Τι μπορεί να σημαίνει ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι;
■ Μήπως αρχίζει το τέλος του μαφιόζικου και δολοφονικού καθεστώτος που ο Πούτιν εγκατέστησε στη Ρωσία;
ΟΠλάτων - λέει ο Αριστοτέλης - απορούσε: ποιά να είναι τάχα η σωστή οδός, η από των αρχών ή η επί τας αρχάς; Αλλά είτε πάρει τις «αρχές» σαν αφετηρία στην κίνησή της, είτε τις θεωρήσει τέρμα, γι› αυτές πάντα νοιάζεται η σκέψη του ανθρώπου η ερευνητική, και γι› αυτές παλεύει: αναζητεί την άκρη. Ποτέ δεν ικανοποιείται με το «εύρημα» πού την αφήνει στη μέση του δρόμου.
Να σκέπτεσαι το κάθε πράγμα από την αρχή και έως άκρη, και πάλι από την αρχή, και πάλι έως την άκρη, χωρίς ποτέ να κουράζεσαι ή να απογοητεύεται – αυτό θα πει προβληματισμός. Είναι το χαρακτηριστικό του ανθρωπίνου «λόγου», μιά ειδική διάσταση του στοχασμού (όχι μια άλλη διαβάθμισή του) που μόνο στον άνθρωπο υπάρχει. Τα νοητικά προϊόντα μοιάζουν εδώ με υφάσματα που διαρκώς ξηλώνονται.
Υπό αυτή την έννοια, για έναν πρώην πράκτορά της KGB, ο οποίος κατά τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν φοράει μόνον ιταλικά κοστούμια άνω των 10.000 ευρώ, η αρχή και το τέλος δεν είναι νοητές καταστάσεις, γιατί δεν τοποθετούνται στην πραγματικότητά του. Και όμως, η τελευταία είναι αδυσώπητη. Οι Χίτλερ Στάλιν, Μουσολίνι, Πολ Πότ, Μάο, Φράνκο και κάποιοι άλλοι κάτι διδάσκουν... σε μη διδασκόμενους.
Έτσι, ο θάνατος (έμμεση δολοφονία προφανώς) του Αλεξέϊ Ναβάλνι, ίσως να είναι τελικά η σταγόνα που οδηγεί το ποτήρι στο ξεχείλισμα.
« .... Ο Αλεξέι Ναβάλνι δεν θα ξεχαστεί. Ήταν ένα μοναδικό παράδειγμα ατρόμητου πολιτικού σε μια χώρα όπου η πολιτική με την παραδοσιακή έννοια της λέξης απαγορεύεται άμεσα με την απειλή αντιποίνων.
Ο ξαφνικός θάνατος σε ηλικία σαράντα επτά ετών του φυλακισμένου Ρώσου ηγέτη της αντιπολίτευσης είναι μια ιστορία που μας αφορά όλους. Είναι μια ιστορία για μια αδιάφορη κοινωνία, για την απερίσκεπτη σκληρότητα, για την απώλεια της ελπίδας και για την ιδιωτική οικογενειακή θλίψη. Αλλά είναι επίσης μια ιστορία για τη ρωσική κυβέρνηση: για τη δομή της, η οποία δεν ανέχεται τον ανταγωνισμό, και για τη φήμη της, αφού η είδηση του θανάτου του Ναβάλνι, που ήταν τόσο σοκ όσο και τα γεγονότα της 24ης Φεβρουαρίου 2022, προκάλεσαν πανομοιότυπες σκέψεις σε πολλούς ανθρώπους για την αιτία της.
Η ρωσική κοινωνία - ή ακριβέστερα, το τμήμα της που αναφέρεται ως η πλειοψηφία - θα επιζήσει από αυτό το σοκ, όπως επέζησε είτε οικειοθελώς είτε βίαια τα δύο προηγούμενα σοκ: την έναρξη της «ειδικής επιχείρησης» κατά της Ουκρανίας και μερική κινητοποίηση αργότερα την ίδια χρονιά..
Είναι ιδιαίτερα οδυνηρό ότι ο Ναβάλνι πέθανε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές. Μπορεί να φαίνεται ότι ο Πούτιν δεν έχει αντιπάλους, αλλά έχει: όχι τόσο με την εκλογική έννοια, αλλά, όπως θέλουν να πουν όσοι βρίσκονται στην εξουσία, με την έννοια της «ύπαρξης». Το όνομα του αντιπάλου του ήταν γνωστό. Τον ήθελε όμως νεκρό. Ο ανώτατος διοικητής μας είναι πέρα από τον ανταγωνισμό.Δεν αντέχει τον αντίλογο.Σήμερα είναι πλέον ένας solus rex: ένας μοναχικός βασιλιάς. Ο Ναβάλνι δεν είχε τίποτα κοινό με τον αείμνηστο μισθοφόρο που έγινε στασιαστής, τον Yevgeny Prigozhin, αλλά η εξαφάνισή τους αφήνει τον απόλυτο ηγεμόνα ακόμα πιο μοναχικό στον Όλυμπό του. Όλοι οι στόχοι που έθεσε το δημοψήφισμα το καλοκαίρι του 2020 σχετικά με την τροποποίηση του συντάγματος που επιτρέπει στον Πούτιν να κυβερνά ουσιαστικά επ› αόριστον έχουν επιτευχθεί. Η εξουσία όχι μόνο διατηρήθηκε, είναι απόλυτη.
