Εθνικό δίκτυο Σταθμών της ΕΜΥ, πανεπιστημίων αλλά και ιδιωτών
Τα τραπεζάκια γύρω μας είναι γεμάτα. Ελληνες και τουρίστες «τραβάνε» φως και ζέστη. Πέφτοντας ο ήλιος, λίγη ώρα αργότερα, θα φορεθούν ελαφριές ζακέτες. «Μπορεί να είμαστε μια χώρα με ήπιους καιρούς, αλλά αυτή η καιρική ομοιομορφία κοιμίζει τον Ελληνα» θα πει ο Δημήτρης Ζιακόπουλος παρατηρώντας την εικόνα. «Δεν είναι σε εγρήγορση για τυχόν έκτακτο φαινόμενο». Θυμάται ένα περιστατικό:
«Το 1983 ήμουν νεοσσός στη μετεωρολογία. Στις 21 Ιουλίου πλακώνει ένα μπουρίνι και πνίγονται εννέα άτομα στον Θερμαϊκό. Από τότε με απασχολεί το θέμα της προειδοποίησης. Πρέπει, αφενός η ΕΜΥ να κάνει προγνώσεις πιο ακριβείς και αφετέρου, η πληροφορία να διασπείρεται αποτελεσματικά στον απλό χρήστη. Ο άλλος δεν είναι υποχρεωμένος να μπαίνει στο σάιτ σου ή να ακούει το δελτίο σου. Το στοίχημα όμως είναι να μπορεί να μαθαίνει ότι αν βγει με τη βάρκα του κινδυνεύει». Εχει σημειωθεί πρόοδος φυσικά και σε αυτό το θέμα. «Παλιότερα έβγαζες ένα έκτακτο δελτίο για ένα ξαφνικό μπουρίνι Σάββατο απόγευμα και ήξερες ότι αν το στείλεις στη νομαρχία θα το έβλεπαν Δευτέρα πρωί», θυμάται η Χρυσούλα Πέτρου. «Οπότε καθόσουν και έπαιρνες ένα-ένα τα λιμεναρχεία να μαζέψουν τις βάρκες. Ευτυχώς με τη συνεργασία της ΕΜΥ με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας φύγαμε από αυτό. Ωστόσο, το σύστημα επιδέχεται και βελτιώσεις. Υπάρχουν τρόποι, για παράδειγμα, να βελτιώσουμε την ειδοποίηση ώστε να μην ισχύσει ο ίδιος συναγερμός για όλα τα σημεία ενός γεωγραφικού διαμερίσματος. Να στέλνουμε ανά τρεις ώρες στους περιφερειάρχες χάρτες με χρωματικούς κώδικες που θα τους δείχνουν τον βαθμό επικινδυνότητας ανά περιοχή, ώστε να στέλνουν τις δυνάμεις επιλεκτικά. Αλλά αυτό θέλει χρήματα».
Η κρίση δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστη ούτε την ΕΜΥ. «Η υπηρεσία έχει υποστεί συρρίκνωση από πλευράς κόσμου, αλλά και από πλευράς υποδομής. Ομως, παρά τη στενότητα, μπορούμε και κρατάμε ακόμα το επίπεδο χάρη εν πολλοίς στον πατριωτισμό των μετεωρολόγων».
