Καταφύγιο για το μέλλον

Το περασμένο Σάββατο, στο κεντρικό αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, οκτώ ηθοποιοί διάβασαν αποσπάσματα από τα αγαπημένα τους βιβλία στο πλαίσιο του προγράμματος «Ταξίδι προς το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος». Ηταν μια μέρα φωτεινή, κρύα και ηλιόλουστη, ο κόσμος που συγκεντρώθηκε ήταν αρκετός. Ενα κοινό ανάμεικτο από νέους, μεσήλικες και ηλικιωμένους (οι λιγότεροι). Καθώς περνούσε η ώρα η προσέλευση αυξανόταν: μητέρες που συνόδευαν τα παιδιά τους, μοναχικοί περαστικοί, φίλοι των καλλιτεχνών. Ως το τέλος της εκδήλωσης η αίθουσα είχε γεμίσει. Είχαν καλυφθεί οι θέσεις, υπήρχαν και όρθιοι. Το γεγονός από μόνο του μπορεί να μη σημαίνει απολύτως τίποτα. Να είναι κάτι σύνηθες –πληρότητα υπάρχει σε πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις–, να επαναλαμβάνεται χωρίς να προσθέτει κάτι άλλο εκτός από την ικανοποίηση των παρευρισκομένων και των οργανωτών για την επιτυχία του εγχειρήματος. Ομως, καθώς τα κείμενα διαδέχονταν το ένα το άλλο με μόνο συνεκτικό δεσμό τη σχέση που ανέπτυσσαν μαζί τους, τα λίγα λεπτά που διαρκούσε το καθένα, οι ηθοποιοί – αναγνώστες, μια μικρή νοητή βιβλιοθήκη προσετίθετο στο επιβλητικό αλλά και παρακμασμένο αναγνωστήριο. Ιωάννου, Σεφέρης, Καρυωτάκης, Μπόρχες, Κούντερα, Παπαδιαμάντης, Κάφκα, Καζαντζάκης, Γκανάς, με τις φωνές της Μουτούση, της Σκουλά, του Γάλλου, της Μανιδάκη, της Γουλιώτη, του Πιατά, της Καλτσίκη, του Ημελλου. Αλλά και των επικεφαλής της εκδήλωσης: Γ.Τροχόπουλου (Ιδρυμα Πολιτισμού Στ. Νιάρχος), Στ. Ζουμπουλάκη (ΕΒΕ), Μ. Μιχαηλίδη (Λυρική Σκηνή). Ηταν, για μιάμιση ώρα, η Εθνική Βιβλιοθήκη ένα μικρό καταφύγιο. Πιανόσουν από τις λέξεις, ανάκατες, αποσπασματικές, περνούσες από τον αισθαντικό Σεφέρη στον προφητικό Παπαδιαμάντη, στην οδυνηρή γοητεία του Καρυωτάκη, στον συμβολικό στοχασμό του Μπόρχες. Παρακολουθούσες και χανόσουν, ανέσυρες από τη μνήμη κάτι λησμονημένο, ανακάλυπτες κάτι άλλο που είχες προσπεράσει. Ενα μπρος-πίσω στον χρόνο, που βοηθούσε σε σύντομους, φευγαλέους απολογισμούς συνδεδεμένους με πρόσωπα παρόντα ή οριστικά απόντα. Η ανάγνωση ως καθημερινότητα, ως διαδικασία σχεδόν ρουτίνας, καθόλου εορταστική ή αποκομμένη από τις έγνοιες του 24ώρου. Κάπως έτσι, χωρίς επίσημη στολή και εύσημα φιλαναγνωσίας, με τις πόρτες ανοικτές στους περαστικούς θα κτιστεί το ενδιαφέρον για τη νέα Εθνική Βιβλιοθήκη του 2016 στο Φαληρικό Δέλτα. «Ενδιαφέρον» σημαίνει διάλογος ανοικτός στην κοινωνία –όχι μόνο ανάμεσα σε ειδήμονες– για τον ρόλο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, σε μια χώρα που έμαθε να καταναλώνει αλλά όχι να διαβάζει. Με υποτυπώδεις σχολικές βιβλιοθήκες, με διακοσμητικά ράφια σπιτιών. Οι εξαιρέσεις δεν συγκροτούν κανόνα. Στις δημόσιες βιβλιοθήκες τα τελευταία χρόνια γίνεται πολλή δουλειά, αλλά ο χαρακτήρας της Εθνικής είναι διαφορετικός. Η μετεγκατάσταση του 2016 δεν έχει μόνο τον κόπο της μεταφοράς εκατοντάδων χιλιάδων τεκμηρίων, αλλά και την ανάγκη ενός αναμορφωμένου «περιεχομένου». Επικεντρωμένου ή όχι, θα το αποφασίσουν οι αρμόδιοι. Ο καθένας από εμάς όμως, ως μονάδα και ως κοινωνικό σύνολο, θα πρέπει να εντάξει στον προσωπικό χάρτη έναν καινούργιο προορισμό. Που δεν θα κοινοποιείται ως κατ’ εξαίρεση γεγονός, αλλά θα περιλαμβάνεται στις φυσικές δραστηριότητες της ημέρας. Δεν θα είναι το όραμα ορισμένων, αλλά η πραγματικότητα των πολλών. Η μετάβαση έχει πολλά σκαλοπάτια. Η εκδήλωση του περασμένου Σαββάτου ήταν ένα από αυτά.