Τα «πλοκάμια» της Πανδώρας στην Κύπρο
Εμπλοκή του προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη με Ρώσο μεγιστάνα μέσω του δικηγορικού γραφείου το οποίο φέρει το όνομά του
Στα Pandora Papers συγκαταλέγονται ακόμη αρκετά ονόματα φίλων και συνεργατών –νυν και πρώην– του Βλαντίμιρ Πούτιν. Ενας από αυτούς είναι ο μεγιστάνας πετρελαίου και πρώην γερουσιαστής Λεονίντ Λεμπέντεφ, ο οποίος το 2006 έγινε μέλος του κόμματος της Ενωμένης Ρωσίας, πρόεδρος του οποίου είναι ο Πούτιν. Οσα αποκαλύπτονται μέσω των Pandora Papers για τον αμφιλεγόμενο Ρώσο επιχειρηματία φαντάζουν σκανδαλώδη. Το ακόμη σημαντικότερο είναι ότι στην υπόθεση εμπλέκεται και το όνομα του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη.
Σύμφωνα με εκτενές δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας «The Guardian», το οποίο βασίζεται στα όσα έχει αποκαλύψει η ICIJ, το δικηγορικό γραφείο Νίκος Χρ. Αναστασιάδης και Συνέταιροι, το οποίο ίδρυσε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας –αποχώρησε το 2013 και βασικές μέτοχοι είναι πλέον οι δύο κόρες του– «κατηγορήθηκε ότι απέκρυψε τα περιουσιακά στοιχεία ενός αμφιλεγόμενου Ρώσου γερουσιαστή πίσω από δήθεν πραγματικούς ιδιοκτήτες σε μια μυστική έκθεση που υποβλήθηκε στις οικονομικές ρυθμιστικές αρχές της Καραϊβικής».
Συγκεκριμένα, η παναμέζικη υπεράκτια εταιρεία Alcogal «παραπονέθηκε ότι η κυπριακή δικηγορική εταιρεία Νίκος Χρ. Αναστασιάδης και Συνεταίροι είχε ισχυριστεί σε αυτήν ότι τέσσερις από τις υπεράκτιες εταιρείες που διαχειριζόταν ανήκαν ευεργετικά στο προσωπικό της». Παρ’ όλα αυτά, σε αυτή την έκθεση που υποβλήθηκε στις χρηματοπιστωτικές ρυθμιστικές αρχές των Βρετανικών Παρθένων Νήσων στις 8 Ιουνίου 2015 η Alcogal ανέφερε πως «είχε φτάσει στο συμπέρασμα ότι είχε παραπλανηθεί και τώρα πίστευε πως ο πραγματικός ιδιοκτήτης ήταν ο Ρώσος επιχειρηματίας και πρώην γερουσιαστής Λεονίντ Λεμπέντεφ». Ο Λεμπέντεφ έφυγε από τη Ρωσία το 2015, όταν κατηγορήθηκε από τις αρχές ότι υπεξαίρεσε 190 εκατ. ευρώ από ενεργειακή εταιρεία. Ο ίδιος αρνήθηκε τις κατηγορίες και έκτοτε δραστηριοποιείται στον τομέα της παραγωγής ταινιών στο Χόλιγουντ. Η πορεία της υπόθεσής του στη Ρωσία παραμένει άγνωστη.
Ν. Αναστασιάδης: «Δεν έχω καμία γνώση»
Η εφημερίδα «Guardian» επικοινώνησε με το δικηγορικό γραφείο που ίδρυσε ο Ν. Αναστασιάδης – και φέρει ακόμη το όνομά του–, το οποίο και «διέψευσε εντόνως» ότι παρείχε ψευδείς πληροφορίες στην Alcogal. Ο Ν. Αναστασιάδης δεν απάντησε στην ουσία των καταγγελιών παρά αρκέστηκε να δηλώσει στη βρετανική εφημερίδα ότι δεν έχει ενεργό ρόλο στις υποθέσεις του δικηγορικού γραφείου από το 1997, όταν και έγινε πρόεδρος του ΔΗΣΥ.
