Στο άγνωστο έδαφος της τεχνητής νοημοσύνης

Η πρώτη κίνηση από πλευράς ΕΕ για θέσπιση κανόνων στη χρήση της με νομοθετική παρέμβαση και το μπρα ντε φερ ΗΠΑ – Κίνας

Εν συντομία

Η ψήφιση από πλευράς Ευρωβουλής του νομοσχεδίου με τον τίτλο «Ευρωπαϊκή πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη» συνιστά μια πρώτη απόπειρα να τεθούν κανόνες στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

Γιατί ενδιαφέρει

Η νομοθετική οριοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης αποκτά διαστάσεις που αφορούν την αγορά εργασίας, την ισχυροποίηση των τεχνολογικών κολοσσών αλλά και τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό ΗΠΑ – Κίνας.

Την περασμένη Τετάρτη 14 Ιουνίου η ολομέλεια της Ευρωβουλής υιοθέτησε με 499 ψήφους υπέρ το νομοσχέδιο-ορόσημο που έχει τίτλο «Ευρωπαϊκή πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη» (European AI Act) και θέτει τους πρώτους κανόνες στον κόσμο για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, στον απόηχο της συζήτησης που άνοιξε από την εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT, την οποία κυκλοφόρησε η Open AI, θυγατρική της Microsoft, τον περασμένο Νοέμβριο.

Για να καταστεί σαφής η σχέση μεταξύ των δύο αυτών λεκτικών συνόλων που τόσο θα μας απασχολήσουν το επόμενο διάστημα, εάν ο όρος τεχνητή νοημοσύνη περιγράφει τον κλάδο της πληροφορικής ο οποίος ασχολείται με τη σχεδίαση και υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται την ανθρώπινη συμπεριφορά, το ChatGPT έχει να κάνει με τη διαλεκτική εφαρμογή του, μια πρόβα διαλόγου από πλευράς των ψηφιακών αντιτύπων μας, αφού το bot απαντά με «προσωπικότητα» και «ανθρώπινο ύφος», δίνοντας την αίσθηση ότι συνομιλείς με έναν άνθρωπο.

Πρόνοια απαγορεύσεων ύστερα από παρεμβάσεις

Επιστρέφοντας στο γεγονός της νομοθετικής παρέμβασης, αυτή περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την πρόνοια ότι τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να αποκαλύπτουν ότι το περιεχόμενο δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη και να απαγορεύουν τη χρήση της για βιομετρική επιτήρηση, αναγνώριση συναισθημάτων και προληπτική αστυνόμευση. Ερχεται δε έπειτα από σειρά παρεμβάσεων που αφορούν τυχόν απρόβλεπτες συνέπειες που προκύπτουν από τη χρήση των εν λόγω εφαρμογών.

Εις εκ των δημιουργών της τεχνητής νοημοσύνης, ο πρώην υπάλληλος της Google Τζέφρι Χίντον, προειδοποίησε πρόσφατα σε συνεντεύξεις του για τους κινδύνους που εγκυμονεί το συγκεκριμένο δημιούργημα, τονίζοντας πως η τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται σύντομα να είναι πιο έξυπνη από τους ανθρώπους που τη δημιούργησαν, ενώ οι αλλαγές στην αγορά εργασίας δεν μπορούν να προβλεφτούν ακόμη.

Παράλληλα, οι προγραμματιστές των συστημάτων και τα ανώτερα στελέχη της Microsoft ή της Google παραδέχονται επίσης ότι δεν γνωρίζουν πλέον πώς ακριβώς λειτουργούν οι εφαρμογές με τεχνητή νοημοσύνη. Σε ανοιχτή επιστολή τους ερευνητές και επιχειρηματίες, μεταξύ των οποίων και ο ιδιοκτήτης του Twitter και της Tesla Ιλον Μασκ, πρότειναν να παύσει η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης μέχρι το τέλος του έτους ώστε να τεθούν κάποια όρια ως προς αυτήν.

