10+2 ερωτήσεις και απαντήσεις για την ευλογιά των πιθήκων
Στην Ελλάδα η νόσος δεν έλαβε μεγάλες διαστάσεις και μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί μόνο 82 επιβεβαιωμένα κρούσματα
Οτρόπος μετάδοσης του ιού της ευλογιάς των πιθήκων, η αντιμετώπιση, η φαρμακευτική αγωγή αλλά και τα μέτρα πρόληψης με σκοπό τη διακοπή της διασποράς του ιού μέσα από δώδεκα ερωτήσεις και απαντήσεις.
01 Τι είναι ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων; Είναι καινούργιος;
Είναι ένας ιός DNA που ανήκει στo γένος των Ortho-poxvirus και μοιάζει πολύ με τον ιό της ευλογιάς. Είναι ένας ιός που γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες. Το πρώτο κρούσμα ήταν ένα αγόρι εννιά ετών το 1970 στο Κονγκό, αλλά ο ιός είχε ήδη ανιχνευτεί από το 1958 σε πιθήκους που βρίσκονταν σε αιχμαλωσία στη Δανία. Ομως από τον Μάιο φέτος έχουμε μεγάλη έξαρση κρουσμάτων σε μη ενδημικές χώρες (χώρες δηλαδή στις οποίες δεν υπήρχε στο παρελθόν τακτική αναφορά κρουσμάτων, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και πολλές ευρωπαϊκές χώρες). Στην Ελλάδα ευτυχώς η νόσος δεν έλαβε μεγάλες διαστάσεις και μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί μόνο 82 επιβεβαιωμένα κρούσματα.
02 Πώς μεταδίδεται;
Η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να μεταδοθεί σε οποιονδήποτε μέσω στενής προσωπικής επαφής δέρμα με δέρμα. Ειδικότερα, είτε με άμεση επαφή με εξάνθημα ή σωματικά υγρά από άτομο με ευλογιά των πιθήκων είτε αγγίζοντας αντικείμενα, υφάσματα και επιφάνειες που έχουν χρησιμοποιηθεί από άτομο με ευλογιά των πιθήκων ή ακόμη και με επαφή με εκκρίσεις του αναπνευστικού.
Αυτή η στενή επαφή μπορεί να προκύψει κατά τη σεξουαλική επαφή, με αγκαλιές και φιλιά, ακόμη και με παρατεταμένη επαφή πρόσωπο με πρόσωπο.
03 Τι προκαλεί ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων;
O ιός έχει δύο τύπους. Ο τύπος που ευθύνεται για την τωρινή επιδημία προκαλεί συνήθως ήπια νόσο. Συχνά υπάρχει μια πρόδρομη φάση, δυο τρεις ημέρες πριν από την εκδήλωση της νόσου, με πυρετό και λεμφαδενοπάθεια. Στη συνέχεια εκδηλώνονται τα συμπτώματα, που είναι εξάνθημα που μπορεί να εντοπίζεται οπουδήποτε στον κορμό ή στα άκρα, ενώ σε σημαντικό ποσοστό η κύρια εντόπιση είναι στα γεννητικά όργανα ή στους βλεννογόνους (στο στόμα και στον πρωκτό). Σπάνια μπορεί να είναι πιο έντονα τα συμπτώματα, όπως έντονος πόνος (ειδικά στον πρωκτό), ενώ μπορεί να εμφανιστούν και επιπλοκές κυρίως σε άτομα σε ανοσοκαταστολή, όπως είναι η επιμόλυνση των βλαβών, η πνευμονίτιδα ή η εγκεφαλίτιδα.
04 Πώς αντιμετωπίζεται η λοίμωξη;
Συνήθως δεν απαιτείται ειδική θεραπεία και η αντιμετώπιση είναι συμπτωματική ή υποστηρικτική και αφορά κυρίως την αντιμετώπιση του πόνου και της αφυδάτωσης. Μερικές φορές χρειάζεται χορήγηση αντιμικροβιακών για την επιμόλυνση των βλαβών ή πιο σπάνια χειρουργική παροχέτευση αποστήματος στον πρωκτό.
