«Πήρα την υπόθεση πάνω μου»
Ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας επιβεβαιώνει τα πλαστά self tests, μιλά για πόλεμο συμφερόντων και εξηγεί πώς ματαίωσε τον διαγωνισμό
Εν συντομία
Σε μεγάλο φιάσκο εξελίχθηκε η διενέργεια δύο διαγωνισμών για την προμήθεια self tests από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, η οποία οδηγήθηκε τελικά σε συμφωνία του κράτους απευθείας με την παρασκευάστρια εταιρεία, υπό το βάρος καταγγελιών ακόμη και για παρτίδες με πλαστά προϊόντα.
Γιατί ενδιαφέρει
Στην αγορά κυκλοφορούν μέχρι και ακατάλληλα self tests, ενώ η κυβέρνηση έχασε πολύτιμο χρόνο με διαγωνισμούς στους οποίους συμμετείχαν εταιρείες που επιδόθηκαν σε πόλεμο συμφερόντων ή δεν ήταν ικανές να περατώσουν το έργο προμήθειας.
Ματαίωση διαγωνισμών, έκπτωτες εταιρείες, πόλεμος συμφερόντων, πλαστά και ελαττωματικά προϊόντα. Σε τεράστιο φιάσκο έχει εξελιχθεί εδώ και περίπου έναν μήνα η υπόθεση των self tests. Και ο τελικός χαμένος της υπόθεσης είναι οι πολίτες. Η κυβέρνηση έχει διενεργήσει από τα τέλη Μαρτίου δύο
διαγωνισμούς για την προμήθεια εκατομμυρίων self tests, αμφότεροι όμως αποδείχθηκαν προβληματικοί, καθώς η μια από τις αναδόχους του πρώτου κηρύχθηκε έκπτωτη, ο δε δεύτερος διαγωνισμός ματαιώθηκε. Στην πρώτη περίπτωση η εταιρεία, πέρα από το γεγονός ότι ήταν νεοσύστατη και με μετοχικό κεφάλαιο μόλις 30.000 ευρώ, δεν κατάφερε να εισαγάγει εγκαίρως τον απαιτούμενο αριθμό τεστ, ενώ στη δεύτερη προέκυψε σοβαρό ζήτημα αφού αποδείχθηκε ότι θα εισάγονταν στη χώρα πιθανώς πλαστά τεστ.
Η όλη υπόθεση αναδίδει οσμή σκανδάλου, αφού στους διαγωνισμούς συμμετείχαν δεκάδες εταιρείες, με τις πληροφορίες του Documento να κάνουν λόγο ακόμη και για αλληλοεκβιασμούς προκειμένου να «χτυπήσουν» τους διαγωνισμούς, επιδιώκοντας να πληρωθούν ώστε να αποχωρήσουν από αυτόν ή να συνεργαστούν με απώτερο σκοπό να μοιραστούν τα κέρδη. Η κυβέρνηση έχασε πολύτιμο χρόνο, διακινδυνεύοντας –παρά τις κυβερνητικές τυμπανοκρουσίες για την επαρκή διάθεση των self tests– να αφήσει την ελληνική αγορά χωρίς προϊόντα.
Η υπόθεση λύθηκε μέσω συμφωνίας που υπέγραψε το ελληνικό κράτος την περασμένη Πέμπτη
Παρά τις κυβερνητικές τυμπανοκρουσίες για επάρκεια των self tests, με τον πολύτιμο χρόνο που χάθηκε λίγο έλειψε να μείνει η αγορά χωρίς προϊόντα
απευθείας με την παρασκευάστρια κινεζική εταιρεία Joysbio και περιλαμβάνει την παραλαβή 18,5 εκατομμυρίων self tests, με τιμή 1,35 ευρώ ανά τεμάχιο. Η τιμή –όπως εξήγησε στο Documento ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκος Χαρδαλιάς– θα ανέλθει μαζί με τα μεταφορικά κόστη στο 1,60 ευρώ ανά τεμάχιο. Εξακολουθούν όμως να γεννώνται ερωτήματα ως προς το γιατί η κυβέρνηση δεν κινήθηκε εξαρχής προς αυτή την κατεύθυνση. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ακόμη και σήμερα πολλά από τα self tests που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά είναι ελαττωματικά.
