Tο Ελντοράντο των πετρελαϊκών
Οι εταιρείες φαίνεται να μην ακολουθούν τον παλμό των κοινωνιών που υποφέρουν από την ακρίβεια των καυσίμων
Εν συντομία
Οι λαοί παλεύουν να ζήσουν ενώ οι εταιρείες θησαυρίζουν.
Γιατί ενδιαφέρει
Γίνεται αντιληπτή η αναλγησία των πολυεθνικών.
Οι οικονομικές κρίσεις που πυροδοτήθηκαν από την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία ταλαιπωρούν την υφήλιο πιέζοντας το βιοτικό επίπεδο εκατομμυρίων πολιτών, συγχρόνως όμως αποτελούν αιτία άνευ προηγουμένου συσσώρευσης εσόδων για τις πετρελαϊκές.
Χρυσή ευκαιρία
Οι πολυεθνικές πετρελαϊκές εταιρείες κυριολεκτικά θησαυρίζουν εις βάρος της κοινωνίας. Τα πρόσφατα οικονομικά αποτελέσματα για το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους ήταν πραγματικά εντυπωσιακά: η ΒΡ κατέγραψε κέρδη 8,5 δισ. δολαρίων, τα μεγαλύτερα έκτακτα κέρδη που έχει καταγράψει εδώ και 14 χρόνια. Η Exxon Mobil ήταν ακόμη πιο επιτυχημένη, αφού τα 17,9 δισ. δολάρια σε καθαρά κέρδη που κατέγραψε ήταν τα μεγαλύτερα που έχει καταγράψει ποτέ σε τριμηνιαία βάση. Ανάλογα μεγάλες επιδόσεις είχαν και οι Chevron, η βρετανική Shell και η γαλλική TotalEnergies. Συνολικά αυτές οι πέντε εταιρείες αποκόμισαν κέρδη ύψους 55 δισ. δολαρίων το περασμένο τρίμηνο ενώ εκατομμύρια πολίτες πλήρωναν τσουχτερές τιμές στο πρατήριο καυσίμων. Δεν είναι μόνο οι πετρελαϊκές που κερδίζουν όμως. Η Glencore, εταιρεία που μεταφέρει κάρβουνο, του οποίου τη χρήση υποτίθεται ότι οι χώρες έχουν υποσχεθεί ότι θα εξαλείψουν στις οικονομίες τους μέχρι το 2050, κατέγραψε έκτακτα κέρδη 4,5 δισ. δολαρίων.
Το ανθρώπινο κόστος
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, οι τιμές των τροφίμων διεθνώς έχουν αυξηθεί περίπου κατά 50% από τον Δεκέμβριο του 2019, δηλαδή πριν από την έναρξη της πανδημίας. Επιπλέον, από την αρχή του τρέχοντος έτους η τιμή του αργού πετρελαίου αυξήθηκε κατά 26% και, κατά συνέπεια, οι παγκόσμιες τιμές στη ναυτιλία αυξήθηκαν κατά 22%.
Ακόμη και πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι υπηρεσίες του ΟΗΕ υπολόγισαν ότι περίπου 828 εκατ. άνθρωποι, το ένα δέκατο του παγκόσμιου πληθυσμού, υποσιτίζονταν το 2021. Τώρα περίπου 50 εκατ. άνθρωποι σε 45 χώρες βρίσκονται στα πρόθυρα του λιμού, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ, με τις συνθήκες να αναμένεται να επιδεινωθούν μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.
«Οι προϋπολογισμοί των νοικοκυριών παντού αισθάνονται την πίεση από τις υψηλές τιμές των τροφίμων, των μεταφορών και της ενέργειας που τροφοδοτούνται από την κλιματική κατάρρευση και τον πόλεμο» δήλωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες, γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, την περασμένη εβδομάδα.
«Αυτό σημαίνει απειλή για μια κρίση πείνας για τα φτωχότερα νοικοκυριά και σοβαρές περικοπές για εκείνους με μέσο εισόδημα» είπε.
