Σύσταση Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας
Στο πρόσφατο 10ο συνέδριο της Ν.Δ. παρουσιάσθηκαν οι πρώτες 25 προτάσεις, μεταξύ των οποίων στη θέση 17 συναντούμε αυτήν για τη σύσταση Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (ΣΕΑ). Η πρόταση διακρίνεται για την ενσωμάτωση της σύγχρονης αντίληψης στρατηγικού συντονισμού και ελέγχου συνδυασμένων επιχειρησιακών δράσεων. Υπάρχουν αρκετές σχολές σκέψεις για το θέμα, καθ’ όσον το ΣΕΑ έχει διαφορετική μορφή και αρμοδιότητες ανά χώρα που το έχει θεσμοθετήσει. Συγκεκριμένα, διακρίνεται είτε ως αποφασιστικό είτε ως συμβουλευτικό ή/και συντονιστικό όργανο του πρωθυπουργού, ο οποίος και προεδρεύει. Η διαφορά έγκειται στις αρμοδιότητες και στη σύνθεσή του σε συνάρτηση βεβαίως και με τις θεσμικές αρμοδιότητες προέδρου (ΗΠΑ, Γαλλία κ.α.) ή πρωθυπουργού (Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία κ.ά.). Θεωρώ ότι υφίστανται δύο κυρίαρχα στοιχεία που πρέπει να πρυτανεύσουν για την επιλογή μιας εκ των δύο μορφών:
α. Η διατήρηση - κατάργηση - τροποποίηση αρμοδιοτήτων των δύο βασικών συλλογικών κυβερνητικών οργάνων, ήτοι της Κυβερνητικής Επιτροπής και του ΚΥΣΕΑ, έναντι της δημιουργίας ενός νέου συλλογικού κυβερνητικού οργάνου με διευρυμένες αποφασιστικές αρμοδιότητες και ονομασία (ΣΕΑ), προς αποφυγήν επικάλυψης και σύγκρουσης αρμοδιοτήτων.
β. Οι απαιτήσεις που θα διέπουν τον σκοπό σύστασης και τη λειτουργία του –παρακολούθηση εφαρμογής πολιτικής ή /και στρατηγικής, επιτελική υποστήριξη στην πρόληψη διαχείριση καταστάσεων - κρίσεων και λήψη αποφάσεων, παροχή δικτυοκεντρικών δυνατοτήτων, διασύνδεση περιφερειακών κέντρων, οργάνωση τμημάτων υποστηρικτικού επιτελείου κ.λπ.– ώστε να εξυπηρετείται ο πρωθυπουργός στην ενάσκηση των καθηκόντων του, ενώ παράλληλα θα τον τροφοδοτεί με στοιχεία που αφορούν την εφαρμογή της πολιτικής του για τις συνιστώσες της εθνικής ασφάλειας.
Η σύσταση του ΣΕΑ δημιουργεί και την απαίτηση μιας πλέον σύγχρονης επαναπροσέγγισης της ενότητος «εθνική ασφάλεια», προκειμένου να διασφαλίζονται τα εθνικά μας συμφέροντα στο διεθνές ή/και στο περιφερειακό και εγγύς περιβάλλον ασφάλειας. Ως εκ τούτου, επιβάλλεται η διαμόρφωση μιας συνεκτικής και ενιαίας Στρατηγικής Εθνικής Ασφαλείας ώστε να αποτελεί το κυρίαρχο κείμενο πολιτικής κατεύθυνσης για την υποστήριξη, προστασία και προαγωγή των εθνικών μας συμφερόντων και των απορρεόντων εθνικών αντικειμενικών σκοπών των κυρίων συνιστωσών της εθνικής ασφάλειας (εξωτερική πολιτική, οικονομική πολιτική, εθνική άμυνα, εσωτερική ασφάλεια και πολιτική προστασία). Κατά συνέπεια, το προτεινόμενο νέο και ενιαίο συλλογικό κυβερνητικό όργανο, το ΣΕΑ, θα παρέχει τις κατευθυντήριες εντολές και θα δύναται να αποφασίζει επί θεμάτων εθνικής ασφάλειας. Οιαδήποτε μορφή επιλεγεί εκ των δύο προαναφερθεισών, το ΣΕΑ θα είναι υπεύθυνο για τη σχεδίαση της εθνικής ασφάλειας, την παρακολούθηση εφαρμογής, τη συνεχή ανατροφοδότηση και την αναθεώρησή της σε όση έκταση απαιτείται. Επίσης θα ενασκεί την κεντρική διεύθυνση και έλεγχο στην