Αλήθειες πίσω από το Μνημόνιο
Στη διάρκεια του «σωτηρίου» έτους 2013, που ελπίζουμε να μην το ξαναζήσουμε, εδραιώθηκε ο λαϊκισμός σε βαθμό που αποτελεί πλέον γενική πεποίθηση ότι τα δεινά τα προκάλεσε το Μνημόνιο και όχι η κρίση. Ακόμη περισσότερο, ότι το Μνημόνιο έφερε την κρίση και όχι η κρίση το Μνημόνιο. Ουδέν αναληθέστερον και όσοι έχουν επαφή με την πραγματικότητα γνωρίζουν ότι πάρα πολλούς από τους όρους που περιλαμβάνει το Μνημόνιο θα έπρεπε να τους ικανοποιήσει η ελληνική πλευρά δίχως αυτό. Οπως ακριβώς συμβαίνει στην Ισπανία, στην Ιταλία και σε άλλες χώρες, ίσως μάλιστα περισσότερο. Πολλοί θεωρούν ότι η πολιτική που επιβάλλει το Μνημόνιο είναι νεοφιλελεύθερη. Εχουν δίκιο με την έννοια ότι επικρατούν λογικές του νεοφιλελευθερισμού σε διεθνές επίπεδο, άρα και στην Ελλάδα. Ειδικά, όμως, στη δική μας χώρα, το σύστημα του κοινωνικού κράτους και της κρατικοδίαιτης οικονομίας ήταν εντελώς στρεβλό και οδηγούσε με μαθηματική ακρί- βεια εκεί που φτάσαμε και βρισκόμαστε. Στην εφαρμογή του το κοινωνικό κράτος ισοδυναμούσε με ανορθολογισμό και λεηλασία και το ίδιο ίσχυε στην κρατικοδίαιτη οικονομία που, εκτός των άλλων, συνέβαλε αποφασιστικά στην εκμηδένιση της παραγωγής και στην υποβάθμιση της παραγωγικότητας. Σε όλα αυτά και πολλά άλλα, πρωταρχικός ήταν και είναι ο ρόλος της Δημόσιας Διοίκησης, περιλαμβανομένης της δικαστικής εξουσίας. Είναι ζήτημα αν υπήρχε (και αν υπάρχει) άλλη χώρα στη Δύση με τόσο σπάταλη, ανίκανη και διεφθαρμένη Δημόσια Διοίκηση, τοπική, κεντρική ή των διαφόρων φορέων. Μία διοίκηση που δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στο ελάχιστο στις ευθύνες της, καθώς αδυνατούσε πλήρως να καθοδηγήσει, να ασκήσει έλεγχο, να εξυπηρετήσει, να εξελιχθεί για να προσαρμοστεί στις ανάγκες των καιρών, να εκμεταλλευθεί τις νέες τεχνολογίες και γενικά να επιβάλει ένα στοιχειώδες πλαίσιο λειτουργίας στην κοινωνία, με τα γνωστά αποτελέσματα. Αυτές είναι αναντίρρητες αλήθειες και όχι συνέπειες του Μνημονίου, είτε θέλουν να το παραδεχθούν η πολιτική τάξη, τα μίντια και η κοινωνία είτε όχι. Οπως αλήθειες είναι επίσης ότι σήμερα η χώρα αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα ανεργίας, που δεν πρόκειται να εξαλειφθεί ούτε εύκολα ούτε σύντομα, ότι δεν έχουμε δει ακόμη την ολοκλήρωση της κρίσης στο ασφαλιστικό σύστημα, ότι απαιτείται ιδιαίτερη προσπάθεια για να παταχθεί η πολιτική και η οπαδική βία, ότι η ανάγκη της προσαρμογής έχει πολύ μεγάλο κοινωνικό κόστος και κυρίως ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει αν δεν βελτιωθούν οι επιδόσεις της Δημόσιας Διοίκησης (και της Δικαιοσύνης), όποιο και να είναι το μέγεθός της. Το μέγα ερώτημα είναι αν υπάρχουν σημάδια ουσιαστικής καλυτέρευσης σε καίριους τομείς, πέρα από κάποιους οικονομικούς δείκτες, λόγω της αναγκαστικής λιτότητας. Δύσκολο να απαντήσει κανείς. Πάντως, όπου υπάρχει βελτίωση, το «τρισκατάρατο» Μνημόνιο έχει παίξει τον ρόλο του. Αυτή είναι η αλήθεια.