Η κρίση αλλάζει τη φιλανθρωπία

Tα μεγάλα φιλανθρωπικά ιδρύματα διεθνώς ήταν σταθερά προσανατολισμένα να παρέχουν βοήθεια και πόρους σε χώρες που βρίσκονται σε μόνιμη κατάσταση ανάγκης. Σε χώρες του Τρίτου Κόσμου ή αναπτυσσόμενες όπως συνηθίσαμε να τις λέμε πιο κομψά, ή σε χώρες ενώπιον ανθρωπιστικής κρίσης. Οχι πια. Σταδιακά, κι ενώ η διεθνής ύφεση συνεχίζεται, με τις γνωστές κορυφώσεις της στην Ευρώπη, τα φιλανθρωπικά ιδρύματα αντελήφθησαν ότι η ανθρωπιστική κρίση πλήττει τις χώρες του πρώτου κόσμου, τις έδρες τους και τους γείτονές τους. Και στράφηκαν αμέσως προς τις χώρες τους. Αυτό μας είπαν την περασμένη εβδομάδα, στο διεθνές συνέδριο «Ο ρόλος των ιδρυμάτων κατά την οικονομική κρίση», εκπρόσωποι κορυφαίων ιδρυμάτων απ’ όλο τον κόσμο. Ανθρωποι με μεγάλη εμπειρία και καινοτομικά εργαλεία, με δράση σε δύσκολα πεδία, όπως οι άστεγοι ή η επανεποίκιση πόλεων-φαντασμάτων όπως το Ντιτρόιτ, με πόρους και τεχνογνωσία και παράδοση, από τις ΗΠΑ, την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο (Ford, Bertelsmann, La Caixa, Gulbenkian, Mozilla, MacArthur, Pathways to Housing κ.ά.). Φυσικά και από την Ελλάδα. Αλλωστε το συνέδριο γινόταν στην αττική ακτή, οργανωμένο από το Ιδρυμα Στ. Νιάρχος. Η ακραία φτώχεια των κατώτερων τάξεων, η εν εξελίξει πληβειοποίηση μεσοστρωμάτων, η υποχώρηση ή και κατάρρευση προνοιακών δομών σε δυτικά κράτη, η δομική ανεργία, οι άστεγοι των μητροπόλεων, οι παρατημένοι γέροντες, συνθέτουν πλέον την ατζέντα παρεμβάσεων των μεγάλων ιδρυμάτων. Τα περισσότερα αφιέρωναν πόρους και ενεργητικότητα κυρίως σε έργα πολιτισμού, στην παιδεία, την επιστημονική έρευνα, σε έργα υψηλού κύρους. Εγκατεστημένα σε χώρες που είχαν λύσει τα βασικά βιοτικά προβλήματα από δεκαετίες, με στέρεο κράτος δικαίου και κράτος πρόνοιας, ασχολούνταν με το ευ ζην. Κανείς δεν περίμενε ότι κάτω από τον φλοιό ευημερίας θα ξεπρόβαλε πάλι απειλητική η φτώχεια και η ανάγκη. Κανείς δεν περίμενε να ξαναδεί τα συσσίτια του Great Depression, να δει πτωχευμένους μικροαστούς να κοιμούνται στα αυτοκίνητά τους, οικογένειες νοικοκυραίων με όλα τα μέλη άνεργα. Τα ιδρύματα προσαρμόζουν τη στρατηγική και τις δράσεις τους. Στρέφονται αρωγοί στις κοινωνίες καταγωγής τους. Ομως σε αυτό το τιτάνιο έργο, οι πόροι τους δεν αρκούν. Κανένα ίδρυμα δεν μπορεί να ανασχέσει την κρίση, να νικήσει τη φτώχεια. Αυτό τονίζουν. Η ενεργητική, η λυσιτελής φιλανθρωπία, χρειάζεται απαραιτήτως το κράτος, ως αρωγό δομή απολύτως αναγκαία. Τα ιδρύματα επιπλέον μπορούν να γνωστοποιήσουν και να κινητοποιήσουν, να μεταδώσουν τα μηνύματα και να συντονίσουν, να προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια από άτομα ή εταιρείες. Η κρίση, όπως τη βιώνουμε οδυνηρά στη χώρα μας, και σε άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, μεταμορφώνει νοοτροπίες, αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τους εαυτούς μας. Εργο ευποιΐας σήμερα δεν είναι μόνο ό,τι σωρεύει συμβολικό πλούτο, ό,τι μνημειώνεται και ενισχύει τη συλλογική συνείδηση· σε περιβάλλον κρίσης, έργο ευποιΐας είναι ό,τι σώζει ζωές, ψυχές, άτομα, οικογένειες, κοινότητες, κοινωνίες. Εδώ και τώρα.