Παγκόσμια υποκρισία για τα εμβόλια που φέρνουν κέρδη δισεκατομμυρίων
Μπροστά στο συμφέρον της τσέπης τους δεν σκέφτονται το δημόσιο συμφέρον για την ανάσχεση της πανδημίας και επιδίδονται σε ανελέητο λόμπινγκ
Πόλεμος συμφερόντων δισεκατομμυρίων, μυστικές συμφωνίες, αιμοσταγές λόμπινγκ και πολιτική αναλγησία. Από την αρχή της πανδημίας και παρά τις αρχικές υποσχέσεις ανώτατων πολιτικών αξιωματούχων ότι τα εμβόλια θα αποτελέσουν κοινό παγκόσμιο αγαθό, η πραγματικότητα είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. Η έρευνα και ανάπτυξη των δημοφιλέστερων εμβολίων έχει πραγματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό με τη χρηματοδότηση δισεκατομμυρίων ευρώ δημόσιου χρήματος που προέρχεται από τη φορολογία των πολιτών. Κι ενώ βάσει αυτού θα φάνταζε αυτονόητο ότι η διεθνής πολιτική εξουσία θα πίεζε να αρθούν οι πατέντες των εμβολίων προκειμένου να παραχθούν σε πολύ μαζικότερο επίπεδο και να σωθεί ανυπολόγιστος αριθμός ζωών, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Αιτία είναι ότι εντός του ενδοκαπιταλιστικού πλαισίου συγκρούονται μεγάλες δυνάμεις με μοναδικό στόχο το κέρδος. Το εφιαλτικό είναι πως πίσω από την απάνθρωπη προσπάθεια να μην αρθούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας των εμβολίων δεν βρίσκονται μόνο οι κολοσσοί της φαρμακοβιομηχανίας αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπρόσωποι της οποίας καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας συναντιούνται αποκλειστικά με λομπίστες προκειμένου να συνδιαμορφώσουν την πολιτική τους.
«Απάνθρωπη και ανόητη η Ευρωπαϊκή Ενωση»
Απέναντι σε αυτήν τη ζοφερή κατάσταση η πρόταση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να απελευθερωθούν οι πατέντες για τα εμβόλια αποτελεί μια ανέλπιστη χαραμάδα αισιοδοξίας. Ειδικά από τη στιγμή που σε πολλές χώρες παγκοσμίως οι αριθμοί των θανάτων και των κρουσμάτων καλπάζουν, ενώ την ίδια ώρα ο ρυθμός εμβολιασμού περίπου στις μισές χώρες της υφηλίου κινείται σε τραγικά επίπεδα. Γεγονός που ενέχει τεράστιο κίνδυνο για την εμφάνιση μεταλλάξεων του ιού, οι οποίες δεν θα μπορούν να αντιμετωπιστούν από τα υφιστάμενα εμβόλια. Υπό την πίεση της πρότασης Μπάιντεν, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να συζητήσει την άρση της πατέντας. Μια υπόσχεση που, όπως επισημαίνεται σε μελέτη του Παρατηρητηρίου της Ευρώπης των Πολυεθνικών, κάνει την ΕΕ να φαντάζει διεθνώς «απάνθρωπη και ανόητη». Κι αυτό γιατί είναι η ίδια ΕΕ η οποία δεν έχει συνταχθεί με την πρόταση –υποστηρίζεται από 100 χώρες– που έχουν υποβάλει από τον περασμένο Οκτώβριο στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO) η Νότια Αφρική και η Ινδία σχετικά με την άρση των πατεντών.
