Νεοφιλελεύθερες αλλαγές στο BBC φέρνει ο Μπόρις
Τα σχέδια ιδιωτικοποίησης του βρετανικού ενημερωτικού φορέα με πρόσχημα τον εκσυγχρονισμό της χρηματοδότησής του
Εν συντομία
Με το πάγωμα της εισφοράς για τα επόμενα δύο χρόνια ο παλαιότερος ραδιοτηλεοπτικός σταθμός της Ευρώπης θα αναγκαστεί να σφίξει το ζωνάρι.
Γιατί ενδιαφέρει
Η μεταρρύθμιση του BBC μπορεί να αλλάξει τον δημόσιο χαρακτήρα και την πολυσυλλεκτικότητά του.
Την περασμένη εβδομάδα η Βρετανίδα υπουργός Πολιτισμού Ναντίν Ντόρις ανακοίνωσε το πάγωμα της εισφοράς για την άδεια τηλεόρασης για τα επόμενα δύο χρόνια, ουσιαστικά στερώντας έσοδα από τη δημόσια τηλεόραση αφού ο πληθωρισμός αναμένεται να ροκανίσει τον προϋπολογισμό του BBC. Ετσι, η συζήτηση για το μέλλον του παλαιότερου δημόσιου τηλεοπτικού φορέα έχει ανάψει για τα καλά στη Βρετανία, ενώ δεν λείπουν και οι φωνές της αντιπολίτευσης που ισχυρίζονται ότι ο Μπόρις Τζόνσον προβαίνει σε μια εκδικητική κίνηση εξαιτίας της σφοδρής κριτικής που έχει δεχτεί από τους δημοσιογράφους του BBC.
Η υπουργός βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος με πολλούς στο Συντηρητικό Κόμμα που θεωρούν ότι χρειάζεται μια μεγάλη μεταρρύθμιση στον τρόπο που χρηματοδοτείται το BBC. Επίσης θεωρούν ότι η «γραμμή» του «γέρνει» πολύ… προς τα αριστερά και ότι είναι λονδινοκεντρικό.
Τα τελευταία πέντε χρόνια η εισφορά αυξανόταν σύμφωνα με τον πληθωρισμό, πράγμα που θα συνεχίσει να γίνεται από τον Απρίλιο του 2024. Οι ιθύνοντες νόες του ραδιοτηλεοπτικού φορέα, ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Σαρπ και ο γενικός διευθυντής Τιμ Ντέιβι, δήλωσαν σε ανακοίνωση που εκδόθηκε ότι θα χρειαστούν «σκληρότερες αποφάσεις». Υπολογίζεται ότι το BBC θα χρειαστεί περί τα 2,4 δισ. λίρες μόνο για να καλύψει τα αυξανόμενα κόστη λόγω πληθωρισμού.
Τι είναι η εισφορά
Σύμφωνα με τον νόμο, στη Βρετανία κάθε νοικοκυριό που θέλει να παρακολουθήσει τηλεόραση ή να απολαύσει ψυχαγωγικό – ενημερωτικό περιεχόμενο πρέπει να πληρώσει ένα αντίτιμο, με τη μορφή άδειας χρήσης τηλεόρασης, το οποίο τιμάται στις 159 λίρες τον χρόνο (περί τα 190 ευρώ ή 15,8 ευρώ τον μήνα) για έγχρωμη τηλεόραση, ενώ για τις όποιες ασπρόμαυρες τηλεοράσεις έχουν απομείνει το αντίτιμο είναι 53,50 λίρες. Την εισφορά πληρώνουν ακόμη και όσοι βλέπουν προγράμματα σε κανάλια εκτός του BBC. Επίσης, αν κάποιος δεν πληρώσει το αντίτιμο, μπορεί να αντιμετωπίσει νομικές συνέπειες.
Από τα χρήματα που συγκεντρώνονται το BBC χρηματοδοτεί τις υπηρεσίες και το πρόγραμμά του τόσο στην τηλεόραση όσο και στο ραδιόφωνο. Σχεδόν 3,6 δισ. λίρες (4,43 δισ. ευρώ) συγκεντρώθηκαν από τις άδειες το 2019, που αποτελούν σχεδόν το 76% των εσόδων του BBC εκείνη τη χρονιά. Το υπόλοιπο 24% προέρχεται από διαφημίσεις και άλλες πηγές εσόδων, όπως επιχορηγήσεις, πνευματικά δικαιώματα και ενοίκια, σύμφωνα με στοιχεία της Βουλής των Κοινοτήτων.
Από το 2016 έχουν γίνει περικοπές που φτάνουν τα £800 εκατ. (€961 εκατ.) τον χρόνο. Φέτος οι περικοπές θα φτάσουν τα £950 εκατ. (€1,142 εκατ.) ενώ οι απολύσεις το περασμένο έτος έφτασαν τις 1.200. Σύμφωνα με το βασιλικό διάταγμα που ορίζει το καταστατικό του, αποστολή του BBC είναι να ενεργεί πάντα σύμφωνα με το δημόσιο συμφέρον, παρέχοντας «αμερόληπτο, υψηλής ποιότητας και μοναδικό» περιεχόμενο, το οποίο θα «ενημερώνει, ψυχαγωγεί και εκπαιδεύει» όποιον πληρώνει το αντίτιμο της άδειας.
Η ύπαρξη της εισφοράς είναι εγγυημένη μέχρι το 2027, όταν λήγει η πρόβλεψη του βασιλικού διατάγματος και πρέπει να ανανεωθεί. Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση της Βρετανίας δεν έχει εκφράσει τις προθέσεις της για το μέλλον της εισφοράς πέρα από αυτό το χρονικό όριο. Βέβαια, μέχρι τότε θα έχουν παρεμβληθεί γενικές εκλογές και, πιθανότατα, αλλαγή της κυβέρνησης.
Οι εναλλακτικές
Εάν η μεταρρύθμιση στη χρηματοδότηση του BBC προχωρήσει, η κυβέρνηση έχει μια σειρά από επιλογές. Καταρχάς, μπορεί να αντικαταστήσει την εισφορά με μια άλλη στη σύνδεση στο διαδίκτυο. Αν όμως οι πάροχοι μετακυλήσουν το κόστος στους καταναλωτές, μπορεί να αποκλείσει τα φτωχότερα νοικοκυριά από το ίντερνετ. Από την άλλη, υπάρχει η επιλογή της απευθείας χορηγίας από το κράτος όπως συμβαίνει σε Σουηδία, Κροατία και Φινλανδία, όπου η δημόσια τηλεόραση χρηματοδοτείται από τον φόρο εισοδήματος. Αυτή η επιλογή όμως θα έδινε μοχλό πίεσης στην εκάστοτε κυβέρνηση για να ασκεί επιρροή στην αμεροληψία του τηλεοπτικού φορέα. Με την επιλογή της χρηματοδότησης από διαφημίσεις μπορεί να αλλοιωθεί η προσφερόμενη ποιότητα του BBC, καθώς για να προσελκύσει ενδιαφερόμενες εταιρείες θα πρέπει να κάνει το πρόγραμμά του πιο ανταγωνιστικό και εμπορικό, κάτι που δεν συνάδει με τον δημόσιο χαρακτήρα του. Χαρακτηριστικά, ο γενικός διευθυντής Τιμ Ντέιβι είπε ότι «αν το δίκτυο γίνει εμπορικό, θα προδώσει το κοινό του», το οποίο θα πρέπει να είναι η καθοδηγητική δύναμη στη διαμόρφωση του προγράμματος.