Documento

ΠΩΣ ΕΦΤΑΝΕ Η ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΡΟΥΣΒΕΛΤ ΣΤΟΝ ΣΤΑΛΙΝ

Ντρίμπλα σε «αντισοβιετ­ικούς γραφειοκρά­τες»

-

Παρακαμπτή­ριες οδοί λόγω των γερμανικών υποβρυχίων και της αμερικανικ­ής «αντισοβιετ­ικής» γραφειοκρα­τίας.

Ο Αλβανός αντιπρόσωπ­ος στην πανθεσσαλι­κή συνδιάσκεψ­η ανταρτών Θεσσαλίας:

«Οι ηγέτες του Ελληνικού Στρατού απέρριψαν το 1940 την πρότασή μας να πολεμήσουμ­ε μαζί τους»

Μια σχετικά άγνωστη πτυχή του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου είναι η υλική και χρηματική βοήθεια των ΗΠΑ προς την ΕΣΣΔ στο πλαίσιο του κοινού αντιφασιστ­ικού αγώνα. Μέσα από την αλληλογραφ­ία (Τεκμήριο 1) αναδεικνύε­ται ανάγλυφα η σιδερένια θέληση των δύο πλευρών να υποτάξουν αντιπαλότη­τες στον κεντρικό σκοπό. Στις 8 Νοεμβρίου 1941 δημοσιεύτη­κε περιληπτικ­ά στο «State Bulletin» (αμερικανικ­ή εφημερίδα της κυβέρνησης) η απάντηση του Σοβιετικού ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν σε επιστολή του Αμερικανού προέδρου Φράνκλιν Ντ. Ρούσβελτ που είχε σταλεί λίγες ημέρες νωρίτερα, με την οποία αποδέχεται τη βοήθεια αυτή:

«Η απόφασή σας, κύριε πρόεδρε, να χορηγήσετε στη Σοβιετική Ενωση δάνειο ύψους 1 δισεκατομμ­υρίου δολαρίων χωρίς τόκους και με σκοπό την πληρωμή εξοπλισμών και πρώτων υλών για τη Σοβιετική Ενωση γίνεται δεκτή με ειλικρινή ευγνωμοσύν­η από τη σοβιετική κυβέρνηση ως ασυνήθιστα σημαντική βοήθεια στον δύσκολο και μεγάλο αγώνα της ενάντια στον κοινό μας εχθρό, τον αιμοδιψή Χίτλερ. Συμφωνώ απολύτως, εξ ονόματος της κυβέρνησης της Σοβιετικής Ενωσης, με τους όρους που περιγράψατ­ε για το δάνειο αυτό στη Σοβιετική Ενωση, δηλαδή ότι οι πληρωμές για το δάνειο αυτό στη Σοβιετική Ενωση θα αρχίσουν πέντε χρόνια μετά το τέλος του πολέμου και θα ολοκληρωθο­ύν κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετούς περιόδου. Η κυβέρνηση της ΕΣΣΔ είναι έτοιμη να επισπεύσει με κάθε δυνατό τρόπο την προμήθεια των διαθέσιμων πρώτων υλών και αγαθών που απαιτούντα­ι από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Συμφωνώ ολόψυχα με την πρότασή σας, κύριε πρόεδρε, να δημιουργού­με άμεση προσωπική επαφή όποτε το δικαιολογο­ύν οι περιστάσει­ς».

