Μια ψύχραιμη ανάλυση της απόφασης του Αρείου Πάγου

Δημήτριος Λυρίτσης Δικηγόρος και μέλος του ΔΣ ΔΣΑ

Σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 822/2022 απόφαση του Αρείου Πάγου (Α2 πολιτικό τμήμα), ο ν. 3156/2003, στην περίπτωση της μεταβίβασης απαιτήσεων με σκοπό την τιτλοποίηση, δεν απονέμει στην εταιρεία διαχειρίσεως την ιδιότητα του «μη δικαιούχου ή μη υπόχρεου διαδίκου» (όπως αντιθέτως και κατ’ εξαίρεση ισχύει στον νόμο για την πώληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων [4354/2015]), ώστε η τελευταία να ασκεί ως μη δικαιούχος διάδικος, κατά παραχώρηση του νομοθέτη αγωγές και άλλα ένδικα βοηθήματα ενώπιον των δικαστηρίων για τα δικαιώματα της εταιρείας αποκτήσεως.

Οπως επισημαίνει στην απόφασή του το ανώτατο δικαστήριο, οι διατάξεις του ν. 4354/2015 για την κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση (ως μη δικαιούχων διαδίκων) των εταιρειών διαχείρισης δανείων δεν μπορούν να εφαρμοστούν αναλογικώς και επί των εταιρειών διαχείρισης του ν. 3165/2003, διότι η εταιρεία διαχείρισης του άρθρου 10 ν. 3156/2003 αναλαμβάνει με σύμβαση εντολής τη διαχείριση των αποκτώμενων απαιτήσεων, χωρίς να έχει ορισθεί εκ του νόμου μη δικαιούχος, κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενος, διάδικος. Το πρόβλημα έχει ανακύψει από δύο αντικρουόμενα νομοθετικά πλαίσια που αφορούν το καθεστώς διαχείρισης των επισφαλών απαιτήσεων.

Σύμφωνα με τον ν. 4354/2015 προβλέπεται συγκεκριμένη, ειδική και κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση των εταιρειών διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων, βάσει της οποίας οι τελευταίες μπορούν να ενεργούν διαδικαστικές πράξεις αντί του δικαιούχου της απαίτησης. Από την άλλη, με τις διατάξεις του ν. 3156/2003 καθίσταται σαφές ότι οι προβλεπόμενες εταιρείες ενεργούν πράξεις διαχειρίσεως για λογαριασμό των εταιρειών που έχουν τα δάνεια, χωρίς να αποδίδεται σε αυτές η συγκεκριμένη ιδιότητα του «μη δικαιούχου ή μη υπόχρεου διαδίκου». Το πρόβλημα εντοπίζεται στις απαιτήσεις που έχουν τιτλοποιηθεί δυνάμει του ν. 3156/2003, που αποτέλεσε τα προηγούμενα χρόνια το κύριο νομικό εργαλείο απόσχισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων από το συστημικό τραπεζικό σύστημα. Τη διαχείριση των ως άνω τιτλοποιημένων απαιτήσεων πραγματοποιούν εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων εγκατεστημένες στην Ελλάδα. Με την ως άνω απόφαση του Αρείου Πάγου ανοίγει ο δρόμος για ακύρωση των πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης που επισπεύδονται από τις εταιρείες διαχείρισης (servicers) απαιτήσεων του ν. 3156/2003.