Οπως χαρακτηριστικά αναφερόταν στην επιστολή που απέστειλε στον «Guardian» ο πρόεδρος της Κύπρου, «δεν έχω καμία γνώση και θα ήταν αδύνατο για εμένα να γνωρίζω και να είμαι σε θέση να απαντήσω σε οποιουσδήποτε ισχυρισμούς σχετικά με τον χειρισμό υποθέσεων του πρώην δικηγορικού μου γραφείου». Ο Ν. Αναστασιάδης περιέγραψε στην εφημερίδα τη σχέση του με τον Λεμπέντεφ ως «εγκάρδια» και επίσημη. Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά, δεν υπήρξε ποτέ σχέση «δικηγόρου – πελάτη. Σε κανένα χρονικό διάστημα και σε καμία περίπτωση δεν χειρίστηκα
τις υποθέσεις πελατών της εταιρείας, συμπεριλαμβανομένου του κ. Λεμπέντεφ».
«Εγείρονται ερωτήματα για τη σοφία του προέδρου»
Μπορεί η βρετανική εφημερίδα να αναγράφει ότι δεν υπαινίσσεται πως ο Ν. Αναστασιάδης ενεπλάκη στις δραστηριότητες του δικηγορικού γραφείου, εντούτοις η απάντησή του «εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη σοφία του προέδρου να επιτρέπει σε μια δικηγορική εταιρεία, πάνω στην οποία φαινομενικά δεν είχε ούτε την επίβλεψη ούτε τον έλεγχο, να λειτουργεί με το όνομά του ενώ ο ίδιος υπηρετούσε ως εξέχων πολιτικός».
Σύμφωνα με την έκθεση ύποπτης δραστηριότητας (SAR) που στάλθηκε στις αρχές των Βρετανικών Παρθένων Νήσων –αλλά όχι στη δικηγορική εταιρεία που ίδρυσε ο Ν. Αναστασιάδης–, όταν η Alcogal ρωτήθηκε για την ταυτότητα του ιδιοκτήτη των επίμαχων offshore η δικηγορική εταιρεία ανέφερε τρεις δικαιούχους. Δύο ήταν ασκούμενοι του δικηγορικού γραφείου και ο τρίτος υπάλληλος πελάτη της εταιρείας και νομικός σύμβουλος. Το δικηγορικό γραφείο αρνήθηκε στον «Guardian» ότι έπραξε κάτι το μεμπτό ή ότι είχε γνώση της SAR ή των ανησυχιών που υπήρχαν σε αυτήν καθώς και ότι «τα ονόματα του προσωπικού που αναφέρθηκαν στην Alcogal δεν υπήρξαν ποτέ πραγματικοί ιδιοκτήτες των offshore εταιρειών, αλλά ενεργούσαν ως διαχειριστές του πραγματικού δικαιούχου, σε πλήρη συμμόρφωση με το κυπριακό δίκαιο». Το δικηγορικό γραφείο αρνήθηκε να απαντήσει αν ενεργούσε για τον Λεμπέντεφ –επικαλούμενο το δικηγορικό απόρρητο–, προσθέτοντας πως διατηρούσε πάντα «κατάλληλα αρχεία», σύμφωνα με το κυπριακό δίκαιο.
