Ενα φάντασμα πλανάται πάνω από την Ευρώπη
Τι σχέση μπορεί να έχει η πρόσφατη έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα με το μπουνίδι που έπεσε τις προάλλες στη Βουλή; Φαινομενικά καμιά. Ομως και ο Φλώρος και ο Γραμμένος προέρχονται από χώρους που συγκεντρώνουν όλα τα χαρακτηριστικά της ακροδεξιάς, η οποία εσχάτως εμφανίζεται δυναμικά με χαστούκια μέσα σε εκκλησίες και με ιερείς που αναλαμβάνουν εργολαβικά να διώξουν τον Αντίχριστο. Επομένως δεν είναι τυχαίο ότι ο δημόσιος διάλογος τις τελευταίες μέρες περιστρέφεται γύρω από τέτοιου είδους μορφώματα, όχι βέβαια επί της ουσίας αλλά με ψηφοθηρική διάθεση. Ακόμη και η δήλωση της Φλέσσα για τα Τέμπη δεν αθωώνει μόνο την κυβέρνηση αλλά ψαρεύει στα θολά νερά της αντισυστημικής πεποίθησης «όλοι ίδιοι είναι».
Οσοι δημοκράτες είχαν πανηγυρίσει για την καταδίκη της Χρυσής Αυγής μάλλον βιάστηκαν. Οσα πρέσβευε τα ασπάστηκαν σε πιο light εκδοχή η Ελληνική Λύση, οι Σπαρτιάτες, η Νίκη και διάφορες άλλες μικρότερες παραφυάδες. Τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους διαβαθμίζονται στον δεξιό αυταρχισμό με έμφαση στο πρόταγμα «νόμος και τάξη», άλλοτε σε έναν εγχώριο εθνικισμό και άλλοτε διατυμπανίζοντας έναν λαϊκίστικο αντικρατισμό.
Ολοι τους ελλαδέμποροι, πουλάνε πότε ορθοδοξία και θρησκοληψία, πότε αντισημιτισμό και θεωρίες συνωμοσίας και πότε πατριωτισμό ντυμένο με χλαμύδες. Οι ψηφοφόροι του Βελόπουλου και του Νατσιού δεν είναι φυσικά οργανωμένοι σε τάγματα εφόδου, δεν σκοτώνουν μετανάστες, αλλά ενσπείρουν καθημερινά το ρατσιστικό ή ομοφοβικό τους δηλητήριο σε άτομα στα οποία η αμορφωσιά, ο ανορθολογισμός και ο αγώνας για την επιβίωση έχουν παραλύσει κάθε κύτταρο σκέψης.
Το ανησυχητικό είναι ότι τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό τέτοιου είδους σχήματα δουλεύουν υπογείως με έντονη εκδοτική δραστηριότητα, διαδικτυακό «ακτιβισμό» και προπαγανδιστικό καταιγισμό από περιθωριακά κανάλια. Αντιγράφουν μεθόδους και ιδεολογία της Alt Right (Εναλλακτική Δεξιά) έτσι όπως εμφανίστηκε στις ΗΠΑ επί Τραμπ και εξαπλώθηκε στη συνέχεια και σε χώρες της Ευρώπης, γονιμοποιώντας παλιότερα μορφώματα. Χρειάζεται ωστόσο να γίνει μια διάκριση: ο αριστερός λαϊκισμός είναι «συμπεριληπτικός» (inclusionary), προορισμένος να ανέχεται τη διαφορετικότητα των φύλων, των ηλικιών, των φυλών κ.λπ. Ο δεξιός λαϊκισμός, αντίθετα, είναι «περιοριστικός» (exclusionary), αφού αποκλείει από το σύνολο «λαός» οποιονδήποτε δεν συγκαταλέγεται στο έθνος. Η Alt Right επιθυμεί επίσης να κατασκευάσει μια ποπ κουλτούρα για να διαδώσει τις ιδέες της και να επηρεάσει κοινωνικές νόρμες.
Επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι η σύγχρονη ακροδεξιά γεννήθηκε στη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008, αλλά ανδρώθηκε μέσα στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο. Εκεί θέριεψε ο ατομικισμός, εκεί επικράτησε η άποψη ότι η κοινωνική αλληλεγγύη είναι αδυναμία και όχι προσόν. Τo κράτος ομνύει στην ασφάλεια μέσα από το μονοπώλιο της βίας και της καταστολής. Ο Ορμπάν στην Ουγγαρία, η Μελόνι στην Ιταλία, η επέλαση της Λεπέν στη Γαλλία και η συμμετοχή ακροδεξιών κομμάτων σε κυβερνήσεις των σκανδιναβικών κρατών χτυπούν εκκωφαντικά μια καμπάνα που η ΕΕ δεν ακούει. Επιβεβαιώνουν παραφρασμένη την εναρκτήρια φράση από το «Κομμουνιστικό μανιφέστο» των Μαρξ και Ενγκελς: «Eνα φάντασμα πλανάται πάνω από την Ευρώπη».
Η Ευρώπη κατάντησε μια γηραιά κυρία που κοιτάζει με βλέμμα απλανές εικόνες στις οθόνες ενώ η φωτιά ήδη καίει την αυλή του σπιτιού της.