Η μετεωρολογία δεν είναι μαντική

Το να κάνεις πρόγνωση για 10 μέρες μετά είναι σαν να παίζεις βελάκια από 10 μέτρα απόσταση

Ο καιρός πάντα θα έχει γυρίσματα και η μετεωρολογία είναι επιστήμη, όχι μαντική, λένε στo Γεύμα με την «Κ» ο κ. Δημήτρης Ζιακόπουλος και η κ. Χρυσούλα Πέτρου, μιλώντας για την κλιματική αλλαγή, τις προβλέψεις και τα άγρια μπουρίνια.

Καλώς εχόντων των πραγμάτων, τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, ο Δημήτρης Ζιακόπουλος και η Χρυσούλα Πέτρου θα απολαμβάνουν λίγες στιγμές ηρεμίας με τις οικογένειές τους. Η θύελλα των μετεωρολογικών προγνώσεων για τον καιρό του Πάσχα επιτέλους κόπασε – ό,τι έγινε, έγινε. Η ένταση της περιόδου θυμίζει λίγο αυτή των δημοσκόπων πριν από τις εκλογές. Τεράστια η πίεση από το κοινό για ακρίβεια, αμφισβήτηση σε περίπτωση αλλαγής του σκηνικού αλλά και εκτεταμένη καχυποψία («διαβάστε τι μας κρύβουν για τη θεομηνία που έρχεται το Πάσχα», έγραφε πριν από λίγες ημέρες μια ιστοσελίδα).

«Οταν ήμουν στην ΕΡΤ, θυμάμαι, έρχονταν οι δημοσιογράφοι και με ρωτούσαν δύο εβδομάδες πριν, τι καιρό θα κάνει το Πάσχα. Πέρα από το γεγονός ότι όποιον συναντούσες στον δρόμο σε ρώταγε τι καιρό θα κάνει», θυμάται ο κ. Ζιακόπουλος, επί πολλά χρόνια διευθυντής προγνώσεων της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, συνταξιούχος σήμερα, αλλά δάσκαλος πάντα για όλους όσοι ασχολούνται με τον καιρό και τα τερτίπια του στην Ελλάδα. «Ησουν υποχρεωμένος μέσα σε τρία δευτερόλεπτα, όρθιος στον διάδρομο, να του περιγράψεις τον καιρό όλης της Μεγάλης Εβδομάδας, που ήθελε να φύγει στο χωριό, να του πεις για το Μεγάλο Σάββατο, για ανήμερα, κατά το ψήσιμο του οβελία, μετά το ψήσιμο του οβελία, κατά την επιστροφή».

«Και να ξέρεις και το χωριό του πού ακριβώς είναι!» προσθέτει γελώντας η κ. Πέτρου, προϊσταμένη του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου της ΕΜΥ. «Τους έλεγα λοιπόν –συνεχίζει ο κ. Ζιακόπουλος– πηγαίνετε να ρωτήσετε τον Αντρέα τον Λαζάνη –καλή του ώρα– αυτός ξέρει». Ο αείμνηστος μετεωρολόγος φυσικά τους εξηγούσε ότι πρόγνωση δύο εβδομάδων δεν υφίσταται. «Δεν καταλαβαίνει ο κόσμος ότι είναι περιορισμένες οι δυνατότητες της μετεωρολογίας, ιδιαίτερα δε σε μια ασταθή εποχή όπως είναι η άνοιξη. Δεν ξέρει ότι όταν λέμε προγνωστικά μοντέλα καιρού είναι μια προσέγγιση σε μια χαοτική κατάσταση, το πώς θα εξελιχθεί έπειτα από 4,5, 6, 7 μέρες. Ακόμα και να το πετύχεις για τη 10η μέρα, θα είναι τυχαίο. Είναι σαν να παίζεις βελάκια και να κάθεσαι σε 10 μέτρα απόσταση. Μπορεί κάποια στιγμή να πέσει ένα στο κέντρο, αλλά αν θες οι επιτυχίες να είναι συγκεκριμένες και σταθερές, πρέπει να πας κοντά. Οσο πιο κοντά πας, τόσο περισσότερες φορές θα πέσεις στο κέντρο».

