Πρότυπο καινοτομίας και δημιουργικότητας
Καθώς η Ελλάδα αναλογίζεται τον τρίτο αιώνα ζωής της, οι Ελληνες θα πρέπει να συμβιβαστούν με μια έννοια κυριαρχικής ανεξαρτησίας που δεν κρατάει απλά τη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά τη μετατρέπει σε παγκόσμιο ηγέτη. Αυτό θα ήταν μια φυσική εξέλιξη από τους πρώτους δύο αιώνες της σύγχρονης Ελλάδας. Αλλά θα αποτελούσε ρήξη με το άμεσο παρελθόν καθώς θα έδινε έμφαση στην ανοιχτή κοινωνία και τον κοσμοπολιτισμό.
Τρεις ήταν οι κορυφαίες μάχες στην έως τώρα πορεία του νέου ελληνικού έθνους: για την απελευθέρωση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία· της αντίστασης κατά των κατοχικών δυνάμεων του Αξονα· και για την απώθηση του κομμουνιστικού κινδύνου. Εχοντας ξεφύγει από την επιρροή των τριών αυτών ιμπεριαλιστικών εχθρών, η Ελλάδα έκανε τη σωστή επιλογή. Αντί να ορίσει την ανεξαρτησία της ως τη χωριστή ύπαρξη από την Ευρώπη, επέλεξε την ενοποίηση με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Πολύ συχνά όμως, η Ελλάδα επέστρεφε σε εθνικιστικούς ορισμούς της ανεξαρτησίας της, που επικεντρώνονταν στην υπεράσπιση μιας στενής «ελληνικότητας», βασισμένης στον αποκλεισμό του Αλλου.
Πολλοί Ελληνες έχουν απελπιστεί με τις δυσκολίες της τελευταίας πενταετίας. Προσωπικά, αυτό που μου προξενεί εντύπωση είναι πόσο πιο ζωντανή, φιλική και καθαρή είναι η Αθήνα σε σχέση με πριν από τρεις δεκαετίες, όταν την επισκέφθηκα για πρώτη φορά. Το εξαιρετικό οδικό δίκτυο, το μετρό, οι δημόσιες συγκοινωνίες και οι τουριστικές υποδομές –καθώς και η επιστροφή της δημόσιας έννοιας της φιλοξενίας– αποτελούν ισχυρές βάσεις για να γίνει ξανά η Ελλάδα παγκόσμιος ηγέτης.
Στον επόμενο αιώνα της, η Ελλάδα πρέπει να γίνει πρότυπο καινοτομίας και δημιουργικότητας στην Ευρώπη. Μπορεί να το πετύχει αυτό δίνοντας έμφαση στον κοσμοπολιτισμό της. Αυτό συνεπάγεται τέσσερις προκλήσεις:
• Τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα καταστήσει την ελληνική οικονομία ελκυστική σε ιδιωτικά κεφάλαια από όλον τον κόσμο.
• Τη μετατροπή του κράτους σε ένα δίκτυο θεσμών υπό την ηγεσία σφιχτών, καλά εκπαιδευμένων ομάδων επαγγελματιών, με την υιοθεσία βέλτιστων πρακτικών από περιοχές αντίστοιχου μεγέθους, όπως η Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ.
• Τη μεταρρύθμιση των πανεπιστημίων για την προώθηση του ανταγωνισμού και τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα.
• Την προσέλκυση εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων και αλλοδαπών, όχι απλώς ως επισκεπτών, αλλά ως μόνιμων κάτοικων με οικονομική δραστηριότητα.
Με λίγα λόγια, η Ελλάδα πρέπει να επιστρέψει στην εικόνα που υποδηλώνει το αρχαίο της παρελθόν: να γίνει το πιο ανοιχτό, δυναμικό και κοσμοπολίτικο έθνος στον πλανήτη. * Ο κ. Μπιλ Ανθόλις είναι εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Brookings στην Ουάσιγκτον.