Ο Μητσοτάκης συμπεριφέρεται όπως ο Τραμπ
Μια συζήτηση με τον δημοσιογράφο για το εγχειρίδιό του σχετικά με τα μίντια και τους μηχανισμούς χειραγώγησης
ΟΑρης Χατζηστεφάνου ολοκληρώνει την τρίτη δεκαετία του στη δημοσιογραφία και δημοσιεύει σε μια καταλυτική για τα ελληνικά δεδομένα περίοδο ένα βιβλίο-εγχειρίδιο με τίτλο «Προπαγάνδα και παραπληροφόρηση – Πώς τις εντοπίζουμε». Μέσα σε 33 κεφάλαια διανθίζει παλαιότερες έρευνές του, δίνοντας στον αναγνώστη την ευκαιρία να καταλάβει πώς κατασκευάζεται μια είδηση, τι ρόλο παίζει ένας φακός σε μια κάμερα, πώς διαχειρίζεται η ΕΛΑΣ επικοινωνιακά τις αποτυχίες της και ποιες τεχνικές
και λογικά ολισθήματα χρησιμοποιεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Οι δημοσιογράφοι έχουν μπερδέψει την ουδετερότητα με την αντικειμενικότητα; Και τι σχέση έχει αυτό με το bothsidesing που καταλαμβάνει ένα κεφάλαιο στο βιβλίο;
Η συζήτηση για την αντικειμενικότητα έχει ιστορία δεκαετιών. Εκτιμώ ότι αρχίζουν να κατανοούν και οι νεότερες γενιές στην Ελλάδα ότι δεν υπάρχει αντικειμενικότητα, όπως τουλάχιστον την παρουσίαζαν τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό που πρέπει να ζητάμε από τον δημοσιογράφο
είναι να είναι καλά τεκμηριωμένη η πληροφορία που μεταφέρει και να μην έχει μέσα ψευδή στοιχεία.
Από την άλλη, πολλές φορές χρησιμοποιείται μια υποτιθέμενη ουδετερότητα ακριβώς σαν προπαγανδιστικό εργαλείο, όταν κάποιοι θέλουν να φέρουν μια μειοψηφική άποψη στο προσκήνιο με το πρόσχημα ότι πρέπει να ακουστούν όλες οι φωνές. Δεν μπορούμε να δίνουμε ίδιο χρόνο σε όλες τις φωνές, αν αυτός ο χρόνος δεν αντιστοιχεί και στην παρουσία τους στην κοινωνία. Οταν οι επιστήμονες μιλούσαν για τα εμβόλια και τα θετικά τους αποτελέσματα οι μεσημεριανές εκπομπές των ελληνικών καναλιών ήταν γεμάτες από αρνητές, τους οποίους παρουσίαζαν με το πρόσχημα ότι πρέπει να ακουστεί κι αυτή η άποψη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το οποίο έχω κατηγορηθεί είναι ότι δεν μπορείς να φέρεις σε τηλεοπτικό πάνελ έναν υποστηρικτή της επίπεδης Γης λέγοντας ότι έχουμε την επιστημονική άποψη, αλλά σας φέραμε κι αυτόν εδώ τον κύριο γιατί υπάρχει κι αυτή η άποψη. Πρακτικά δεν υπάρχει αυτή η άποψη, εσύ τη δημιουργείς φέρνοντάς τον στο στούντιο.
Πολλές φορές ισχυρίζονται ότι το κάνουν αυτό μόνο για να φέρουν κέρδη αυξάνοντας την τηλεθέαση. Βλέπουμε όμως ότι ενώ αυτός είναι σαφώς ένας από τους λόγους, αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει ένας πολιτικός φραγμός αναφορικά με ποιους θα καλέσουν. Αν αυτός που έρθει αμφισβητεί με σοβαρό τρόπο το status quo, δεν θα έρθει, ακόμη και αν αυτό σήμαινε μεγάλα νούμερα τηλεθέασης. Ενα παράδειγμα που παρουσιάζεται στο βιβλίο είναι η διανομή τροφίμων της Χρυσής Αυγής, η οποία ήταν εντελώς ψεύτικη. Ολα τα κανάλια πρόβαλαν αυτήν τη δράση, ενώ έχουμε άλλες οργανώσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Ρουβίκωνα, που έκαναν ακριβώς την ίδια δουλειά αθόρυβα και δεν παρουσιάστηκε ποτέ ως είδηση.