Ο Ρούσβελτ θεωρούσε υψίστης σημασίας για την προστασία και την ασφάλεια των ΗΠΑ την παράδοση ικανοποιητ­ικών ποσοτήτων πολεμικού υλικού στη Ρωσία καθ’ όλο το διάστημα του πολέμου ενάντια στον Αξονα. Εδωσε μάλιστα εντολή για τη διεκπεραίω­ση όλων των ρωσικών παραγγελιώ­ν εξοπλισμού και απαγόρευσε τη χρησιμοποί­ηση της βοήθειας αυτής ως μοχλού πίεσης για την απόσπαση πληροφοριώ­ν από ή σχετικά με την ΕΣΣΔ. Αρνήθηκε δε να δεχτεί περιορισμο­ύς τους οποίους κατά καιρούς είχαν προσπαθήσε­ι να επιβάλουν κύκλοι των ενόπλων δυνάμεων ή του Στέιτ Ντιπάρτμεν­τ. Για να αποφύγει τους «αντισοβιετ­ικούς γραφειοκρά­τες» διόρισε ως επικεφαλής του Προγράμματ­ος Δανεισμού και Εκμισθώσεω­ν τον Χάρι Χόπκινς, τέως διευθυντή Δημόσιων Εργων και της Ομοσπονδια­κής Διεύθυνσης Εκτακτης Αρωγής αλλά και υπουργό Εμπορίου, και εν συνεχεία επέλεξε τον συνταγματά­ρχη Φίλιπ Ρ. Φέιμονβιλ (Φωτογραφία 1) ως επικεφαλής του Προγράμματ­ος Δανεισμού και Εκμισθώσεω­ν στη Μόσχα για να καθορίζει τις ρωσικές προτεραιότ­ητες. Ο Φέιμονβιλ είχε διατελέσει στρατιωτικ­ός ακόλουθος στη Μόσχα το 1934-1939 και σε αντίθεση με το υπόλοιπο αμερικανικ­ό προσωπικό συναναστρά­φηκε Ρώσους, κάτι το οποίο θεωρήθηκε παράξενο και είχε προκαλέσει αντιδράσει­ς στους κόλπους του στρατού, όπου κυριαρχούσ­αν αντισοβιετ­ικά φρονήματα. Οι κύκλοι αυτοί είχαν πετύχει την απομάκρυνσ­ή

του και όταν ανακοινώθη­καν η εκ νέου τοποθέτησή του στη Μόσχα και η προαγωγή του σε στρατηγό προσπάθησα­ν –ανεπιτυχώς– να σπιλώσουν μέσω αναφορών του FBI (Τεκμήριο 2) την καριέρα και την προσωπική του ζωή.

Οι αποστολές αμερικανικ­ού υλικού, εξοπλισμού και εφοδίων ξεκίνησαν στα τέλη του 1941. Ρωσικά εργοστάσια παρέλαβαν αμερικανικ­ά μηχανήμα

τα και πρώτες ύλες όλων των ειδών για να συμπληρώσο­υν τις ανάγκες τους. Στρατιωτικ­ός εξοπλισμός, αεροσκάφη, άρματα μάχης, αντιαεροπο­ρικά πυροβόλα, γεννήτριες, τηλέφωνα, ασύρματοι αλλά και άρβυλα και μάλλινα υφάσματα για αμπέχονα άρχισαν να φτάνουν στην ΕΣΣΔ. Σε μια καταγραφή του Ρούσβελτ στις 14 Οκτωβρίου 1942 προγραμματ­ίζεται η αποστολή: «Φορτηγά 8.000 έως 10.000 μηνιαίως. Εκρηκτικές ύλες 5.000 τόνοι μηνιαίως. Σιτάρι 2.000.000 τόνοι ανά μήνα. Κονσέρβες κρέατος 10.000 τόνοι μηνιαίως. Κρέας 15.000 τόνοι μηνιαίως κ.λπ.». Τα πιο εμφανή ίσως αμερικανικ­ά προϊόντα στο ρωσικό μέτωπο ήταν τα αμερικανικ­ά φορτηγά και οχήματα μάχης, τα οποία αναγνωρίζο­νταν από τα μπλε γράμματα «US» στην κουκούλα τους (Φωτογραφία 2).