Υπεξαίρεση εκατομμυρίων και αγωγές
Ο Λ. Λεμπέντεφ, ιδιοκτήτης της Sintez Group, δεν έρχεται πρώτη φορά στο προσκήνιο για αρνητικούς λόγους. Το 2016 οι ρωσικές αρχές ξεκίνησαν ποινική υπόθεση εναντίον του σχετικά με απάτη αξίας 190 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τη ρωσική εφημερίδα «Vedomosti», η διεξαγωγή της ποινικής έρευνας ξεκίνησε αφότου ο Ιγκορ Κρίλοφ, αντιπρόσωπος της εταιρείας Lonicera Participation Corp – ήλεγχε το 0,0045% των μετοχών της εταιρείας TGK-2 που ελεγχόταν από τη Sintez–, κατέθεσε αναφορά στις ρωσικές αρχές. Με αυτήν τις πληροφορούσε ότι από το 2009 έως το 2015 η TGK-2 δεν πλήρωσε τα μερίσματα στους μετόχους. Σύμφωνα με τη μελέτη, «ο Λεμπέντεφ και οι διευθυντές της TGK-2 υπεξαίρεσαν 220 εκατ. δολάρια από την εταιρεία». Η εξέλιξη της ποινικής υπόθεσης παραμένει άγνωστη, αλλά οδήγησε τον Λεμπέντεφ να εγκαταλείψει τη χώρα –και τη θέση του στο κοινοβούλιο– και να μην έχει επιστρέψει έκτοτε.
Δεν είναι η μοναδική… δικαστική περιπέτεια του Λεμπέντεφ. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Νέας Υόρκης απέρριψε το 2019 αγωγή του εναντίον του Βίκτορ Βεξέλμπεργκ και του Λεν Μπλάβατνικ σχετικά με την πώληση του 15% των μετοχών της πετρελαϊκής TNK-BP στην εταιρεία Rosneft το 2013 αντί 16,26 δισ. ευρώ. Ο Λεμπέντεφ διεκδικούσε δικαστικά 3,18 δισ. ευρώ, ποσό που σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του αντιστοιχεί στο μερίδιό του από την πώληση των μετοχών στη Rosneft και το οποίο βασιζόταν σε συμφωνία που διατείνεται ότι είχε υπάρξει με τους Μπλάβατνικ και Βεξέλμπεργκ. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Νέας Υόρκης όχι απλώς απέρριψε την αγωγή του, αλλά τον υποχρέωσε να πληρώσει και τα δικαστικά έξοδα των αντιδίκων, τα οποία επειδή πραγματοποιήθηκαν δίκες σε Λονδίνο, Ιρλανδία, Κύπρο και Ελβετία ανήλθαν στα 17,3 εκατ. ευρώ. Τον Φεβρουάριο του 2021 το Εφετείο της Νέας Υόρκης αποφάσισε ότι η υπόθεση πρέπει να δικαστεί σε δεύτερο βαθμό επειδή η συμφωνία που ο Λεμπέντεφ υποστηρίζει ότι υπήρξε «υποδηλώνει» ένα δεσμευτικό συμβόλαιο.
«Στον κατάλογο υψηλού κινδύνου»
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα dialogos.com.cy, κατά την εκδίκαση της υπόθεσης προηγήθηκε «η άμεση εμπλοκή του δικηγορικού γραφείου Νίκος Χρ. Αναστασιάδης. Επίσης, ο διευθύνων σύμβουλος του δικηγορικού γραφείου Θεοφάνης Φιλίππου είχε κληθεί ως μάρτυρας στη συγκεκριμένη υπόθεση. Οπως αναφέρει δημοσίευμα του δημοσιογράφου John Helmer που παρακολουθούσε την υπόθεση, κληθείς να σχολιάσει ο κ. Φιλίππου δεν ανταποκρίθηκε…». Στο δημοσίευμα του συγκεκριμένου δημοσιογράφου, που φιλοξενείται στην ιστοσελίδα johnhelmer.net, αναφέρεται ότι «ο Λεμπέντεφ βρήκε ασφαλές καταφύγιο στις ΗΠΑ και στην Κύπρο». Η αίτηση του Λεμπέντεφ για κυπριακό διαβατήριο εγκρίθηκε το 2011, αλλά παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με την επίμαχη ιστοσελίδα, αυτό «κρατήθηκε μυστικό από τα κυπριακά δικαστήρια, όπως το κράτησε κρυφό και ο Λεμπέντεφ από τη ρωσική γερουσία».