Δύσκολο τοπίο για τις χώρες
Στις αναπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου ο πληθωρισμός βρίσκεται σε επίπεδα που δεν έχουν καταγραφεί εδώ και τέσσερις δεκαετίες, ενώ οι προβλέψεις για ύφεση φέρνουν στον νου τις αναμνήσεις του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας του 1970. Οι ΗΠΑ ετοιμάζονται για ύφεση, ενώ η Βρετανία ήδη ανακοίνωσε ότι θα βιώσει μείωση στην ανάπτυξή της από τον ερχόμενο χειμώνα που θα συγκρίνεται με τη μεγάλη ύφεση του 2007-08. Η Ευρώπη επίσης ήδη ετοιμάζεται για ένα σκληρό χειμώνα καθώς από τη μια πλευρά η μεγάλη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας και από την άλλη η εργαλειοποίηση της προμήθειας πετρελαίου και αερίου εκ μέρους της Μόσχας δεν αφήνουν περιθώρια για αισιοδοξία.
Ρίχνοντας το βλέμμα στη διεθνή σκηνή πέρα από τη Δύση, η οικονομική κρίση έχει ήδη επιφέρει σοβαρές πολιτικές εξελίξεις στη Σρι Λάνκα, ενώ άλλες χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου βρίσκονται στο χείλος της πολιτικής κρίσης.
Προσπάθειες φορολόγησης
Οι παραινέσεις προς τις κυβερνήσεις να φορολογήσουν τον επιπλέον πλούτο των πολυεθνικών που γεννήθηκε από την κρίση έρχονται τόσο από κινήματα πολιτών όσο και από υψηλά ιστάμενους αξιωματούχους. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ θεωρεί αυτή την κατάσταση απαράδεκτη, ενώ στις δηλώσεις του την περασμένη εβδομάδα κεραυνοβόλησε μεταξύ άλλων τις εταιρείες ενέργειας για την εκμετάλλευση της κατάστασης τη στιγμή που σοβεί παγκόσμια κρίση, ενώ προέτρεψε τις κυβερνήσεις να φορολογήσουν βαριά τα εταιρικά κέρδη. «Αυτή η γκροτέσκα απληστία τιμωρεί τους φτωχότερους και πιο ευάλωτους ανθρώπους, ενώ καταστρέφει το μοναδικό μας σπίτι» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Μια σειρά από χώρες, ειδικά στην Ευρώπη, προσπάθησαν να αντλήσουν κεφάλαια από εταιρείες που απέκτησαν τεράστια κέρδη στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Η κυβέρνηση της Ιταλίας ανέφερε πρόσφατα ότι ο έκτακτος φόρος 25% στις ιταλικές εταιρείες ενέργειας μέχρι στιγμής δεν είχε αποδώσει αυτό που ανέμεναν οι αρχές, με ορισμένες εταιρείες να φαίνεται να αψηφούν αυτήν τους την υποχρέωση. Τα όποια έσοδα από τη φορολογία αναμένεται να αναδιανεμηθούν για να βοηθηθούν τα ταλαιπωρημένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τον περασμένο μήνα η συντηρητική κυβέρνηση της Βρετανίας προώθησε τον δικό της φόρο 25% για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη Βόρεια Θάλασσα, ο οποίος πιστεύεται ότι θα συμβάλει στη συγκέντρωση επιπλέον 5 δισ. λιρών τον επόμενο χρόνο για να βοηθήσει τους Βρετανούς πολίτες με το ενεργειακό κόστος. Η κίνηση θεωρήθηκε ανεπαρκής από την αντιπολίτευση του Εργατικού Κόμματος, που θέλει να δει περαιτέρω φορολογικές ελαφρύνσεις και να καταργηθούν οι επιδοτήσεις σε εταιρείες πετρελαίου.
Οι συντηρητικοί στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού είναι ακόμη πιο προστατευτικοί όσον αφορά τα ορυκτά καύσιμα. Η νομοθεσία του Δημοκρατικού Κόμματος που θα χαλιναγωγούσε την αύξηση των τιμών και θα επέβαλλε μια μορφή έκτακτου φόρου στις αμερικανικές εταιρείες αντιμετωπίζει ένα θεμελιώδες εμπόδιο στο Κογκρέσο: οι Ρεπουμπλικάνοι στη Γερουσία αντιτίθενται σθεναρά στην επιβολή τέτοιων μέτρων στη βιομηχανία πετρελαίου.
«Αυτή η γκροτέσκα απληστία τιμωρεί τους φτωχότερους και πιο ευάλωτους ανθρώπους, ενώ καταστρέφει το μοναδικό μας σπίτι»
Αντόνιο Γκουτέρες Γενικός γραμματέας του ΟΗΕ