Η διάσταση ασφαλώς της όλης νομοθετικής παρέμβασης δεν εξαντλείται στο κομμάτι της πάλης ανάμεσα στον ανθρώπινο και τον ψηφιακό κόσμο. Παραβλέποντας κάποιος τις πρώτες εύκολες και κασσάνδρειες αναγωγές σε κάθε είδους... terminator ή την εισχώρηση των ανθρωποειδών μηχανών στον κόσμο, υπάρχει η πλέον υλική διάσταση του εταιρικού πολέμου. Είναι ενδεικτικό πως η προαναφερθείσα Open AI λίγες ημέρες πριν από την ψήφιση του νομοσχεδίου είχε προειδοποιήσει για την αποχώρησή της από την ευρωπαϊκή αγορά σε περίπτωση που εγκριθεί μια υπέρ το δέον ρυθμισμένη νομοθεσία. Η απάντηση ήρθε από τον ευρωβουλευτή Ρενέ

Ρεπασί, ο οποίος ασχολήθηκε με το αντικείμενο για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος και σημείωσε δηκτικά: «Το γεγονός ότι τόσο πολλοί τεχνολογικοί κολοσσοί έχουν έδρα τους τις ΗΠΑ οφείλεται περισσότερο στο ότι υπάρχουν αγορές όπου κυριαρχούν τα μονοπώλια παρά στο ότι ευνοείται περισσότερο η μεγαλύτερη καινοτομία».

Η γεωπολιτική και τα επόμενα βήματα

Τα επόμενα βήματα θα γίνουν άμεσα καθώς οι εισηγητές του νομοσχεδίου έλαβαν την έγκριση να ξεκινήσουν από την περασμένη Τετάρτη τις διαπραγματεύσεις με εκπροσώπους της Κομισιόν, του Ευρωκοινοβουλίου και του Συμβουλίου, με τους αξιωματούχους να δηλώνουν ότι ελπίζουν να καταλήξουν σε τελική συμφωνία μέχρι το τέλος του έτους.

Οι εισηγητές του νομοσχεδίου Ντράγκος Τιούντορατς και Μπράντο Μπενιφέι στις πρώτες τους δηλώσεις έκαναν λόγο για ιστορική στιγμή και τόνισαν ότι έστειλαν μήνυμα στον κόσμο ότι είναι εφικτές η διαφύλαξη της δημοκρατίας και παράλληλα η προώθηση της καινοτομίας.

Η νομοθετική παρέμβαση καθώς και η αντίρροπη πίεση που άσκησαν κολοσσοί της τεχνολογίας όπως η Microsoft δεν εξαντλούνται όμως φυσικά στην ευρωπαϊκή ήπειρο, καθώς οι Αμερικανοί νομοθέτες δείχνουν την ίδια προθυμία οριοθέτησης του άγνωστου εδάφους της τεχνητής νοημοσύνης και των «τέκνων» της. Σε αυτό το πνεύμα το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης ήταν ένα από τα βασικότερα κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου Εμπορίου και Τεχνολογίας (CCT) που διεξήχθη στην πόλη Λουλέο της βόρειας Σουηδίας, με ΕΕ και ΗΠΑ να αναμένεται εντός του επόμενου διαστήματος να υιοθετήσουν έναν κοινό «κώδικα δεοντολογίας» επί του θέματος.

Υπάρχει βέβαια και ο γεωπολιτικός παράγοντας. Στο πλαίσιο του εντεινόμενου ανταγωνισμού μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ το Πεκίνο έχει ήδη φροντίσει να καταστρώσει σχέδια για την εφαρμογή ενός ρυθμιστικού πλαισίου με το οποίο θα επιτηρείται η ασφάλεια των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Στην Ουάσινγκτον, από την άλλη πλευρά, παρά τις πολλές συζητήσεις δεν υπάρχει προς το παρόν στο τραπέζι κανένα υποχρεωτικό πλαίσιο. Με τη Δύση να φοβάται πως αν δεν ενωθεί εγκαίρως τα κινεζικά πρότυπα θα επικρατήσουν στον κρίσιμο και ευαίσθητο κόσμο της ψηφιακής πραγματικότητας, ο νέος Ψυχρός Πόλεμος περνάει μέσα (και) από τον κόσμο των ανθρωποειδών.

Το Πεκίνο έχει ήδη σπεύσει να καταστρώσει σχέδιο εφαρμογής ρυθμιστικού πλαισίου με το οποίο θα ελέγχεται η ασφάλεια των εργαλείων εφαρμογής του ψηφιακού κλάδου