Τη σκοτεινή πλευρά της Ευρώπης αποκαλύπτει το μεταναστευτικό
Οι ροές μεταναστών συνεχίζουν να προκαλούν αντιπαραθέσεις μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών που ρέπουν όλο και πιο δεξιά
Την περασμένη εβδομάδα έκανε τον γύρο των διεθνών Μέσων η περιπέτεια των μεταναστών που επέβαιναν στο πλοίο «Ocean Viking», στο οποίο η Ιταλία αρνήθηκε να δώσει ασφαλές λιμάνι, με αποτέλεσμα την ελλιμένισή του στη Γαλλία και την πρόκληση μιας μικρής διπλωματικής κρίσης.
Η ιστορία φαίνεται να επαναλαμβάνεται στο μεταναστευτικό, με πολύ χειρότερους όρους ωστόσο, καθώς οι πολιτικοί συσχετισμοί στην Ευρώπη έχουν μετατοπιστεί προς τα δεξιά. Η μια μετά την άλλη οι ευρωπαϊκές χώρες υιοθετούν σκληρή στάση απέναντι στη μετανάστευση και τους αιτούντες άσυλο, γυρνώντας την πλάτη τους στο διεθνές δίκαιο και θυμίζοντας μαύρες μέρες του απώτερου παρελθόντος της γηραιάς ηπείρου.
Η συμφωνία της Μάλτας στον αέρα
Τον Σεπτέμβριο του 2019 Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία και Μάλτα εξέδωσαν ένα κοινό ανακοινωθέν για την ασφαλή μεταφορά μεταναστών που ταξιδεύουν με πλωτό μέσο σε λιμάνια των χωρών αυτών. Η δήλωση αυτή δεν είχε τον χαρακτήρα δεσμευτικού νομικού κειμένου που υπάγεται στο κοινοτικό δίκαιο. Την εποχή που ανακοινώθηκε παρουσιαζόταν ως προσωρινή και εθελοντική λύση. Ωστόσο, ελλείψει ανάλογης συμφωνίας σε κοινοτικό επίπεδο, λειτουργούσε ως ελάχιστη εγγύηση για τους μετανάστες που διασώζονταν από πλοία ΜΚΟ ή ιδιωτών στα ανοιχτά της Μεσογείου.
Οι επιφυλάξεις από οργανώσεις για τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο σχετικά με τη χρησιμότητα αυτής της συμφωνίας είχαν εκφραστεί εξαρχής, αφού ένα πολύ μικρό ποσοστό των μεταναστών καταλήγει στις ακτές της Ευρώπης μέσω πλωτού μέσου (τη χρονική στιγμή της συμφωνίας υπολογιζόταν σε περίπου 8%).
Σε δεξιά τροχιά Ρώμη και Παρίσι
Οι δύο χώρες που ενεπλάκησαν στο μίνι διπλωματικό επεισόδιο αναφορικά με το πλοίο «Ocean Viking», Ιταλία και Γαλλία, φαίνεται να μην έχουν πολιτικά την επιλογή να δείξουν ούτε την ελάχιστη αυτή αλληλεγγύη, αφού στη Ρώμη έχει εγκατασταθεί ένας κυβερνητικός συνασπισμός μιας ακραίας ξενοφοβικής και ανοιχτά ρατσιστικής Δεξιάς, ενώ στο Παρίσι η σχετική πλειοψηφία του κυβερνώντος κόμματος του προέδρου Μακρόν τον αναγκάζει να αναζητεί συγκυριακές συμμαχίες με κόμματα της ευρύτερης Δεξιάς: τον Εθνικό Συναγερμό του νέου αλλά σταθερά λεπενικού προέδρου Ζορντάν Μπαρντελά και τους Ρεπουμπλικάνους, στους οποίους φαίνεται ότι αρχίζει να επικρατεί μια πιο ακραία τάση με εξέχουσα φυσιογνωμία τον Ερίκ Σιοτί, τον ακροδεξιό βουλευτή από τον νότο της χώρας που διεκδικεί με αξιώσεις την προεδρία του κόμματος, η οποία αναμένεται να κριθεί σε συνέδριο στις αρχές Δεκεμβρίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την επομένη της ελλιμένισης του «Ocean Viking» στην Τουλόν η παραδοσιακά δεξιά εφημερίδα «Le Figaro» έκανε λόγο για υποχώρηση του Μακρόν, ο οποίος «θολώνει το παιχνίδι του απέναντι στη Δεξιά». Ισως γι’ αυτό τον λόγο η Γαλλία –που υποτίθεται ότι έπραξε ανθρωπιστικά και έδωσε το άσυλο που αρνήθηκε η Ιταλία στο πλοίο που μετέφερε τους μετανάστες– απέρριψε τις αιτήσεις ασύλου σε 44 από τους 234 μετανάστες που βρήκαν λιμάνι στην Τουλόν και θα τους απελάσει προς τις χώρες προέλευσης και άλλες ευρωπαϊκές χώρες όποτε το επιτρέψει η υγεία τους, ενώ οι αιτήσεις των υπολοίπων βρίσκονται υπό εξέταση.
Γαλλία – Αγγλία, συμμαχία
Το μεταναστευτικό όμως δεν περιορίζεται στα νερά της Μεσογείου. Ενα άλλο θαλάσσιο πέρασμα, εκείνο του καναλιού της Μάγχης, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον τελευταία, καθώς οι μεταναστευτικές ροές από Γαλλία προς Βρετανία έχουν αυξηθεί φέτος κατά σχεδόν 53%, από τις 28.500 το 2021 σε σχεδόν 40.000 το πρώτο δεκάμηνο του 2022.
Η νέα υπουργός Εσωτερικών της Βρετανίας Σουέλα Μπρέιβερμαν σε μια αποστροφή του λόγου της μες στο κοινοβούλιο τον προηγούμενο μήνα χαρακτήρισε ως «εισβολή» την άφιξη αιτούντων άσυλο, δήλωση για την οποία δέχτηκε σφοδρές επικρίσεις. Ωστόσο, μόνο υπό το πρίσμα αυτό μπορεί κανείς να ερμηνεύσει την ανανεωμένη συμφωνία της Βρετανίας με τη Γαλλία, που έχει έντονα τα σημάδια από τις πληγές που άνοιξε το Brexit. Αλλωστε ένα από τα συνθήματα της τότε εκστρατείας της εξόδου από την ΕΕ ήταν η επανάκτηση του ελέγχου των συνόρων. Επίσης, η συντηρητική πτέρυγα των Τόρηδων πίεζε προς την κατεύθυνση αυτή.
Σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν των δυο χωρών την περασμένη Δευτέρα, η Βρετανία θα αυξήσει τα χρήματα που θα χορηγεί στη Γαλλία για αυστηρότερη φύλαξη των σημείων από όπου αναχωρούν οι βάρκες των μεταναστών. Παράλληλα όμως θα αυξηθεί η στρατιωτικοποίηση του καναλιού της Μάγχης. Με χρήση οργουελικής έμπνευσης ευφημισμών στο ανακοινωθέν έγινε γνωστό ότι οι δύο χώρες θα αναπτύξουν αυξημένους «ανθρώπινους και τεχνολογικούς όρους», στους οποίους αναμένεται να συμπεριλαμβάνονται και μη επανδρωμένα αεροσκάφη για τον πιο έγκαιρο εντοπισμό των βαρκών. Παράλληλα οι δυο χώρες, με σκοπό την εξάρθρωση των κυκλωμάτων των διακινητών, δήλωσαν ότι θα συλλέγουν πληροφορίες από «αναχαιτισμένους» μετανάστες…