Οικονομία πιο δίκαιη και πιο εύρωστη
Η ελληνική οικονομία καταρρίπτει τον τελευταίο καιρό το ένα αρνητικό ρεκόρ μετά το άλλο: έχει να επιδείξει τη μεγαλύτερη συρρίκνωση του ΑΕΠ, τη μακροβιότερη ύφεση, το υψηλότερο δημoσιονομικό έλλειμμα σε ολόκληρη την Ε.Ε. (το 2009). Αλλά μέσα στα συντρίμμια και την απελπισία διαφαίνεται ελπίδα για καλύτερες μέρες στο μέλλον. Η προσδοκία μου είναι ότι το 2021 η ελληνική οικονομία θα είναι πιο δίκαιη, πιο ισορροπημένη, πιο ανταγωνιστική αλλά και πιο εύρωστη από ό,τι είναι σήμερα.
Για να φτάσει εκεί, πρέπει τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας να φέρουν εις πέρας την αποστολή που τους αναλογεί. Το κράτος πρέπει να καταφέρει τα θεμελιώδη: να ρυθμίζει εκεί που πρέπει, να παρέχει υποδομές, να κατανέμει ιδιοκτησιακά δικαιώματα, να βοηθά στην επίλυση διαφορών, να φροντίζει αυτούς που έχουν ανάγκη και να επιμορφώνει τους νέους. Για να χρηματοδοτηθούν αυτές οι υπηρεσίες, ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός πρέπει να είναι αποδοτικός, αλλά και δίκαιος.
Από πού θα προέλθει η ανάπτυξη; Με τα θεμελιώδη να έχουν καλυφθεί, η απάντηση θα έλθει από την ανθρώπινη εφευρετικότητα. Τα παραδοσιακά πλεονεκτήματα της Ελλάδας στον τουρισμό, την αγροτική παραγωγή, την ενέργεια και τα logistics θα συμβάλλουν. Αλλά το 2021 θα υπάρχουν νέες μεγάλες εταιρείες γεννημένες μέσα στην κρίση, ενδεχομένως και χάρη στην κρίση. Κάποιες θα τροφοδοτούνται από τα προσόντα και τους πόρους Ελλήνων που μετανάστευσαν στο εξωτερικό αλλά μετά επέστρεψαν.
Η Ελλάδα του 2021 είναι ένα καλό μέρος να ζεις, να εργάζεσαι και να επενδύεις. Ο δρόμος έως τότε είναι μακρύς αλλά η πρόοδος είναι ήδη ορατή: για παράδειγμα, ο ΟΟΣΑ θεωρεί ότι η Ελλάδα είναι ο πιο πετυ- χημένος μεταρρυθμιστής όλων, πτυχιούχοι αρχίζουν και στρέφονται προς την επιχειρηματικότητα, ενώ πριν αναζητούσαν εργασία από το κράτος. Χρειάστηκε όμως μία κρίση για να συμβούν αυτά, και η κατασπατάληση μιας κρίσης τέτοιων διαστάσεων θα ήταν ασυγχώρητη.
Οι προσπάθειες και οι εμπνεύσεις του ελληνικού πληθυσμού θα μετρήσουν περισσότερο από όλα. Αλλά και η Ευρώπη θα πρέπει να συμβάλλει στην Ελλάδα του 2021. Η Ευρώπη πρέπει να δώσει στους Ελληνες την ευκαιρία να αναπνεύσουν, να σχεδιάσουν και να ελπίσουν. Τα χρέη πρέπει να συγχωρεθούν, όχι απλά να διαγραφούν, οι αγορές να ανοίξουν και η εμπιστοσύνη να ανοικοδομηθεί, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Τα χειρότερα πιθανόν σύντομα να έχουν περάσει, αλλά η Ελλάδα μπορεί ακόμα να προδώσει τον εαυτό της, και η Ευρώπη την Ελλάδα. * Ο κ. Εμπραχίμ Ραχμπαρί είναι διευθυντής Ευρωπαϊκών και Διεθνών Οικονομικών, Citigroup Research.