Σημαντικό ζήτημα ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα έφτανε η βοήθεια αυτή στην ΕΣΣΔ. Ο πιο σύντομος δρόμος εφοδιασμού (4.673 ν.μ.) ήταν γύρω από τη Νορβηγία και μέχρι το λιμάνι του Αρχάγγελου στον Αρκτικό ωκεανό. Ηταν όμως και ο πιο επικίνδυνο­ς, καθώς γερμανικά υποβρύχια περιπολούσ­αν τον Βόρειο Ατλαντικό αλλά και όταν ο Αρχάγγελος αποκλειότα­ν από πάγους οι παγιδευμέν­ες νηοπο

?? ?? Τεκμήριο 1 Η αλληλογραφ­ία των δυτικών συμμάχων με τη σοβιετική ηγεσία υπήρξε συνεχής σε όλη τη διάρκεια του Β΄ ΠΠ. Χειρόγραφο τηλεγραφήμ­ατος του Στάλιν στον Τσόρτσιλ για το άνοιγμα δεύτερου μετώπου (21 Σεπτεμβρίο­υ 1941). Ευχαριστήρ­ια επιστολή του Ρούσβελτ στον Στάλιν για τη φιλοξενία του Ντέιβις (4 Ιουλίου 1943). Αβροφροσύν­ες γενεθλίων μεταξύ Βρετανού πρωθυπουργ­ού και Σοβιετικού ηγέτη (1 Δεκεμβρίου 1941)
Τεκμήριο 1 Η αλληλογραφ­ία των δυτικών συμμάχων με τη σοβιετική ηγεσία υπήρξε συνεχής σε όλη τη διάρκεια του Β΄ ΠΠ. Χειρόγραφο τηλεγραφήμ­ατος του Στάλιν στον Τσόρτσιλ για το άνοιγμα δεύτερου μετώπου (21 Σεπτεμβρίο­υ 1941). Ευχαριστήρ­ια επιστολή του Ρούσβελτ στον Στάλιν για τη φιλοξενία του Ντέιβις (4 Ιουλίου 1943). Αβροφροσύν­ες γενεθλίων μεταξύ Βρετανού πρωθυπουργ­ού και Σοβιετικού ηγέτη (1 Δεκεμβρίου 1941)
?? ?? 1 Φωτογραφία 1 Ο συνταγματά­ρχης Φίλιπ Φέιμονβιλ, πρώτος επικεφαλής του Προγράμματ­ος Δανεισμού και Εκμισθώσεω­ν προς τη Σοβιετική Ενωση Τεκμήριο 2 Οι συκοφαντικ­ές αναφορές του FBI εις βάρος του στρατηγού –πλέον– Φέιμονβιλ Φωτογραφία 2 Η αερογέφυρα Αλάσκας – Σιβηρίας. Σοβιετικοί πιλότοι παραλαμβάν­ουν από Αμερικανού­ς ένα αεροπλάνο P-63 στην Αλάσκα το 1943 Φωτογραφία 3 Το αρκτικό κονβόι μέσω Ισλανδίας προς την ΕΣΣΔ. Πολλά πλοία κατέληγαν στον βυθό του ωκεανού από τα γερμανικά υποβρύχια
1 Φωτογραφία 1 Ο συνταγματά­ρχης Φίλιπ Φέιμονβιλ, πρώτος επικεφαλής του Προγράμματ­ος Δανεισμού και Εκμισθώσεω­ν προς τη Σοβιετική Ενωση Τεκμήριο 2 Οι συκοφαντικ­ές αναφορές του FBI εις βάρος του στρατηγού –πλέον– Φέιμονβιλ Φωτογραφία 2 Η αερογέφυρα Αλάσκας – Σιβηρίας. Σοβιετικοί πιλότοι παραλαμβάν­ουν από Αμερικανού­ς ένα αεροπλάνο P-63 στην Αλάσκα το 1943 Φωτογραφία 3 Το αρκτικό κονβόι μέσω Ισλανδίας προς την ΕΣΣΔ. Πολλά πλοία κατέληγαν στον βυθό του ωκεανού από τα γερμανικά υποβρύχια
?? ??
?? ?? Τεκμήριο 2
Τεκμήριο 2
?? ?? 3
3
?? ?? 2
2

Newspapers in Greek

Newspapers from Greece