Η ενίσχυση της υπηρεσίας είναι κρίσιμη για έναν επιπλέον λόγο, την κλιματική αλλαγή. Για τους δύο έμπειρους μετεωρολόγους, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο πλανήτης υπερθερμαίνεται. «Δεν είναι αν εσύ πι- στεύεις ή όχι στην κλιματική αλλαγή. Είναι ότι οι κορυφαίοι μετεωρολόγοι του πλανήτη και οι μεγαλύτεροι επιστημονικοί φορείς έχουν καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα, λέγοντας μάλιστα ότι οι οκτώ μήνες που περάσαμε αποτελούσαν ρεκόρ για τον πλανήτη» λέει η κ. Πέτρου. «Οτι δεν το ζήσαμε στη χώρα μας δεν σημαίνει κάτι». Εξηγεί ο κ. Ζιακόπουλος: «Στα μέσα πλάτη, ο “θόρυβος” από τη φυσική μεταβλητότητα του καιρού είναι τόσο τρομακτικός που δεν σε αφήνει ν’ ακούσεις το σήμα της κλιματικής αλλαγής. Στους πόλους, όμως, η αλλαγή φαίνεται. Είναι όπως στο ψυγείο, αν στην κατάψυξη πέσει ένας βαθμός, μπορείς να το δεις πιο εύκολα από ό,τι στη συντήρηση. Πρέπει να καταλάβουμε πως ό,τι συμβαίνει τώρα, συμβαίνει μέσα στην κλιματική αλλαγή. Ολα λαμβάνουν χώρα σε μια ατμόσφαιρα κατά 0,9 ή ένα βαθμό πιο θερμή από το 1850. Αυτό σημαίνει ότι κρατάει περισσότερους υδρατμούς, που είναι το καύσιμο της μηχανής του καιρού, άρα έχει περισσότερη δυναμική και κατά συνέπεια φέρνει περισσότερα ακραία φαινόμενα».
Στην Ελλάδα
Ακόμα και στη χώρα μας έχουμε τις πρώτες ενδείξεις. «Βλέπουμε ότι τα χιόνια και οι ψυχρές μέρες αρχίζουν να ελαττώνονται και αντίστοιχα να αυξάνονται οι πιο θερμές περίοδοι» λέει η κ. Πέτρου. «Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα έχουμε παράταση ενός καύσωνα, αλλά, για παράδειγμα, παρατηρούμε ότι τα μελτέμια, που είναι ένα φυσικό κλιματιστικό για τη χώρα μας, έχουν μικρότερη ένταση και διάρκεια. Ο υπερσιβηρικός αντικυκλώνας που τα δημιουργεί εξαφανίζεται σιγά σιγά από την περιοχή». «Σε αυτό το ζοφερό κατά τη γνώμη μου μέλλον από πλευράς έντασης και διάρκειας των ακραίων καιρικών φαι- νομένων, πρέπει να υπάρχει μια ισχυρή μετεωρολογική υπηρεσία» σημειώνει ο κ. Ζιακόπουλος. «Και εκεί χρειαζόμαστε τη βοήθεια και των πανεπιστημίων και των ινστιτούτων. Αυτοί με την έρευνα, εμείς με την επιχειρησιακή διαδικασία να μπορέσουμε να προστατεύσουμε τον πληθυσμό». Οπως λέει, έχουν ωριμάσει πλέον οι συνθήκες για τη δημιουργία ενός εθνικού δικτύου στο οποίο θα ενταχθούν εκτός από τους σταθμούς της ΕΜΥ και των ιδρυμάτων και εκείνοι των ιδιωτών.
«Λόγω κόστους έχουν κλείσει πολλοί σταθμοί, όπως ο σταθμός της πόλης της Νάουσας ή ο σταθμός της Φιλαδέλφειας, το οποίο είναι έγκλημα γιατί χαλάς μια χρονοσειρά 60 χρόνων. Την τελευταία δεκαετία από την άλλη, πολλοί ιδιώτες έχουν εγκαταστήσει μετεωρολογικούς σταθμούς, άνθρωποι με μεράκι και αγάπη για τον καιρό. Ομως δεν πληρούν όλοι τις προδιαγραφές που θέτει ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός. Οταν έχεις ένα σταθμό σε μια ταράτσα, τι μέτρηση θα κάνεις; Του τσιμέντου που ακτινοβολεί; Τηρώντας κάποιες προϋποθέσεις όμως θα μπορούσαμε να χρησιμοποιούμε τις παρατηρήσεις τους παραγωγικά. Θα είναι για το καλό της χώρας και όλων».