Στο εδώλιο με τον Ασάνζ και η ελευθερία του Τύπου
Η τύχη του ιδρυτή των WikiLeaks θα σφραγίσει και τη μοίρα της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ
Εν συντομία
Η συνέχιση του αγώνα για τη δικαίωση του Τζούλιαν Ασάνζ φέρνει εκ νέου στο προσκήνιο την εκδικητικότητα των ΗΠΑ απέναντί του.
Γιατί ενδιαφέρει
Η δράση του μέσω των WikiLeaks συνέβαλε στην έξαρση του αντιπολεμικού συναισθήματος σε όλο τον κόσμο και ήταν καθοριστική για την υπεράσπιση της ελευθερίας του Τύπου.
Το γεγονός ότι ο Τζούλιαν Ασάνζ δεν μπήκε σε αεροπλάνο για να σταλεί σε φυλακή υψίστης ασφαλείας των ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα προκαλεί ανακούφιση στους υποστηρικτές του. Ο αγώνας όμως δεν έχει τελειώσει, αφού εξακολουθεί να κρατείται για σχεδόν πέντε χρόνια σε άθλιες συνθήκες στη φυλακή Μπέλμαρς του Λονδίνου (πλέον των επτά ετών που ήταν έγκλειστος στην πρεσβεία του Εκουαδόρ). Η μάχη για τη δικαίωσή του είναι πλέον πιο επείγουσα από ποτέ, καθώς εάν τελικά ο πρωτοπόρος της σύγχρονης ερευνητικής δημοσιογραφίας αφεθεί να σαπίσει πίσω από τα κάγκελα, δεν σφραγίζεται μόνο η δική του μοίρα αλλά και εκείνη της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ.
Το βρετανικό δικαστήριο έδωσε στον ιδρυτή της ιστοσελίδας WikiLeaks το δικαίωμα μιας τελευταίας έφεσης κατά της έκδοσής του στις ΗΠΑ. Σε περίπτωση που δεν τα καταφέρει αντιμετωπίζει κάθειρξη έως και 175 ετών. Ο Ασάνζ κατηγορείται από τις ΗΠΑ για κατασκοπεία επειδή δημοσίευσε διαβαθμισμένα ντοκουμέντα που φανερώνουν τα εγκλήματα του στρατού των ΗΠΑ στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Ωστόσο η κοινοποίηση πληροφοριών δημόσιου συμφέροντος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και αυτή ακριβώς η ελευθερία διώκεται μαζί με τον Ασάνζ από τη στιγμή που ποινικοποιούνται πάγιες πρακτικές του δημοσιογραφικού λειτουργήματος.
Ζήτησαν διαβεβαιώσεις
Πρακτικά, η σύντομη αναβολή που έλαβε ο Ασάνζ σημαίνει ότι το δικαστήριο αποφάσισε να περιμένει λίγο ακόμη προτού πάρει την τελική απόφαση για τη μοίρα του. Καθυστερεί την απόφασή του γιατί ζήτησε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να παράσχει συγκεκριμένες «διαβεβαιώσεις». Συγκεκριμένα, πρέπει να πιστοποιείται ότι εάν ο Ασάνζ δικαστεί στις ΗΠΑ, θα αντιμετωπιστεί ως πολίτης της χώρας και όχι ως ξένος, ότι θα του εξασφαλιστεί η προστασία του δικαιώματος της ελευθερίας του λόγου βάσει της πρώτης τροπολογίας του συντάγματος και ότι δεν θα του επιβληθεί η θανατική ποινή. Εάν οι ΗΠΑ αποτύχουν να παράσχουν τέτοιες διαβεβαιώσεις, οι δικαστές θα συνεδριάσουν εκ νέου και θα χορηγήσουν πλήρη ακρόαση προσφυγής. Εάν όμως η Ουάσινγκτον ικανοποιήσει το δικαστήριο, τότε η έκδοση θα προχωρήσει. Ολα αυτά θα συζητηθούν στην ακρόαση της 20ής Μαΐου.