Ελαττωματικά self tests αλλά κανένας έλεγχος
Το Documento έλαβε τις τελευταίες ημέρες καταγγελίες αναγνωστών ότι τα self tests που έλαβαν από τα φαρμακεία ήταν ελαττωματικά, αφού από τις συσκευασίες τους έλειπαν κάποια από τα απαραίτητα υλικά. Πράγματι, αφού μας απέστειλαν τα συγκεκριμένα self tests διαπιστώσαμε ότι σε ένα από αυτά η αμπούλα που εμπεριεχόταν στη συσκευασία, μολονότι ήταν σφραγισμένη, δεν έφερε τον απαραίτητο διαλύτη. Σύμφωνα με τις υπόλοιπες καταγγελίες που έχουν περιέλθει σε γνώση της εφημερίδας μας, από άλλες συσκευασίες των self tests που διατίθενται λείπει ακόμη και η αμπούλα που περιέχει τον διαλύτη ή δεν υπάρχει μπατονέτα.
Κι όμως, παρότι όπως όλα δείχνουν ένα ποσοστό των συσκευασιών που κυκλοφορούν είναι προβληματικό –γεγονός που φαντάζει λογικό επειδή πρόκειται για εκατομμύρια συσκευασίες–, τα self tests διαδραματίζουν ήδη πολύ σημαντικό ρόλο στο σταδιακό άνοιγμα κοινωνικών δραστηριοτήτων. Εξαιτίας της χρήσης τους για παράδειγμα η κυβέρνηση άνοιξε τα σχολεία. Είναι χαρακτηριστικό όμως ότι μέχρι σήμερα 390 σχολεία ή τμήματα έχουν κλείσει επειδή βρέθηκαν κρούσματα Covid-19 κι ενώ μαθητές και εκπαιδευτικοί πραγματοποιούν δύο φορές την εβδομάδα self tests, η φερεγγυότητα των οποίων τίθεται εν αμφιβόλω.
Πρόκειται για κάτι που αφενός επιβεβαιώνει τον συμπληρωματικό ρόλο που πρέπει να έχουν τα self tests, αλλά κυριότερα αναδεικνύει –ειδικά μετά τις σημερινές αποκαλύψεις του Documento για τις ελαττωματικές συσκευασίες– ότι πρέπει να υπάρξουν εντατικοί έλεγχοι ώστε να εξασφαλιστεί η φερεγγυότητά τους. Το Documento
απέστειλε ερώτημα στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) σχετικά με το αν γνωρίζει ότι κάποια από τα 6,4 εκατ. self tests που κυκλοφορούν εδώ και ημέρες στην αγορά –τα συγκεκριμένα θα εξαντληθούν στα μέσα Μαΐου– δεν διαθέτουν τα απαραίτητα υλικά, καθώς και αν έχει πραγματοποιήσει δειγματοληπτικούς ελέγχους προκειμένου να εξακριβωθεί η φερεγγυότητα των προϊόντων. Το ερώτημα μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές παρέμενε αναπάντητο.
