Μοντέλο Πινοσέτ στην επικουρική ασφάλιση
Στόχος είναι η μεταφορά 60 δισ. ευρώ από τις ασφαλιστικές εισφορές σε επικίνδυνα χρηματιστηριακά παιχνίδια
Εν συντομία
Χωρίζουν ψευδεπίγραφα τους Ελληνες σε «βολεμένους» συνταξιούχους και εργαζόμενους που πληρώνουν τις συντάξεις, ώστε να κερδοσκοπήσουν ιδιώτες.
Γιατί ενδιαφέρει
Αφήνουν μετέωρες τις επικουρικές συντάξεις.
Μπορεί η κυβέρνηση διά του υφυπουργού αρμόδιου για θέματα Κοινωνικής Ασφάλισης Παναγιώτη Τσακλόγλου να προσπαθεί να κάνει το άσπρο μαύρο και να πείσει – χωρίς επιτυχία, είναι αλήθεια– ότι με το σύστημα Πινοσέτ που θα επιβάλει οι επικουρικές συντάξεις θα αυξηθούν στο μέλλον. Μπορεί ο καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου να μη χρησιμοποιεί επιχειρήματα στις συνεντεύξεις (πάντα σε φίλια ΜΜΕ) αλλά να καταθέτει μόνο την άποψή του, χωρίς να υφίσταται βάση στήριξης αυτής της άποψης, ωστόσο η αλλαγή στο μοντέλο που επιχειρεί να επιβάλει η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι βέβαιο ότι αποσκοπεί σε ένα πράγμα: στην αρπαγή των αποθεματικών της επικουρικής ασφάλισης ύψους 60 δισ. ευρώ.
Αυτό όμως που προκαλεί οργή είναι η επίθεση στους νυν συνταξιούχους και η κυβερνητική προσπάθεια να ενισχύσει τον κοινωνικό αυτοματισμό μεταξύ των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το κυρίαρχο αφήγημα Τσακλόγλου είναι: «με το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης οι εισφορές των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας –και, σε προαιρετική βάση, των ήδη εργαζομένων έως 35 ετών– αντί να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή των επικουρικών συντάξεων των σημερινών συνταξιούχων θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται για τη χρηματοδότηση των δικών τους μελλοντικών συντάξεων». Στην πραγματικότητα ο Π. Τσακλόγλου επιτίθεται στο διανεμητικό σύστημα που στηρίζεται στην αλληλεγγύη των γενεών, επιδιώκοντας (προς χάριν των τζογαδόρικων επενδύσεων σε χρηματιστηριακά παιχνίδια) την αλλαγή του σε κεφαλαιοποιητικό.
Ωστόσο σκοπίμως ο κ. Τσακλόγλου (δεν μπορεί να μη γνωρίζει την ιστορία της κοινωνικής ασφάλισης) αποσιωπά το γεγονός ότι τα αποθεματικά της κοινωνικής ασφάλισης συνολικού ύψους 120 δισ. ευρώ «εφαγώθηκαν». Μάλιστα τεράστιο μέρος των «φαγωμένων», όπως γνωρίζει, έστω κι αν το αποσιωπά, καταναλώθηκε από το κόμμα της ΝΔ (ή παλαιότερα της ΕΡΕ). Ωστόσο το μεγάλο πλήγμα η επικουρική ασφάλιση το δέχτηκε το 2012 με κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου.
Μια ιστορία κλεψιάς
Η ίδρυση των επικουρικών χρονολογείται από το 1935 και, όπως όλα τα ταμεία που αρχικά είχαν μόνο εισφορές, δημιούργησαν ένα κεφάλαιο (όλα μαζί κύριας – επικουρικής) της τάξης των 120 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά αντί να μείνουν στα ασφαλιστικά ταμεία χρησιμοποιήθηκαν για λογαριασμό της ελληνικής οικονομίας και (κατ’ ομολογία και της επιτροπής Πισσαρίδη) τα περισσότερα εξ αυτών έγιναν θαλασσοδάνεια.
Τα προβλήματα
Τη δεκαετία 1970, περίοδο ρευστοποίησης των καταβαλλόμενων εισφορών, τα επικουρικά ταμεία βρέθηκαν χωρίς αποθεματικά
αλλά και με λιγότερες τρέχουσες εισφορές, καθόσον και οι αντίστοιχοι κλάδοι της εποχής εισέρχονταν σε φθίνουσα πορεία, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε οικονομική κρίση. Ωστόσο η λύση που προκρίθηκε τότε ήταν η ίδρυση του ΙΚΑ – ΤΕΑΜ.