05 Χρειάζονται νοσηλεία τα άτομα που νοσούν;
Πολύ σπάνια. Συνήθως η αντιμετώπιση είναι συντηρητική και απλώς απαιτείται απομόνωση του κρούσματος στο σπίτι. Νοσηλείας χρήζουν μόνο ασθενείς με σοβαρή νόσο για διαχείριση των επιπλοκών.
06 Υπάρχει ειδική αγωγή για τον ιό;
Υπάρχουν αντιικά φάρμακα που προορίζονται για τη θεραπεία σοβαρών περιπτώσεων (συμπεριλαμβανομένων ατόμων που χρειάζονται νοσηλεία παιδιών κάτω των οκτώ ετών, εγκύων, ανοσοκατασταλμένων κ.λπ.). Από τα αντιικά που χρησιμοποιούνται, δυστυχώς το tecovirimat (που μπορεί να δοθεί από το στόμα) δεν είναι ακόμη διαθέσιμο στη χώρα μας.
07 Ποια μέτρα πρόληψης μπορούμε να λάβουμε;
- Απομόνωση του νοσούντος και εφαρμογή μέτρων υγιεινής. - Συστήνεται χρήση προφυλακτικού για δώδεκα εβδομάδες (ο ιός μπορεί να ανιχνεύεται στο σπέρμα μέχρι και τρεις μήνες μετά τη νόσηση). - Αποφυγή επαφής του κρούσματος με κατοικίδια.
- Χρήση εμβολίου (της ευλογιάς) στα άτομα που έχουν εκτεθεί στον ιό ή σε άτομα με μεγάλο κίνδυνο έκθεσης.
08 Ο ιός επιβιώνει εκτός του ανθρώπινου σώματος;
Ο ιός μπορεί να επιβιώσει στις επιφάνειες έως 15 ημέρες. Τα πορώδη υλικά ευνοούν την παραμονή του. Καταστρέφεται από διάλυμα χλωρίνης, οινόπνευμα 60%, καθαρισμό με ατμό και θερμοκρασία άνω των 60 βαθμών.
09 Πότε εξέρχεται από την απομόνωση κάποιος που νόσησε;
Οταν είναι κλινικά καλά και ασυμπτωματικός και δεν έχει εμφανίσει νέα βλάβη το τελευταίο 48ωρο. Επίσης δεν πρέπει να έχει βλάβες στους βλεννογόνους και να έχει δημιουργηθεί νέο, υγιές, αναγεννώμενο δέρμα στα σημεία των δερματικών βλαβών.
10 Αν εκτεθεί κάποιος στον ιό, πρέπει να απομονωθεί;
H έκθεση στον ιό δεν απαιτεί απομόνωση, αλλά απαιτείται παρακολούθηση για εμφάνιση συμπτωμάτων για 21 ημέρες. Επίσης πρέπει να αποφεύγεται η σεξουαλική επαφή και επαφή με άτομα σε υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσου γι’ αυτό το διάστημα.
11 Υπάρχει εμβόλιο για τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων;
Υπάρχουν εμβόλια για τον ιό της ευλογιάς που χορηγούνται για την πρόληψη της ευλογιάς των πιθήκων. Στο εξωτερικό και κυρίως στις ΗΠΑ έχουν χορηγηθεί ήδη σε δεκάδες χιλιάδες άτομα και τα δεδομένα μέχρι στιγμής δείχνουν ότι παρέχουν υψηλού βαθμού προστασία.
12 Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται κάμψη της επιδημίας. Πού οφείλεται αυτό;
Τις τελευταίες εβδομάδες όντως παρατηρείται σημαντική μείωση στις νέες διαγνώσεις σε όλο τον κόσμο, σχετιζόμενη με την ενημέρωση του πληθυσμού, την έγκαιρη διάγνωση και απομόνωση των κρουσμάτων, την αλλαγή πρακτικών από τους ευάλωτους πληθυσμούς και ασφαλώς τη φυσική ανοσία που προέκυψε από τις χιλιάδες μολύνσεις. Επίσης αρκετοί άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί κι αυτό βοηθά επίσης στον περιορισμό της διασποράς της νόσου.