ΑΝΕΞΟΦΛΗΤΟ ΗΘΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΠΕΙΡΕΣ ΣΧΕΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
Ητριπλή κατοχή της Ελλάδας ήταν πράξη με τεράστια ιστορική σημασία για το μέλλον της χώρας μας. Με πρωτοβουλία του Γ΄ Ράιχ η ελληνική επικράτεια τεμαχίζεται σε ζώνες κατοχής. Η ναζιστική Γερμανία κρατά τον έλεγχο νησιών και περιοχών στρατηγικής σημασίας. Στη γερμανική δικαιοδοσία περιέρχονται η δυτική Μακεδονία με τη Θεσσαλονίκη, τα νησιά Λήμνος, Λέσβος και Χίος, ο Σαρωνικός κόλπος και η Κρήτη, εκτός από τον νομό Λασιθίου που παραδίδεται στη φασιστική Ιταλία.
Οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν τη Θράκη και την ανατολική Μακεδονία εκτός από μια λωρίδα στον Εβρο, στα σύνορα με την Τουρκία, που παραμένει υπό γερμανικό έλεγχο. Ηδη τον Μάιο του 1941 η Βουλγαρία σπεύδει να ανακοινώσει την προσάρτηση των κατακτημένων εδαφών και ταυτόχρονα ξεκινά την εφαρμογή βάρβαρων μέτρων αφελληνισμού και εκβουλγαρισμού των πληθυσμών: κλείσιμο ελληνικών σχολείων, διωγμοί των εκπαιδευτικών, απέλαση δημόσιων υπαλλήλων, αντικατάσταση των Ελλήνων ιερέων από Βούλγαρους, απαγόρευση άσκησης πολλών επαγγελμάτων από Ελληνες, απαγόρευση χρήσης της ελληνικής γλώσσας, φυλακίσεις, βασανισμοί και δολοφονίες Ελλήνων, εποικισμός από Βούλγαρους κ.ά.
Ολόκληρη η υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα μαζί με τα Επτάνησα, την Εύβοια, τις Σποράδες, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα περιέρχεται στον έλεγχο της Ιταλίας. Οι Ιταλοί φιλοδοξούν να προσαρτήσουν στην αυτοκρατορία τους τις νησιωτικές περιοχές μαζί με την Ηπειρο και την Αιτωλοακαρνανία και παράλληλα ενθαρρύνουν αυτονομιστικές – αποσχιστικές τάσεις μεταξύ των Βλάχων της
Πίνδο.1 Στα Επτάνησα, εμφανιζόμενοι
ως κληρονόμοι της Βενετίας, οι Ιταλοί έδειξαν ιδιαίτερο ζήλο για την εκπαίδευση, τη γλώσσα, την ενημέρωση διά του ελεγχόμενου Τύπου και την ιδεολογική προπαγάνδα, η οποία προετοιμάζει το έδαφος για την ενσωμάτωση των περιοχών αυτών στην ιταλική αυτοκρατορία.
Από την επομένη κιόλας της εισόδου των γερμανικών αρμάτων μάχης στην Αθήνα, την 27η Απριλίου 1941, ο λαός εκδηλώνει ποικίλες αντιδράσεις κατά των κατακτητών, αυθόρμητες ή συντονισμένες. Τη νύχτα της 30ής προς 31η Μάη ο Μανόλης Γλέζος και ο Αποστόλης Σάντας, εκφράζοντας το φρόνημα ολόκληρου του ελληνικού λαού, σκαρφαλώνουν στην Ακρόπολη και κατεβάζουν από τον ιστό της τη μισητή γερμανική σημαία (σβάστικα). Δύο μήνες αργότερα, την 1η Αυγούστου, άλλοι Ελληνες πατριώτες επαναλαμβάνουν το ίδιο τόλμημα στην Αρχαία Ολυμπία.
Η αυθόρμητη αντίσταση μετατρέπεται σε οργανωμένη από τον Σεπτέμβρη κιόλας του 1941, όταν ιδρύονται οι πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις. Κοινός σκοπός όλων είναι η απελευθέρωση της χώρας και η εξασφάλιση των δημοκρατικών θεσμών που θα εγγυώνται τις ατομικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από τον Φλεβάρη του 1942 δημιουργούνται και τα ένοπλα τμήματα των αντιστασιακών οργανώσεων. Οσο καλύτερα οργανώνεται ο ένοπλος αγώνας τόσο περισσότερο υποχρεώνεται το γερμανικό κράτος να μεταφέρει στρατεύματα από τα μέτωπα του πολέμου για να αντιμετωπίσει και να περιορίσει τη δράση των οργανώσεων. Ακολουθεί συνοπτική καταγραφή των ναζιστικών εγκλημάτων:
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Κερδύλλια, 17 Οκτωβρίου 1941
Είναι από τα πρώτα χωριά που δέχτηκαν
τη ναζιστική βαρβαρότητα. Ξημερώματα της 17ης Οκτωβρίου 1941 οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους άντρες μεταξύ 16 και 60 και πυρπόλησαν το χωριό των Σερρών. Οσοι γλίτωσαν κατέφυγαν στα χωριά Καστρί και Ευκαρπία. Σύμφωνα με τις μεταπολεμικές λίστες εκτελεσθέντων ο αριθμός των νεκρών ανήλθε σε 214. Τα χωριά δεν ξανακατοικήθηκαν και οι εναπομείναντες κάτοικοι έκτισαν το 1955 τον σύγχρονο οικισμό των Νέων Κερδυλλίων.
