Το κομμουνιστικό κίνημα απέναντι σε φασισμό/ναζισμό
«Σοσιαλφασισμός» ή «πραγματοποίηση του ενιαίου μετώπου που απαιτεί από τους κομμουνιστές να υπερνικήσουν τον αυτοϊκανοποιούμενο σεχταρισμό, ο οποίος στην τωρινή στιγμή σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι “παιδική αρρώστια” μα ριζωμένο ελάττωμα»
Οφασισμός/ναζισμός αποτέλεσε αναμφίβολα ένα μοναδικό φαινόμενο τον 20ό αιώνα. Το κομμουνιστικό κίνημα εκείνης της εποχής δεν θα μπορούσε να μην ασχοληθεί με την εμφάνιση, την άνοδο και τη φύση του. Ωστόσο η ενασχόλησή του με το εν λόγω θέμα δεν στερείτο ολιγωριών, αντιφάσεων και αλλαγών, αποδεικνύοντας πως στους κόλπους του υπήρχαν αντιπαραθέσεις και διαφορετικές προσεγγίσεις που σπάνε την εσφαλμένη και ίσως διαδεδομένη άποψη περί ομοφωνιών και ομοιομορφίας της σκέψης εντός του κομμουνιστικού κινήματος. Στο παρόν κείμενο θα καταγράψουμε αυτές τις αντιφάσεις, τις αλλαγές και τις αντιπαραθέσεις καθώς και τα πολιτικά παρεπόμενα των αποφάσεων κυρίως μέσα από τα ντοκουμέντα της Γ΄ Κομμουνιστικής Διεθνούς (εφεξής ΚΔ).
Α. Ο χαρακτήρας της εποχής. Ο αυταρχισμός
Προς το τέλος της δεκαετίας του 1910 και τη δεκαετία του 1920 τα ιστορικά συμβάντα κομβικής σημασίας που έλαβαν χώρα ήταν: α) η πραγματοποίηση της πρώτης σοσιαλιστικής επανάστασης στην αχανή Ρωσία, β) η λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και η Συνθήκη των Βερσαλλιών που τη συνόδεψε, γ) το επαναστατικό κύμα στη Γερμανία από το 1918 ως το 1923, δ) η οικονομική κρίση του 1929 που χτύπησε ιδιαίτερα τις ΗΠΑ και τη Γερμανία.
Μέσα σε αυτό το κλίμα υπήρξε μια αυταρχικοποίηση της αστικής πολιτικής που εκφράστηκε με τις ανεπιτυχείς αντεπαναστατικές προσπάθειες στη Ρωσία, που εντούτοις απέβησαν επιτυχείς στη Γερμανία, καθώς και με την εμφάνιση μιας σειράς αυταρχικών καθεστώτων στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Ο πιο σημαντικός σταθμός αυτής της πορείας ήταν η εγκαθίδρυση φασιστικού καθεστώτος το 1922 στην Ιταλία, ενώ οι ναζί έλαβαν ποσοστό 6,5% στις εκλογές του 1924 στη Γερμανία. Επομένως ήδη υπήρχαν αρκετά σημάδια που βοούσαν για το επερχόμενο πολιτικό τέρας. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι σε ποιον βαθμό και με ποιον τρόπο το νεαρό κομμουνιστικό κίνημα αντιλήφθηκε τον επικείμενο κίνδυνο.
Β. Το 3ο και το 4ο συνέδριο. Ράντεκ ή Μπορντίγκα;
Το 1921 πραγματοποιήθηκε το 3ο συνέδριο της ΚΔ όπου χαράζεται η τακτική του ενιαίου μετώπου (τακτική που προέβλεπε το άνοιγμα των κομμουνιστών απέναντι σε άλλες πολιτικές οντότητες – εφεξής ΕΜ). Διεξάχθηκε συζήτηση για το «Ανοικτό Γράμμα», ένα κείμενο καλέσματος που απευθύνθηκε από την Κεντρική Επιτροπή του Ενωμένου Κομμουνιστικού Κόμματος της Γερμανίας προς όλες τις προλεταριακές οργανώσεις της χώρας, καθώς και γύρω από τη «θεωρία της επίθεσης» που εκφράστηκε από μια αριστερίστικη τάση και απαντήθηκε με σφοδρότητα από τον Λένιν. Ωστόσο δεν υπήρχε κάποια αναφορά σχετικά με τον φασισμό, κάτι που μάλλον πρέπει να κριθεί με επιείκεια αφού το φασιστικό/ναζιστικό κίνημα ήταν πρωτόφαντο φαινόμενο και το νεαρό κομμουνιστικό κίνημα δεν είχε αντίστοιχη εμπειρία.
Το 4ο συνέδριο πραγματοποιήθηκε το 1922. Κεντρικό θέμα συζήτησης αποτέλεσε το ζήτημα της «εργατικής κυβέρνησης» (ενός τύπου κυβέρνησης που δεν ταυτιζόταν απαραίτητα με την επαναστατική κυβέρνηση που θα προέκυπτε έπειτα από επαναστα
Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΦΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