Ο θάνατος του Ναβάλνι απλώς αναβλήθηκε: υποτίθεται ότι πέθανε μετά από την ίδια ψηφοφορία το 2020, όταν δηλητηριάστηκε με τον θανατηφόρο νευρικό παράγοντα Novichok. Αυτό το δημοψήφισμα ήταν ουσιαστικά μια επιλογή: είτε να χρίσει έναν αυταρχικό στο θρόνο, είτε να αφήσει περιθώριο για τη δυνατότητα - ακόμη και θεωρητική - της εναλλαγής της εξουσίας. Η αδιάφορη πλειοψηφία, οι παθητικοί κομφορμιστές, αποφάσισαν το θέμα για όλους. Ο θάνατος του Ναβάλνι είναι σοκ. Αλλά όπως και τα γεγονότα του Φεβρουαρίου του 2022, είναι ένα σοκ που ήταν σε κάποιο βαθμό αναμενόμενο, καθώς υπήρχε ακόμα ελπίδα ότι δεν θα συνέβαιναν τα χειρότερα. Τώρα, η 16η Φεβρουαρίου 2024 θα μείνει στην ιστορία μαζί με την 24η Φεβρουαρίου 2022 - μια μέρα που δεν άλλαξε απλώς τις ζωές των ανθρώπων σε δύο χώρες, αλλά άλλαξε την παγκόσμια τάξη, μετατρέποντάς την σε παγκόσμια αναταραχή - ως δύο προάγγελοι επιδείνωση της καταστροφής.
Οι πολιτικές συνέπειες αυτού που συνέβη θα προσθέσουν μόνο το αίσθημα απόλυτης παντοδυναμίας και ακαταλόγιστης ευθύνης της άρχουσας τάξης και του μηχανισμού καταστολής της. Αυτό σημαίνει ότι το σιωπηλό μέρος της κοινωνίας, που προτιμά να επικροτεί οποιαδήποτε πρωτοβουλία της απολυταρχίας έναντι της ελευθερίας του λόγου, θα αποσυρθεί ακόμη περισσότερο ή ακόμη και θα αρχίσει να επιδεικνύει ζήλο στην υποστήριξή του προς τις αρχές. Η απάθεια και οι συνωμοτικές θεωρήσεις δεσπόζουν για την ώρα στην κοινή γνώμη. Όσο για τη βαθειά Ρωσία, πέρα από τις μεγάλες πόλεις, μάλλον δεν γνωρίζει τι συνέβη. Υπάρχει όμως και ένας κόσμος που δεν ξεχνά. Και κανείς δεν γνωρίζει πόσο κόσμο αντιπροσωπεύει αυτή η Ρωσία, που δεν μπορεί να βρίσκεται μόνιμα στα δίκτυα της απάθειας. Το ξύπνημα της έτσι, μπορεί να είναι ορμητικό σε κάποια φάση. Ίσως δε να χρειάζεται μια σταγόνα γι’ αυτό ...... ».
Αυτά μας έγραψε ο Αντρέϊ Καλισκοφ, πρώην συνεργάτης του Αλεξέϊ Ναβάλνι και ερευνητής στο παράρτημα του Ιδρύματος Carugie για τη Ρωσία και την Ευρασία.
Πιθανότατα δε να βλέπει πιο μακρυά από τους «σιλοβίκι» του Κρεμλίνου, Διότι, ενώ η ρωσική αντιπολίτευση θρηνεί τον Alexei Navalnv, τον χαρισματικό ηγέτη που πολέμησε για μια «υπέροχη Ρωσία του μέλλοντος», ένας άλλος αντίπαλος τοποθετείται ως πιθανός κληρονόμος.
« .... Σήμερα, φαίνεται ότι το όνειρο για μια ελεύθερη Ρωσία έχει διαλυθεί .... », έγραψε αυτό το Σαββατοκύριακο ο Μπόρις Ναντεζντίν στη σελίδα του στο VKontakte, « ..... το ρωσικό κοινωνικό δίκτυο, μόλις επιβεβαιώθηκε ο θάνατος του Ναβάλνι. Αυτό όμως δεν ισχύει. Θα κάνω τα πάντα για να πραγματοποιήσω τη φιλοδοξία του Αλεξέι και εκατομμυρίων πολιτών της χώρας μας. Η Ρωσία θα είναι ειρηνική και ελεύθερη! ..... ».
Γι’ αυτόν τον βετεράνο της ρωσικής πολιτικής, μετά το θάνατο Ναβάλνυ το Κρεμλίνο φοβάται.
Η απάθεια και οι συνωμοτικές θεωρήσεις δεσπόζουν για την ώρα στην κοινή γνώμη. Όσο για τη... βαθειά Ρωσία, πέρα από τις μεγάλες πόλεις, μάλλον δεν γνωρίζει τι συνέβη