Σε διαγωνισμό εκατομμυρίων με κεφάλαιο €30.000
Στον πρώτο διαγωνισμό για την προμήθεια self tests που προκήρυξε η Πολιτική Προστασία αναδείχθηκαν ως ανάδοχες πέντε εταιρείες. Πρόκειται για τις Roche, Anats, Marvifarm, Ξενοφών Γερμανός και την περιβόητη Swiss Med, η οποία θα αναλάμβανε να προμηθεύσει τα φαρμακεία με 3 εκατ. self tests αντί 10,08 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο θα εισέπραττε από το δημόσιο. Η εν λόγω εταιρεία κηρύχθηκε τελικώς έκπτωτη από τον διαγωνισμό αφού δεν κατάφερε να εισαγάγει τα τεστ μέσα στον προκαθορισμένο χρόνο. Πίσω από τη Swiss Med, η οποία ιδρύθηκε μόλις πριν από επτά μήνες με μετοχικό κεφάλαιο μόλις 30.000 ευρώ, κρύβεται ένα δίκτυο προσώπων που κάθε άλλο παρά σχετίζονται με τον χώρο των παραφαρμακευτικών προϊόντων. Οι αρχικοί εταίροι και διαχειριστές της –μετά την έκπτωσή της από τον διαγωνισμό άλλαξε χέρια– εμφανίζονται να συμμετέχουν σε εταιρείες διαχείρισης πολυτελών καταστημάτων εστίασης στην Αθήνα και τη Μύκονο, ενώ από τις φωτογραφίες που αναρτούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται ότι διάγουν υπερπολυτελή βίο.
Η Swiss Med έχει πάρει τέσσερα έργα από το δημόσιο, συμπεριλαμβανομένου αυτού για το οποίο κηρύχθηκε έκπτωτη. Προκειμένου μάλιστα να πιστοποιήσει ότι μπορούσε να προμηθεύσει την αγορά με self tests έλαβε εγγυητική επιστολή ύψους 500.000 ευρώ από υποκατάστημα της Alpha Bank στο κέντρο της Αθήνας. Ως εγγύηση εμφανιζόταν να έχει καταθέσει ποσό ελαφρώς μεγαλύτερο της εγγυητικής επιστολής, το οποίο προήλθε από λογαριασμό στην Τράπεζα Πειραιώς, ενώ επίσης ως εγγύηση είχε καταθέσει τη σύμβασή της με τη ΓΓ Πολιτικής Προστασίας. Το ποσό αυτό πάντως πρόκειται κατά πληροφορίες να εισπραχθεί από το ελληνικό δημόσιο, το οποίο μετά την έκπτωση της Swiss Med από τον πρώτο διαγωνισμό
για τα self tests ζήτησε την κατάπτωση της εγγυητικής.
Το μπλόκο από τις κινεζικές αρχές
Στη συνέχεια η Πολιτική Προστασία προκήρυξε και δεύτερο διαγωνισμό, στον οποίο συμμετείχαν 53 εταιρείες, οι 21 εκ των οποίων είχαν εγκεκριμένο προϊόν. Από αυτές τις 21 εταιρείες, ως τελικές ανάδοχοι επιλέχθηκαν η Newpharm και η Metron Healthcare, που συνολικά έπρεπε να προμηθεύσουν την ελληνική αγορά με 10 εκατ. self tests και ακόμη 10 εκατ. εφόσον ασκούσαν το δικαίωμα προαίρεσης. Σε βάρος και των δύο ασκήθηκε προδικαστική προσφυγή, η οποία όμως αποσύρθηκε. Το γεγονός προκαλεί ερωτήματα, δεδομένου ότι δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να συνέβη αυτό με σκοπό να υπάρξει συνεργασία μεταξύ των εταιρειών.
Τις τελευταίες ημέρες έφτασαν στο Documento πληροφορίες ότι οι κινεζικές αρχές μπλόκαραν self tests που έφεραν το εμπορικό σήμα της Joysbio, τα οποία προμήθευε η ενδιάμεση κινεζική εμπορική εταιρεία Tianjin Yifang Shengshi International Trade Co με την οποία είχε κλείσει συμφωνία η Metron Healthcare. Μέσω αυτής της συμφωνίας η Metron Healthcare πήρε μέρος στον διαγωνισμό
υποσχόμενη ότι θα προμηθεύσει την ελληνική αγορά με 7.375.000 self tests –αντί 2,14 ευρώ έκαστο–, ενώ είχε και δικαίωμα προαίρεσης, δηλαδή τη δυνατότητα να επιλέξει να προμηθεύσει το δημόσιο με ακόμη 7.375.000 self tests.