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την ιστοσελίδα dialogos ο Λεμπέντεφ «δεν εμφανίζεται για πρώτη φορά να συνδέεται με τον πρόεδρο Αναστασιάδη». Κι αυτό γιατί τον Μάιο του 2013 είχε ξεσπάσει σάλος, αφού ο Αναστασιάδης ταξίδεψε στο Παρίσι με το τζετ του «προσωπικού του φίλου και πελάτη του δικηγορικού του γραφείου τα τελευταία 20 χρόνια». Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι το όνομα του Λεμπέντεφ είχε ακουστεί και στην Ελλάδα, αφού η εταιρεία του εμφανιζόταν να διεκδικεί τις ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ το 2013, ενώ το ενδιαφέρον επανέκαμψε το 2015 σχετικά με τον αγωγό αερίου Turkish Stream.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα economytoday.sigmalive.com, η περίπτωση της πολιτογράφησης του Λεμπέντεφ εντοπίζεται και στο πόρισμα για το σκάνδαλο των πολιτογραφήσεων «της Ερευνητικής Επιτροπής για το σκάνδαλο των “χρυσών” διαβατηρίων υπό το Μύρωνα Νικολάτο. Την υπόθεσή του φαίνεται να την είχε αναλάβει το δικηγορικό γραφείο Νίκος Αναστασιάδης». Ο Λεμπέντεφ «τοποθετείται στον κατάλογο των 199 υψηλού κινδύνου πολιτογραφηθέντων επενδυτών/ επιχειρηματιών» και «στην κατηγορία των 16 πολιτογραφηθέντων που βρίσκονται υπό διερεύνηση από διωκτικές αρχές. Συστήνεται η παρακολούθηση και περαιτέρω διερεύνησή του για ενδεχόμενη έναρξη διαδικασίας αποστέρησης της πολιτογράφησης».
Ενας από τους πλέον καταζητούμενους
Δεν είναι η μοναδική περίπτωση πολιτογράφησης μέσω του προγράμματος των «χρυσών διαβατηρίων» στην Κύπρο, το οποίο ήταν διάτρητο εν τη γενέσει του, με αποτέλεσμα να πολιτογραφηθούν ακόμη κι άτομα που βρίσκονταν υπό ποινική διερεύνηση. Ενα από αυτά ήταν ο Μαλαισιανός Τζο Τάεκ Λόου, από τους πλέον καταζητούμενους παγκοσμίως, που πολιτογραφήθηκε στην Κύπρο το 2015, έχοντας λάβει συστάσεις από τον αρχιεπίσκοπο Ιεράς Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου Χρυσόστομο. Ο Τζο Λόου κατηγορείται –βάσει δημοσιεύματος της ICIJ– ότι ήταν ο ιθύνων νους πίσω από την υπεξαίρεση 4,5 δισ. δολαρίων από μαλαισιανό οικονομικό αναπτυξιακό fund γνωστό ως 1MDB.
Σύμφωνα με την ICIJ, η δικηγορική εταιρεία Baker McKenzie που εμπλέκεται στα Pandora Papers – αναγράφεται μεταξύ άλλων ότι κερδοφόρησε από ανθρώπους δεμένους με την απάτη και τη διαφθορά– συνεργάστηκε με τον Τζο Λόου. Σύμφωνα με την ICIJ, ο Λόου αξιοποίησε τη δικηγορική εταιρεία και τις θυγατρικές της ώστε να βοηθήσουν αυτόν και τους συνεργάτες του «να δημιουργήσουν έναν ιστό εταιρειών στη Μαλαισία και στο Χονγκ Κονγκ. Οι αμερικανικές αρχές ισχυρίζονται ότι χρησιμοποίησαν μερικές από αυτές τις εταιρείες για να μεταφέρουν χρήματα που λεηλατήθηκαν από την 1MDB».
Μετά τις αποκαλύψεις των Pandora Papers το δικηγορικό γραφείο Νίκος Χρ. Αναστασιάδης και Συνέταιροι κατηγορήθηκε ότι έκρυψε τα περιουσιακά στοιχεία του Ρώσου μεγιστάνα του πετρελαίου και πρώην γερουσιαστή Λεονίντ Λεμπέντεφ