Από μικρός στα βάσανα…
Ο 52άχρονος Αυστραλός είχε προβλήματα με τον νόμο και στο παρελθόν. Δραστηριοποιήθηκε από την εφηβεία του στο διαδίκτυο μαζί με άλλους νεαρούς χάκερ, ενώ το 1991 ίδρυσε την οργάνωση Parent Inquiry into Child Protection με σκοπό την καταπολέμηση της εγχώριας διαφθοράς και επικαλούμενος τον αυστραλιανό νόμο για την ελευθερία στην πληροφόρηση κατέγραφε κυβερνητικές συναντήσεις. Το εγχείρημα περιγράφηκε μάλιστα ως πρώτη πρόβα για τη μετέπειτα λειτουργία των WikiLeaks το 2006.
Τον Μάιο του 2010 του αφαιρέθηκε το αυστραλιανό διαβατήριο και ο ίδιος ζήτησε να μείνει στη Σουηδία. Και ενώ οι μεγάλες αποκαλύψεις των WikiLeaks άρχισαν να σκάνε σαν βόμβες, τον Αύγουστο του 2010 ξεκίνησε έρευνα εναντίον του στη Σουηδία με την κατηγορία του βιασμού μιας γυναίκας και της παρενόχλησης μιας δεύτερης. Το ένταλμα σύλληψης αποσύρθηκε καθώς δεν υπήρχαν επαρκείς ενδείξεις ότι είχε διαπράξει τα αδικήματα και πολλοί θεωρούν πως ο Ασάνζ έπεσε θύμα συκοφαντίας. Αλλά η υπόθεση άνοιξε ξανά δύο μήνες μετά, τον Οκτώβριο, και η σουηδική κυβέρνηση του αρνήθηκε τη χορήγηση άδειας παραμονής και εργασίας. Τελικά συνελήφθη από τη βρετανική αστυνομία στις 11 Απριλίου 2019 μετά την άρση της ασυλίας του από την κυβέρνηση του Εκουαδόρ. Παρά τα νομικά δεινά του Ασάνζ, τα WikiLeaks είναι ακόμη «ζωντανά», ωστόσο δεν έχουν δημοσιεύσει νέα έκθεση από το 2021.
Οι αποκαλύψεις
Ο λόγος που μπήκε στο στόχαστρο των Αμερικανών, οι οποίοι συνέχισαν να πιέζουν για την έκδοσή του, είναι ότι σε διάστημα ενός χρόνου, το 2010-11, μέσω των WikiLeaks ο Ασάνζ έδωσε στη δημοσιότητα μερικές από τις πιο εκρηκτικές αποκαλύψεις εγκλημάτων πολέμου και παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην ιστορία των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το περιβόητο βίντεο «Collateral Murder» παρείχε αποδεικτικά στοιχεία για τη σφαγή 18 αμάχων στο Ιράκ από πλήρωμα πολεμικού ελικοπτέρου Apache, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και ανταποκριτών.
Τα «Ημερολόγια πολέμου Αφγανιστάν και Ιράκ» περιγράφουν τη συγκάλυψη της δολοφονίας δεκάδων χιλιάδων αμάχων και της ευρείας χρήσης βασανιστηρίων. Ακόμη, αρχεία του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ φέρεται να αποδεικνύουν τη συμμετοχή της Ουάσινγκτον σε στρατιωτικά πραξικοπήματα και την υποστήριξη των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων από αυταρχικές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, τα αρχεία της βάσης Γκουαντάναμο λέγεται ότι παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία για τις παράνομες πρακτικές και τα βασανιστήρια των Ηνωμένων Πολιτειών σε βάρος των κρατουμένων εκεί.
Η δημοσίευση στοιχείων για εγκλήματα πολέμου στο Ιράκ και το Αφγανιστάν τον έβαλε στο στόχαστρο των ΗΠΑ