Καθόμαστε και απολαμβάνουμε τον απογευματινό ήλιο σε ένα εστιατόριο στην Πλάκα. Οταν κλείναμε το ραντεβού, τους ρώτησα πού θα ήθελαν να συναντηθούμε για να περπατήσουμε μαζί ώς το μαγαζί. «Ε, μπροστά στους Αέρηδες, το συζητάς;» μου είπε ο κ. Ζιακόπουλος. Στον πύργο του αστρονόμου Ανδρόνικου, μέσα στη Ρωμαϊκή Αγορά, φέρονται ανάγλυφοι στις μετόπες οι οκτώ κύριοι άνεμοι. Η απαρχή της μετεωρολογίας χάνεται πίσω στους αιώνες, αλλά η αριθμητική πρόγνωση του καιρού είναι μια νεαρά επιστήμη, μου επισημαίνουν, δεν έχει ούτε 50 χρόνια ζωής. «Η πρόγνωση του καιρού είναι στην ουσία η επίλυση αναρίθμητων μη γραμμικών εξισώσεων με τις οποίες προσομοιώνουμε την ατμόσφαιρα πολλές φορές κάθε μέρα. Για να τις λύσουμε, χρησιμοποιούμε τον τρέχοντα καιρό ως τις αρχικές συνθήκες. Για να μάθουμε δηλαδή τι καιρό θα κάνει αύριο, πρέπει να έχεις όργανα να ξέρεις τι καιρό κάνει τώρα», εξηγεί η κ. Πέτρου. «Για να είσαι ακριβής πρέπει να λύσεις τις εξισώσεις σε κάθε μόριο της ατμόσφαιρας. Δεν γίνεται αυτό όμως, άρα προσομοιώνουμε, τις λύνουμε σε επιλεγμένα σημεία. Οταν μπήκα εγώ στη μετεωρολογία, η απόσταση μεταξύ τους ήταν 300 χλμ., ένα σημείο εδώ, ένα στην Ιταλία, ένα στην Τουρκία κ.ο.κ. Σήμερα έχει πάει στα 10 χλμ. Αλλά ακόμα και μέσα σε τρία χιλιόμετρα μπορεί να υπάρχουν αλλαγές».

Η ακρίβεια

Η πρόοδος, πάντως, είναι τεράστια. «Η ακρίβεια μιας πρόγνωσης τριών ημερών της δεκαετίας του 1980 ισούται με την ακρίβεια μιας σημερινής πρόγνωσης της 6ης και 7ης ημέρας», λέει ο κ. Ζιακόπουλος και συνεχίζει: «Είναι μεγάλο άλμα, όμως, ποτέ δεν θα πετύχουμε το 100%. Ποτέ δεν θα κατακτηθεί ο καιρός. Ιδίως στις τοπικές βροχές όπως αυτή την εποχή που μπορεί εδώ να βρέχει και στην Ομόνοια να μη βρέχει. Είναι αδύνατο με τα σημερινά δεδομένα να έχεις επιτυχία σε τέτοια τοπική πρόγνωση. Διότι δεν μπορείς να βάλεις στις αρχικές συνθήκες τις διαφορές μεταξύ Πλάκας και Oμόνοιας».

Δεκάδες, όμως, σάιτ στο Ιντερνετ παρουσιάζουν σήμερα προγνώσεις τόσο σε τοπικό επίπεδο και για περίοδο έως και άνω των δέκα ημερών. «Πριν από λίγες ημέρες δεν διαβάζαμε ότι το Πάσχα θα ’χει χιόνια; Σου λένε, θα το πούμε και αν δεν βγει και τι έγινε; Βέβαια η ευθύνη διαχέεται και στους επαγγελματίες, γιατί δεν ξεχωρίζει ο κόσμος ποιος το είπε, ακούει οι “μετεωρολόγοι”. Υπάρχει ένα κυνήγι των κλικ. Βλέπουν ένα σενάριο του μοντέλου που έχει 20% πιθανότητες και το ρισκάρουν. Υπάρχει μία τάση σε όλους όσοι ασχολούνται με τη μετεωρολογία ποιος θα έχει την αποκλειστικότητα, χωρίς να νοιάζονται αν πουν και ξεπούν μετά. Δεν μπορείς όμως να τρομοκρατείς τον κόσμο». Μπροστά σε κάτι τρομολαγνικές ιστοσελίδες, το πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί με τη μετεωρολόγο Πετρούλα ήταν τίποτα. Οπως τονίζουν, η αξιοπιστία της πρόγνωσης της 7ης μέρας είναι 70%. Από εκεί και μετά πέφτουμε στο 50%, το πολύ, το οποίο είναι κορώνα-γράμματα. Οση πιθανότητα έχει να βρέξει έχει και να μη βρέξει. «Η πρόκληση για τον μετεωρολόγο σήμερα –συμπληρώνει η κ. Πέτρου– είναι να γράψεις μια πρόγνωση για την έβδομη μέρα με τέτοιο τρόπο που

Πριν από λίγες ημέρες διαβάζαμε σε σάιτ ότι το Πάσχα θα ’χει χιόνια. Βλέπουν ένα σενάριο με 20% πιθανότητες και το ρισκάρουν. Δεν μπορείς όμως να τρομοκρατείς τον κόσμο. Παλιότερα έβγαζες ένα έκτακτο δελτίο για μπουρίνι Σάββατο και ήξερες ότι στη νομαρχία θα το έβλεπαν Δευτέρα πρωί. Οπότε έπαιρνες ένα-ένα τα λιμεναρχεία για να μαζέψουν τις βάρκες.

να μη χρειαστεί να αναιρεθεί αργότερα. Καλύτερα λιγότερη πληροφορία και μέρα με τη μέρα να χτίζουμε κάτι πιο ακριβές. Εχει συμβεί όμως να μας πάρουν ακόμα και αρμόδιοι φορείς της Πολιτείας και να ζητούν πρόγνωση 15 ημερών με το επιχείρημα “το διαβάσαμε στο Ιντερνετ”».

Τουλάχιστον πιάσαμε το «μαξιλαράκι» του Πάσχα. «Μην ανησυχείς, το πολύ σε ένα μήνα θα ξεκινήσει ο πανικός για το καλοκαίρι...».