Οι κορυφαίες οικονομικές τάσεις που θα κυριαρχήσουνε το 2024

■ Ακόμη και αν ο πληθωρισμός μειωθεί περαιτέρω, οι επενδυτές πιθανότατα θα απαιτήσουν κάτι περισσότερο για να συνεχίσουν να απορροφούν την τεράστια προσφορά κρατικών ομολόγων

Η ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι πιο ανθεκτική από την οικονομία των ΗΠΑ, το δολάριο θα αποδυναμωθεί και οι επενδυτές θα απαιτήσουν πριμ για το μακροπρόθεσμο χρέος. Την ίδια στιγμή οι αυταρχικές χώρες θα παίζουν ρέστα εις βάρος της Δύσης

Όπως ήδη προδιαγράφεται, το 2024 θα είναι μια επικίνδυνη μεν, αλλά από πολλές πλευρές συναρπαστική χρονιά, στη διάρκεια της οποίας θα καταγραφούν σοβαρές πολιτικές εξελίξεις, στον χώρο την δημοκρατικών χωρών κυρίων. Όσο για τον αυταρχισμό, με κύριους πρωταγωνιστές τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν θα παίζει ρέστα είτε φανερά είτε δι’ αντιπροσώπων. Όσο για τη γειτονική μας Τουρκία θα παραμένει αίνιγμα και ο Ταγίπ Ερντογάν θα ποντάρει ως συνήθως σε εκβιασμούς.

Αν πάμε τώρα στον χώρο της οικονομίας και των παραμέτρων της, η χρονιά που πέρασε ήταν σαν να μην συνέβη ποτέ η πανδημία. Η ευρέως αναμενόμενη παγκοσμία ύφεση δεν σημειώθηκε. Οι αγορές εκτινάχθηκαν στα ύψη. Ο «αποπληθωρισμός» ήταν το ανέκδοτο. Ο κόσμος μετά την πανδημία έμοιαζε, με έναν απροσδόκητο τρόπο, με το 2019, το έτος λίγο πριν ο κορωνοϊός υποτίθεται ότι άλλαξε τη ζωή μας για πάντα.

Τελικά το 2023 μας θύμισε ότι τα περισσότερα χρόνια είναι ένας συνδυασμός εκπλήξεων και προβλέψιμων γεγονότων Δεν θα είχαν αποδώσει όλα τα αντίθετα στοιχήματα. Η ευρωπαϊκή οικονομία έχει υποχωρήσει περισσότερο πίσω από αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Αναλύσεις, εκθέσεις και εκτιμήσεις που κατέγραψα από έγκυρα διεθνής ΜΜΕ και διεθνείς Οργανισμούς, το 2024 θα είναι μεταξύ άλλων και σημαντική χρονιά εκπλήξεων. Για να δούμε όμως τα δεδομένα.

Ως γνωστόν, για το 2024, εκλογές έχουν προγραμματιστεί σε περισσότερες από 30 δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων των τριών μεγαλύτερων - των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ινδίας και της Ινδονησίας. Συνολικά, το 46% του παγκόσμιου πληθυσμού θα κληθεί στις κάλπες, κάτι που αντιπροσωπεύει, σύμφωνα με μελέτη της Deutsche Bank, το υψηλότερο ποσοστό από το 1800, όταν καταγράφηκαν για πρώτη φορά αυτά τα δεδομένα. Και οι ψηφοφόροι θα ψηφίσουν με τη δυσαρέσκειά τους. Οι πρόσφατες επιτυχίες των λαϊκιστών αντικατοπτρίζουν μια βαθύτερη τάση: τη δυσπιστία προς τους κατεστημένους εκλεγμένους αξιωματούχους. Στα τέλη της δεκαετίας του 2000, στις 30 πολυπληθέστερες δημοκρατίες, οι απερχόμενοι πολιτικοί επανεκλέγονταν στο 70% των περιπτώσεων, σήμερα, μόνο στο 30% των περιπτώσεων.

Οι εν ενεργεία πρόεδροι συνήθιζαν να απολαμβάνουν το προφανές πλεονέκτημα που προσφέρουν τα υψηλό αξιώματα και η υψηλή προβολή, αλλά αυτό δεν αποτελεί πλέον εγγύηση δημοτικότητας. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι Αμερικανοί πρόεδροι έχουν δει τη δημοτικότητά τους να μειώνεται κατά την πρώτη τους θητεία, φθάνοντας όλο και χαμηλότερα. Αυτές οι τάσεις προαναγγέλλουν ανατροπές στη λίστα των παγκόσμιων ηγετών.

Το θέμα είναι εξόχως σοβαρό, αλλά οι διάφοροι βαρύγδουποι ειδήμονες και ειδικοί σύμβουλοι όχι μόνον δεν μπορούν να καταλάβουν τι συμβαίνει , αλλά δεν το θέλουν επίσης. Πάσχουν από μια τύφλωση που ευχή μας είναι τελικά να μην αποβεί μοιραία. Το 2023 ο πληθωρισμός έπεσε ταχύτερα από το αναμενόμενο, αυξάνοντας τις ελπίδες ότι τα επιτόκια

θα συνεχίσουν να μειώνονται. Αλλά μια τέτοια αισιοδοξία αγνοεί μια βασική τάση.

Κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών, οι πολιτικοί ηγέτες τείνουν να αυξάνουν πολύ περισσότερο τις δαπάνες παρά να τις μειώσουν, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση των ελλειμμάτων.

Το βασικό ερώτημα είναι αυτό του «προθεσμιακού ασφάλιστρου» - δηλαδή, της πρόσθετης αμοιβής που απαιτούν οι επενδυτές σε ομόλογα σε αντάλλαγμα για τον κίνδυνο που σχετίζεται με τη διατήρηση μακροπρόθεσμου χρέους. Ακόμη και αν ο πληθωρισμός μειωθεί περαιτέρω, οι επενδυτές πιθανότατα θα απαιτήσουν κάτι περισσότερο για να συνεχίσουν να απορροφούν την τεράστια προσφορά κρατικών ομολόγων. Αυτό το πλαίσιο συνεπάγεται ότι τα επιτόκια, ιδιαίτερα τα μακροπρόθεσμα, δεν θα μειωθούν τόσο πολύ όσο σε προηγούμενους κύκλους αποπληθωρισμού. Για περισσότερους από έναν λόγους - από τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού στον δυτικό κόσμο έως τον πόλεμο στην Ουκρανία - η μετανάστευση έχει εκραγεί από το 2019, αυξάνοντας κατά 20% στον Καναδά, σχεδόν 35% στις Ηνωμένες Πολιτείες και περίπου 45% στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Την ίδια στιγμή όμως, η Ευρώπη, μετά την έκρηξη του 2015, όταν η καγκελάριος Μέρκελ άνοιξε την πόρτα σε ένα εκατομμύριο μετανάστες στη Γερμανία, η καρδιά της Ευρώπης έχει σοβαρό πρόβλημα. Σε Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ην.Βασίλειο και Σουηδία, σε μια οκταετία, εγκληματικότητα και βιασμοί αυξηθήκαν τρεις φορές, παράλληλα δε οργιάζει

το εμπόριο ναρκωτικών. Στη Γαλλία, μας είπε ο απόστρατος στρατηγός των ειδικών υπηρεσιών εσωτερικής ασφάλειας κ. Προυντώ, οι επιθέσεις με μαχαίρι στις μεγάλες πόλεις, από 3 το 2014 σήμερα έφτασαν τις 140 την ημέρα!! Ναι καλά διαβάσατε. Αποτέλεσμα; Η Μαρίν Λεπέν θα είναι η μεγάλη κερδισμένη των ευρωεκλογών και στην Ολλανδία ο Γκέρντ Βέλντερς, ράβει πρωθυπουργικό κοστούμι. Μέχρι και την αρχή του 2024, η δυτική οικονομία συνολικά δείχνει να αντέχει παρά τα ύπουλα κτυπήματα που δέχεται. Έτσι ο πληθωρισμός και η άνοδος των επιτοκίων που παρατηρήθηκαν στη Δύση τελούν υπό έλεγχο. Παράλληλα, ο αραβικός κόσμος δεν δείχνει να θέλει να μπλέξει σε περιπέτειες. Το πρόβλημα είναι οι μαφιόζοι - τρομοκράτες της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και της φυλής των Χούθι στην Υεμένη. Οι προκλήσεις τους ήδη έφεραν στο πεδίο του πολέμου το Ισραήλ. Τι μπορεί να συμβεί; Το πιο πιθανό σενάριο είναι τον Β. Νετανιάχου και την έξαλλη πολιτική του, που στηρίζουν οι φανατικοί Εβραίοι, να την απορρίψει τελικά ο ίδιος ο ισραηλινός λαός. Και τότε θα υπάρξουν δυο κράτη στην Παλαιστίνη, που σε κάποια ιστορική φάση θα τα βρουν.

5. Ασύμμετρες... ισορροπίες

Η οικονομία της Κίνας πέφτει, η αντίστοιχη ρωσική φυτοζωεί χάρη στον μαφιόζικο χαρακτήρα της. Αντίθετα η Ινδία από κάθε άποψη ανεβαίνει και είναι η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο, παρά τον σημερινό αυταρχικό ηγέτη της. Από μόνο του το γεγονός αυτό είναι σημαντικός παράγοντας γεωπολιτικής ισορροπίας. Πρόκειται για μια πολύ ενθαρρυντική προοπτική η οποία από το 2025 και μετά θα μπορούσε να μεταβάλει προς το καλύτερο το παγκόσμιο οικονομικό τοπίο και τις γεωπολιτικές ισορροπίες.

Σε κάθε περίπτωση όμως, έχουμε μπει σε περίοδο σημαντικής αλλαγής των πολιτικών ιδεολογιών και της φιλοσοφίας τους. Και το δράμα έγκειται στο ότι λίγοι πολιτικοί το καταλαβαίνουν αυτό, γιατί βαριούνται να αλλάξουν μυαλά και πρακτικές περασμένων αιώνων.