Η τωρινή στάση της ΕΕ φαντάζει ακόμη πιο υποκριτική αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα η καγκελάριος της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ αλλά και ο πρωθυπουργός της –προσφάτως αποσχισθείσας– Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον τάσσονται κατά της άρσης των πατεντών. Η αιτία δεν είναι φυσικά άλλη από το γεγονός πως στις χώρες τους εδρεύουν η Pfizer-BioNTech και η AstraZeneca αντίστοιχα. Οι δύο εταιρείες έχουν χρηματοδοτηθεί αδρά με δημόσιο χρήμα για να παρασκευάσουν το εμβόλιο και μετέπειτα τους επιτρέπεται –με προκλητικό τρόπο από τους Ευρωπαίους ηγέτες– να διατηρούν αδιανόητα μονοπώλια. Ευρωπαίοι ηγέτες που εκμεταλλεύονται ακόμη κι αυτή την τόσο δύσκολη στιγμή για την ανθρωπότητα προκειμένου να λειτουργήσουν σαν εκπρόσωποι των πολυεθνικών, αδιαφορώντας πλήρως για την ανθρώπινη ζωή. Ακόμη μια φορά κάνουν την κρίση ευκαιρία.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Παρατηρητηρίου της Ευρώπης των Πολυεθνικών, τα λόμπι των πολυεθνικών
–εν μέσω πανδημίας– δίνουν μια τρομερή μάχη για τη γιγάντωση των κερδών τους, την οποία κερδίζουν πανηγυρικά
Φαρμακοβιομηχανίες: «Εμπιστευτείτε μας»
«Τα πάντα βρίσκονται σε ασφαλή χέρια. Η βιομηχανία θα διασφαλίσει ότι τα εμβόλια θα φτάσουν παντού. Δεν υπάρχει ανάγκη για έκτακτα μέτρα. Εμπιστευτείτε μας». Αυτό ήταν το περιεχόμενο των συναντήσεων μεταξύ των μεγάλων φαρμακευτικών πολυεθνικών και της Ευ
ρωπαϊκής Επιτροπής στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου, βάσει ανάλυσης του Παρατηρητηρίου της Ευρώπης των Πολυεθνικών την οποία δημοσιεύει σήμερα το Documento. Αυτός ο ισχυρισμός από πλευράς των πολυεθνικών ακούστηκε στο πλαίσιο συζήτησης που πραγματοποιούνταν ήδη από τότε για τη χαλάρωση των πατεντών των εμβολίων και τον διαμοιρασμό της τεχνολογίας ώστε να αντιμετωπιστεί η πανδημία. Μερικούς μήνες μετά ο ρυθμός των εμβολιασμών, ειδικά στις αναπτυσσόμενες και υπανάπτυκτες χώρες, αποδεικνύει ότι ο ισχυρισμός των πολυεθνικών δεν ήταν απλώς αναληθής: ήταν ψευδής και δόλιος, αφού εν μέσω πανδημίας τα λόμπι των πολυεθνικών δίνουν μια τρομερή μάχη για τη γιγάντωση των κερδών τους. Μάχη που κερδίζουν πανηγυρικά.
Τα δεδομένα στην αρχή της πανδημίας όμως ήταν περισσότερο ενθαρρυντικά. Ηταν άλλωστε η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν που δήλωσε τον Απρίλιο του 2020 ότι «αυτό το εμβόλιο θα είναι το δικό μας παγκόσμιο, κοινό αγαθό». Υπόσχεση που αποδείχθηκε φρούδα, αφού, όπως επισημαίνει το Παρατηρητήριο, «βλέπουμε μια ευθυγράμμιση στις τοποθετήσεις και στους ισχυρισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ομάδας λόμπι των μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών». Οπως διαφάνηκε και από το αίτημα των ΗΠΑ για απελευθέρωση της πατέντας για τα εμβόλια, «η μάχη σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας γιγαντώνεται και είναι απίθανο να σταματήσει».
«Μακρά προϊστορία εκφοβισμού άλλων χωρών»
Η κίνηση από πλευράς ΗΠΑ δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Τον περασμένο Οκτώβριο υποβλήθηκε από τις κυβερνήσεις της Νότιας Αφρικής και της Ινδίας στον WTO αίτημα για άρση των πατεντών των εμβολίων και των φαρμάκων, «ώστε να επιτραπεί στις χώρες να παράγουν περισσότερα οι ίδιες, γεγονός που θα επιτάχυνε σε γενικότερο επίπεδο την παραγωγή». Η πρόταση των δύο κυβερνήσεων υποστηρίχτηκε από περίπου εκατό χώρες, η πλειονότητα των οποίων είναι αναπτυσσόμενες και υπανάπτυκτες. Οι ΗΠΑ –παρά την τωρινή στάση τους– δεν συνασπίστηκαν αρχικά στην επίμαχη πρόταση. Αρνητική ήταν και η ΕΕ, η οποία διά στόματος της Φον ντερ Λάιεν, μετά την πρόταση Μπάιντεν, παρουσιάζεται πρόθυμη να προβεί σε σχετικές συζητήσεις.