Ο πρωθυπουργός από το βήμα της Βουλής αποκάλεσε τον Κώστα Βαξεβάνη και τη Γιάννα Παπαδάκου «συμμορία» και «υπόκοσμο». Τι εξυπηρετεί επικοινωνιακά μια τόσο εξόφθαλμη δολοφονία χαρακτήρα;
Με τα λεγόμενα αυτά λογικά ολισθήματα βγάζουν τους τίτλους που θέλουν, τους οποίους αρχίζουν να αναπαράγουν μετά τα δικά τους μέσα ενημέρωσης. Αυτό που συνήθως βλέπουμε είναι ad hominem επιθέσεις, δηλαδή που στρέφονται εναντίον του δημοσιογράφου που έχει κάνει έρευνα γι’ αυτούς και δεν αναφέρονται καθόλου στο καίριο ζήτημα. Είναι μια πρακτική του Fox News και ακροδεξιών δικτύων που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα με τέτοιον τρόπο λες και υπάρχει κάποιο εγχειρίδιο για το πώς κάποιος πολιτικός θα επιτεθεί στους αντιπάλους του. Οι πρακτικές αυτές έχουν έρθει στο προσκήνιο με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, ο οποίος συμπεριφέρεται όπως ο Ντόναλντ Τραμπ. Μπορεί να παρουσιάζεται ως φιλελεύθερος με εσπρέσο και εφημερίδα στις φωτογραφίσεις του, αλλά υπάρχει μια χυδαία πολιτική συμπεριφορά εναντίον όλων των αντιπάλων του. Εσείς οι δημοσιογράφοι του Documento το έχετε ζήσει στο πετσί σας.
Σε πρόσφατη πρωτοβουλία ευρωπαϊκών οργανώσεων για την αντιμετώπιση των στρατηγικών αγωγών κατά της συμμετοχής του κοινού (SLAPPs), δόθηκε στον ανιψιό και πρώην γενικό γραμματέα του πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη το βραβείο «SLAPP πολιτικός της χρονιάς» για την αγωγή του σε βάρος δημοσιογράφων. Πόσο επικίνδυνη είναι η ελληνική πολιτική σκηνή για ένα δημοσιογράφο;
Είναι ναρκοπέδιο αν ο δημοσιογράφος θέλει να κάνει πραγματική έρευνα. Αυτό το κατάλαβα αναζητώντας ελληνικά παραδείγματα για το greenwashing, δηλαδή πώς οι εταιρείες ξεπλένουν την εικόνα τους και δείχνουν ένα φιλικό προς το περιβάλλον προφίλ· βρήκα δεκάδες κείμενα στα ελληνικά για το φαινόμενο. Κάποια από αυτά έδιναν παραδείγματα για ξένες εταιρείες, αλλά δεν μπορούσα να βρω ένα κείμενο για το greenwashing με παραδείγματα ελληνικών εταιρειών και αυτό είναι αποτέλεσμα των SLAPPs. Οσοι τολμούν να ασχοληθούν σοβαρά με αυτό το θέμα δέχονται κατευθείαν αγωγές και μηνύσεις για να σταματήσουν. Αν δεν υπάρχει ένας τεράστιος μιντιακός μηχανισμός με νομικό τμήμα, αυτοί οι άνθρωποι είναι απόλυτα εκτεθειμένοι. Αν ο άλλος σου ζητήσει 100.000 ευρώ, έχεις τελειώσει όχι ως δημοσιογράφος αλλά ως άνθρωπος. Αυτό είναι θέμα που θα μπορούσε και θα έπρεπε να λύνεται με νομοθετικές ρυθμίσεις και με παρεμβάσεις της ΕΣΗΕΑ, γιατί είναι μια μορφή μαφιόζικου εκφοβισμού των δημοσιογράφων.
Θα χαρακτήριζα το βιβλίο εγχειρίδιο για πολίτες και δημοσιογράφους. Αν έδινες μία συμβουλή σε έναν πολίτη και μία σε έναν δημοσιογράφο για το πώς να πραγματεύονται τη δημόσια σφαίρα, τι θα τους έλεγες;
Ο πολίτης πρέπει να αντιμετωπίζει τα μέσα ενημέρωσης σαν μια ξένη γλώσσα την οποία πρέπει να μάθει για να μπορεί να καταλαβαίνει (media literacy). Επειδή έχουν εξελιχθεί τόσο πολύ οι πρακτικές παραπληροφόρησης και προπαγάνδας χρειάζεται να γνωρίζει τα μικρά μυστικά τα οποία παρουσιάζω στο βιβλίο μέσα από συγκεκριμένες ιστορίες ή και με μορφή εγχειριδίου.
Για τον δημοσιογράφο είναι πιο απλά τα πράγματα: πρέπει να κάνει τη δουλειά του. Αυτό σημαίνει να μην επηρεάζεται από οικονομικά συμφέροντα, να μην περιμένει να γίνει βουλευτής στη συνέχεια και άρα να προσαρμόζει τη θέση του αναλόγως και να είναι έτοιμος να συγκρουστεί με το αφεντικό του για να περάσει το ρεπορτάζ του. Το κύρος του δημοσιογράφου έρχεται και με μια τεράστια ευθύνη, την οποία πρέπει κάποια στιγμή να αναλάβουμε.
«Υπάρχει χυδαία πολιτική συμπεριφορά του Μητσοτάκη εναντίον των αντιπάλων του. Οι δημοσιογράφοι του Documento το έχετε ζήσει στο πετσί σας»