Σέρβια
Από τις 6 Μαρτίου 1943 Ιταλοί και Γερμανοί καταστρέφουν και ρημάζουν 1.100 σπίτια. Πάνω από 40 κάτοικοι εκτελούνται ή καίγονται ζωντανοί. Οι νεκροί ξεπερνούν τους 70. Το έργο της καταστροφής το ολοκληρώνουν οι Γερμανοί. Μαζί με τα Σέρβια Κοζάνης κάνουν στάχτη τα χωριά Λάβα, Μεταξάς, Τριγωνικό, Πολύραχο, Παληογράτσανο, Μοσχοχώρι, Καστανιά, Λιβαδερό και Καταφύγι.
Το ολοκαύτωμα των χωριών της Εορδαίας
Από 22 έως 26 Απριλίου. Το 1944 οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εξαπέλυσαν τη δολοφονική επιχείρηση «Μαγιάτικη καταιγίδα» κυρίως εναντίον των χωριών Πύργοι, Μεσόβουνο και Ερμακιά.2 Δολοφονούν 600 και πλέον αμάχους, λεηλατώντας και καίγοντας τα χωριά της Εορδαίας. Χαρακτηριστικό της κτηνώδους, πέραν κάθε φαντασίας πρακτικής των χιτλερικών ήταν ότι στους αχυρώνες του χωριού Πύργοι έκαψαν ζωντανές πολλές γυναίκες και κορίτσια τα οποία είχαν βιάσει πρωτύτερα ομαδικά στην εκκλησία. Τα 2/3 των κατοίκων της Ερμακιάς ξεριζώθηκαν, κυνηγημένα από τις δολοφονικές ορδές των Γερμανών και των συνεργατών τους. Και 850 και πλέον δεν γύρισαν ποτέ στην Ελλά
δα, γιατί εν τω μεταξύ τους είχε αφαιρεθεί η ιθαγένεια! Εχει επίσης σημασία ότι το Μεσόβουνο είχε πληγεί σκληρά και στις αρχές της Κατοχής: τη νύχτα της 23 Οκτώβρη 1941 ο γερμανικός στρατός κατοχής εκτέλεσε 140-156 αμάχους (άντρες) και πυρπόλησε το χωριό.
Κλεισούρα, 5 Απριλίου του 1944
Τετάρτη 5 Απριλίου 1944: γερμανικές δυνάμεις μαζί με Βούλγαρους κομιτατζήδες παίρνουν την εντολή: σκοτώστε, σφάξτε, κάψτε, βιάστε! Τα πιο τραγικά θύματα οι γυναίκες, τα παιδιά και τα βρέφη. Μέσα δύο ώρες χάθηκαν 280 άμαχοι και κάηκαν ολοσχερώς 150 σπίτια. Ηταν τόσο ακραία η ναζιστική βία που τρόμαξαν και οι ίδιοι οι Γερμανοί. Ο Χέρμαν Νόιμπαχερ, πολιτικός εντεταλμένος του Γ΄ Ράιχ στα Βαλκάνια, χαρακτήρισε την επιχείρηση «παράλογο λουτρό αίματος».
Χορτιάτης, 2 Σεπτεμβρίου 1944
Το απομεσήμερο της 2 Σεπτεμβρίου 1944 μια γερμανική φάλαγγα 32 οχημάτων με Γερμανούς στρατιώτες και άντρες του Αποσπάσματος Καταδίωξης Ανταρτών του διαβόητου Φριτς Σούμπερτ περικύκλωσαν το χωριό. Λίγες ώρες νωρίτερα ένα φορτηγάκι της υπηρεσίας ύδρευσης Θεσσαλονίκης με δύο υπαλλήλους και ένα στρατιωτικό όχημα της γερμανικής φρουράς δέχονται επίθεση από ομάδα ανταρτών της περιοχής (που είχαν στήσει ενέδρα για άλλο λόγο), με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ένας υπάλληλος του δήμου και ένας Γερμανός στρατιωτικός. Το γεγονός αυτό αξιοποιείται ως πρόσχημα για το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, που είχε προαποφασιστεί και μεθοδικά οργανωθεί. Οι περισσότεροι κάτοικοι φεύγουν στο βουνό, αλλά αρκετές δεκάδες, γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι, παραμένουν