Το αποτέλεσμα αυτών των συζητήσεων όμως παραμένει εξαιρετικά αβέβαιο, αφού η στάση της ΕΕ διαμορφώνεται από τις πιέσεις του λόμπι των φαρμακευτικών πολυεθνικών. Αλλωστε ανώτατα στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συναντούν σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα λομπίστες της φαρμακοβιομηχανίας. Αυτή είναι και η αιτία που το Παρατηρητήριο σημειώνει: «Η ΕΕ έχει μακρά προϊστορία εκφοβισμού άλλων χωρών προκειμένου να διασφαλίσει εκτεταμένα μονοπώλια για τις φαρμακευτικές και φυσικά δεν υπάρχει απολύτως τίποτε στον τρόπο που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαχειριστεί τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το οποίο να αναδεικνύει ότι υπάρχει αλλαγή κατεύθυνσης. Ακριβώς το αντίθετο».
«Ισχυρισμοί αδιάντροποι και ωφελιμιστικοί»
Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ομάδα λόμπινγκ φαρμακευτικών πολυεθνικών είναι η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA), η οποία, όπως υπογραμμίζει το Παρατηρητήριο, «έχει επηρεάσει την Επιτροπή σε τέτοια ζητήματα». Το γεγονός ότι η EFPIA μάχεται από την αρχή της πανδημίας ενάντια στην άρση των πατεντών είναι δεδομένο. Το ακόμη σημαντικότερο όμως είναι ότι οι ισχυρισμοί της EFPIA –το κόστος για το λόμπινγκ που πραγματοποίησε το 2020 εκτοξεύτηκε στα 5,5 εκατ. ευρώ– αποδείχτηκε «ότι ήταν τόσο αδιάντροποι και ωφελιμιστικοί που είναι δύσκολο να τους εκλάβεις σήμερα ως κάτι διαφορετικό από γελοίους και χειριστικούς».
Οι κατηγορίες του Παρατηρητηρίου δεν είναι έωλες: από εσωτερικά έγγραφα που έχουν έρθει στην κατοχή του αποδεικνύεται ότι πολλά μέλη της Επιτροπής «βρίσκονται σε στενή επαφή με την EFPIA από την έξαρση της πανδημίας. Αυτό συμπεριλαμβάνει συζητήσεις για προμήθειες –ειδικά στις αρχικές ημέρες της πανδημίας– και τακτικές συζητήσεις σε πολιτικά θέματα που δεν αφορούσαν μόνο τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Στα μέσα της πανδημίας η EFPIA συναντιόταν τακτικά με δημόσιους υπάλληλους της ΕΕ προκειμένου να συζητήσουν πώς θα διασφαλιστούν και θα επιβληθούν ισχυρότεροι κανόνες στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε διμερείς εμπορικές συμφωνίες (με χώρες όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, ο Καναδάς, η Ινδονησία και η Χιλή)».
«Ακραίο μέτρο για ένα απροσδιόριστο πρόβλημα»
Το λόμπι όμως συνεχίστηκε, αφού και πιο πρόσφατα η EFPIA «άσκησε λόμπινγκ για μια ξεκάθαρη απόρριψη εκ μέρους της ΕΕ της πρότασης που υποβλήθηκε στον WTO». Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, στις 9 Δεκεμβρίου 2020 πραγματοποιήθηκε συνάντηση μεταξύ δύο λομπιστών της EFPIA και μελών της Επιτροπής που είχαν οριστεί υπεύθυνα για τις διαπραγματεύσεις με τον WTO. Στην επίμαχη συνάντηση οι δύο λομπίστες μετέφεραν το μήνυμα ότι «όλα βαίνουν καλώς» και αυτό οφείλεται στις πολυεθνικές. Σύμφωνα με το Παρατηρητή
01 Οι 38 εκατ. δόσεις εμβολίων που δόθηκαν σε 61 αναπτυσσόμενες χώρες μέσω του προγράμματος COVAX δεν επαρκούν για τις ανάγκες των χωρών αυτών. Το πρόγραμμα -φιλανθρωπία «δεν θα εξασφαλίζει τη σύντομη παράδοση εμβολίων κι αυτό θα στοιχίσει πολλές ζωές» υποστηρίζει το Παρατηρητήριο
02 Η Ινδία, η τρίτη χώρα σε παραγωγή εμβολίων παγκοσμίως, ανακοίνωσε ότι σταματάει τις εξαγωγές τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο λόγω της δραματικής κατάστασης που επικρατεί στη χώρα 03 Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον CEO της Pfizer Αλμπέρ Μπουρλά. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο, «η ΕΕ έχει μακρά προϊστορία εκφοβισμού άλλων χωρών προκειμένου να διασφαλίσει εκτεταμένα μονοπώλια για τις φαρμακευτικές»