Το 1979 με τον νόμο 997/79 συστάθηκε το ΙΚΑ – ΤΕΑΜ, λειτούργησε όμως το 1983 (ν. 1358/83), ενώ το 2003 με τον ν. 3029 μετονομάζεται σε ΕΤΕΑΜ. Το ταμείο αυτό αν και φαινομενικά έγινε για να ασφαλίσει όσους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα δεν ανήκαν σε κλαδικό επικουρικό, επί της ουσίας, όπως από τα πράγματα αποδείχτηκε, έγινε για να καλύψει τα κλεμμένα αποθεματικά των προηγούμενων ταμείων.
Το ΕΤΕΑΜ εξελίχτηκε σε φορέα υποδοχής των υποτιθέμενων «προβληματικών» ταμείων, όπου το ένα πίσω από το άλλο ενσωματώνονταν σε αυτό! Και αντί να κεφαλαιοποιεί τις καταβαλλόμενες εισφορές, πλήρωνε τις κλοπές των προηγούμενων ταμείων! Εως το 2008 εντάχτηκαν 22 ταμεία!
Πάρα ταύτα το ταμείο αυτό κατείχε τεράστια δυναμική, άρχισε με 750.000 ασφαλισμένους και το 2012 αριθμούσε 1.730.000. Παρά τις αποπληρωμές άλλων ταμείων (οι παρεχόμενες συντάξεις είχαν μέσο όρο 194 ευρώ), τα έσοδά του υπερτερούσαν κατά πολύ των εξόδων. Εως το 2012 το κεφάλαιο, χωρίς τόκους, ξεπερνούσε τα 25 δισ. ευρώ.
Η μνημονιακή εποχή
Το 2010 ένα νέο σχέδιο τίθεται σε εφαρμογή. Στόχος, ο αφανισμός των αποθεματικών από τα επικουρικά. Οι συντάξεις δηλαδή να αναλογούν, χωρίς τόκους, στις αντίστοιχες εισφορές. Και με βάση το σχέδιο αυτό επιβλήθηκαν τα εξής μέτρα:
• Κατάσχεση όλων τα αποθεματικών που ήταν σε ομόλογα ελληνικού δημοσίου (βλέπε PSI – 20 δισ. ευρώ) για να χαριστούν στις τράπεζες, ενώ τη θέση τους πήρε η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος! Δηλαδή όταν δεν αρκούν οι τρέχουσες εισφορές μειώνονται οι συντάξεις. Το 2013 με τον νόμο αυτό μειωθήκαν 5,2%.
• Κούρεμα των συντάξεων, όπου οι άνω των 150 ευρώ (2011-12) μειώθηκαν έως 60%, ενώ καταργήθηκαν η 13η και 14η σύνταξη. Σημειωτέων, οι μειώσεις του ν. 4024/2011 (30%) είχαν αποκλειστική (επιλεκτική) εφαρμογή μόνο για τις συντάξεις του ΕΤΕΑΜ, οι οποίες μειώθηκαν κατά 30%.
• Το ΕΤΕΑΜ μετονομάζεται σε ΕΤΕΑ (ν. 4052/2012) και υποδέχεται όλα τα επικουρικά ταμεία. Με εξαίρεση τέσσερα όπου έμειναν ως ΝΠΙΔ!
• Μείωση του προσδόκιμου στα 13 έτη, όπου με τους νόμους 3863/10 – 4093/12 – 4336/15 τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης αυξήθηκαν στα 67 έτη.
• Μείωση του συντελεστή αναπλήρωσης (ν. 4387/2016) στο 0,45% ανά έτος, που από την 1.1.2015 ισχύει για όλα τα πρώην επικουρικά ταμεία.
Ετσι, έως το 2016 το σχέδιο αφανισμού των αποθεματικών ολοκληρώθηκε και το κόστος πλέον των συντάξεων ισοσκελίζεται με τις χωρίς τόκους εισφορές.
Η οδυνηρή ιστορία της ίδρυσης των επικουρικών ταμείων από το 1935 που δημιούργησαν κεφάλαιο 120 δισ. ευρώ, τα οποία αντί να μείνουν στα ταμεία πήγαν στην οικονομία και τελικά έγιναν θαλασσοδάνεια