πρόληψη, αντιμετώπιση και διαχείριση των ειδικών καταστάσεων και κρίσεων και θα προβαίνει στην ανάλυση - αξιολόγηση του επιθυμητού αποτελέσματος και της τελικής κατάστασης. Θα μεριμνά για την επίτευξη των αντικειμενικών σκοπών των κυρίων συνιστωσών της εθνικής ασφάλειας, στον τρόπο που αυτοί θα επιτευχθούν και στα μέσα και δυνατότητες που απαιτούνται. Με βάση σχετικές εισηγήσεις, το ΣΕΑ θα κατηγοριοποιεί σε επίπεδα τις απειλές και κινδύνους ως προς την πιθανότητα συμβάντος και την ενδεχόμενη επίπτωσή του, εξετάζοντας παράλληλα την ετοιμότητα πρόληψης και αντιμετώπισής τους, με έμφαση στην εξασφάλιση ροής πληροφοριών εστιάζοντας στην αρχή «απαίτηση πληροφόρησης» έναντι αυτής για «επιλεκτική πληροφόρηση». Επιπρόσθετα, θα λαμβάνει μέριμνα για την εκπαίδευση του αρμόδιου προσωπικού των εμπλεκομένων κρατικών υπηρεσιών στην αντιμετώπιση και διαχείριση σοβαρών συμβάντων και κρίσεων σε θέματα ασφάλειας και πολιτικής προστασίας, προστασίας δικτύων-υποδομών, πηγών ενέργειας και διαχείρισης συνεπειών-σταθεροποίησης-ανακατασκευής. Η σύζευξη προσπάθειας, η ενότητα σκοπού και η «εξουσία συντονισμού» των κατά περίπτωση εμπλεκομένων υπουργείων, υπηρεσιών και φορέων στις συναφείς καταστάσεις-κρίσεις θα πρέπει να δεσπόζουν σε οιανδήποτε δράση του ΣΕΑ.
Η τελική επιλογή της μορφής που θα διέπει το ΣΕΑ εναπόκειται στην πολιτική βούληση, την αποτίμηση του έργου των υφισταμένων συλλογικών κυβερνητικών οργάνων καθώς και στη σκοπιμότητα διατήρησης ή κατάργησης/αντικατάστασής τους με γνώμονα την απαίτηση ευελιξίας και ταχύτητας στη λήψη αποφάσεων, στην επισταμένη παρακολούθηση της εφαρμογής της Στρατηγικής Εθνικής Ασφαλείας καθώς και στη σύγχρονη αντίληψη της επιστημονικής κοινότητας για το πολυπαραγοντικό θέμα της εθνικής ασφάλειας.
Εκτιμώ ότι η σύσταση του ΣΕΑ θα αποτελέσει την απαρχή για μια νέα αντίληψη της εθνικής ασφάλειας που θα υποστηρίζεται από τη στρατηγική της, την εθνική εκτίμηση καταστάσεως, το δόγμα εσωτερικής ασφάλειας και πολιτικής προστασίας, τη σύσταση εθνικού συμβουλίου συντονισμού πληροφοριών και τις γενικές κατευθύνσεις στρατηγικής πληροφοριών, όπως συμβαίνει σε χώρες όπου έχει θεσμοθετηθεί το ΣΕΑ.
Συμπερασματικά θα πρέπει να συγκρατηθεί ότι το όλο εγχείρημα συνάδει με τα πρότυπα προηγμένων χωρών, εξασφαλίζεται η αμεσότητα εμπεριστατωμένης ενημέρωσης του πρωθυπουργού και επιταχύνεται η διαδικασία λήψεως αποφάσεων. Δεν έχουμε την πολυτέλεια ούτε την άνεση για αποσπασματικές στρατηγικές και πολιτικές που περιπλέκουν τον συντονισμό και την ενιαία δράση. Επιβάλλεται διυπηρεσιακή συνεργασία, συνδετικότητα αποστολής, εμπέδωση πνεύματος δια-λειτουργικότητος στη σχεδίαση και στις διαδικασίες, ενότητα σκοπού με συγκεντρωτικό έλεγχο των δράσεων, αλλά ταυτόχρονα και μέγιστος βαθμός αποκέντρωσης κατά την εκτέλεση ώστε να εξασφαλίζεται, με σύζευξη προσπάθειας και υπηρεσιακή συνέργεια, το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η επιφροσύνη στην οργάνωση και σύνθεση όλων των δομών του ΣΕΑ θα εξυπηρετήσει τις σύγχρονες απαιτήσεις της έννοιας εθνική ασφάλεια.