«Η Κίνα είναι η χώρα της μαϊμουδιάς»
Το Documento απευθύνθηκε στον διευθυντή της επιχειρηματικής εξέλιξης της Joysbio Ρικ Ζανγκ, ο οποίος μας δήλωσε ότι «υπάρχει μια κινεζική εμπορική εταιρεία που πιθανώς προσφέρει πλαστά προϊόντα μας, επειδή η τιμή και οι όροι πληρωμής που πρόσφεραν σε έναν πελάτη μας δεν θα γίνονταν ποτέ αποδεκτοί από την Joysbio, η οποία αρχικά παρατηρήθηκε και αναφέρθηκε από εμάς και βρίσκεται υπό διερεύνηση από την Εθνική Διοίκηση Φαρμακευτικών Προϊόντων και την αστυνομία. Εντοπίσαμε ότι ένας πελάτης από την Ελλάδα έκλεισε συμφωνία με αυτή την εμπορική εταιρεία την περασμένη εβδομάδα, επομένως στείλαμε αμέσως προειδοποιητικό γράμμα στον πελάτη και επιπλέον στην Πολιτική Προστασία της Ελλάδας». Επειτα από δεύτερη επικοινωνία με τον Ρικ Ζανγκ μας απάντησε ότι «η εταιρεία που έκλεισε συμφωνία με την εμπορική εταιρεία είναι η Metron Healthcare».
Το Documento επικοινώνησε και με τον CEO της Metron Healthcare Δημήτρη Παπαδήμα, ο οποίος παραδέχθηκε ότι όντως υπήρξε μπλοκάρισμα παρτίδων self tests στην Κίνα, τα οποία πιθανολογείται ότι είναι πλαστά. Ακόμη ανέφερε ότι ο ίδιος δεν έχει καμία ευθύνη και ότι όλα ήταν ζήτημα εμπορικής αντιπαλότητας. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι, όπως δήλωσε και ο ίδιος, η Metron Healthcare έχει ήδη προμηθεύσει την ελληνική αγορά με rapid tests μέσω της κινεζικής Tianjin Yifang Shengshi International Trade Co, η οποία ερευνάται για τα πλαστά τεστ. Ως αποτέλεσμα, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο στην ελληνική αγορά να διοχετεύτηκαν πλαστά rapid tests, γεγονός το οποίο ούτε ο Δ. Παπαδήμας απέκλεισε, αφού ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «η Κίνα είναι η χώρα της μαϊμουδιάς» και ότι τότε οι δύο κινεζικές φίρμες είχαν συνάψει συμφωνία, επομένως ο ίδιος δεν φέρει ευθύνη. Παρ’ όλα αυτά, ο ΕΟΦ δεν έχει πραγματοποιήσει σχετικό έλεγχο. Τελικώς την περασμένη Τετάρτη ο διαγωνισμός ακυρώθηκε επειδή η Πολιτική Προστασία ενημερώθηκε από την Joysbio για πιθανές παρτίδες πλαστών self tests και πραγματοποιήθηκε κρατική συμφωνία απευθείας με την κατασκευάστρια εταιρεία.
Πέραν της πιθανότητας τα επίμαχα self tests να ήταν πλαστά, η Metron Healthcare δεν αποκλείει η διοίκηση της Joysbio να έβγαζε τεστ «από την πίσω πόρτα», λειτουργώντας ένα παρακύκλωμα, ή να μην ισχύουν οι καταγγελίες και απλώς οι ανταγωνιστές να ήθελαν να την πετάξουν εκτός διαγωνισμού ώστε να προμηθευτούν τα τεστ ακριβότερα. Οπως και να έχει, η εταιρεία δηλώνει άγνοια για το τι γινόταν στην Κίνα, υπερθεματίζοντας ότι βρέθηκε προ τετελεσμένων.
Ακόμη να απαντήσει ο ΕΟΦ στο Documento αν κάποια από τα 6,4 εκατ. self tests που κυκλοφορούν στην αγορά δεν διαθέτουν τα απαραίτητα υλικά και αν έχει κάνει σχετικούς δειγματοληπτικούς ελέγχους