκληρο εξάμηνο έως το Πάσχα, με βάση το μοντέλο μιας οικονομίας-ακορντεόν.
Πορεία σε πυκνή ομίχλη
Προς το παρόν οι επιπτώσεις του δεύτερου κλεισίματος της οικονομίας είναι αδύνατο να μετρηθούν σε επίπεδο αριθμών (εδώ δεν γνωρίζουμε τι έχει γίνει στο γ΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους, με τις πρώτες πληροφορίες να μιλούν για πανωλεθρία). Μερικές πρώτες εκτιμήσεις όμως μπορούν να γίνουν: όπως αναφέρουν αναλυτές, η ύφεση φέτος θα ξεπεράσει το 10% – ίσως προσεγγίσει το 12%. Η νέα οικονομική χρονιά θα ξεκινήσει από πολύ χειρότερη βάση, με ένα α΄ εξάμηνο ακόμη υφεσιακό. Θα δούμε πάρα πολλά λουκέτα στην εστίαση, που έχει ήδη πληγεί ανεπανόρθωτα και δεν υπάρχει περίπτωση να λειτουργήσει κανονικά για τους επόμενους έξι μήνες.
Σε μικρότερο ποσοστό θα δούμε λουκέτα και στο εμπόριο. Γνωρίζοντας με βεβαιότητα ότι κατά το πρώτο lockdown οι μικρές επιχειρήσεις εξάντλησαν τις αντοχές τους, είναι προφανές ότι πολλές θα βρεθούν σε αδιέξοδο και θα κλείσουν. Το τι θα μείνει όρθιο θα το αντιληφθούμε μόνο όταν τελειώσουν τα lockdowns και επανέλθει η οικονομία στη φυσιολογική της λειτουργία. Κι εκεί θα διαπιστώσουμε και τα πραγματικά ποσοστά της ανεργίας, για την οποία σε πρώτη εκτίμηση θα λέγαμε ότι ως το καλοκαίρι του 2020 θα φτάσει και ίσως ξεπεράσει το 22% (με βάση πάντα το πώς κινείται η «ανεξάρτητη» ΕΛΣΤΑΤ που επιμένει να παρκάρει εργαζόμενους στον μη ενεργό οικονομικά πληθυσμό). Πρόκειται για ένα τοπίο-κινούμενη άμμο και μια πορεία στην πυκνή ομίχλη των κυβερνητικών παλινωδιών σε υγειονομικό αλλά και οικονομικό επίπεδο.