«Διότι επαχύνθη η καρδία του λαού τούτου...»

«Δ ιανύω 90.000 μίλια κάθε χρόνο, μιλώ σε 250 σχολεία και πανεπιστήμια κάθε χρόνο, και σε αυτές τις ομιλίες τονίζω τους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε. Θεωρώ πως, ως εγγονός του διοικητή του Αουσβιτς, ο λόγος μου έχει ένα βάρος σήμερα, όταν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τα ακροδεξιά κόμματα έχουν τόσες πολλές έδρες. Υπάρχει κόσμος που λέει αρκετά με τον πόλεμο και το Ολοκαύτωμα. Είμαι κατηγορηματικά αντίθετος σε αυτή τη στάση. Εχουμε νεοναζί, έχουμε αρνητές του Ολοκαυτώματος σε θεσμικές θέσεις διεθνώς, πρέπει να προσέχουμε τους ανθρώπους που είναι “ναζί στην καρδιά”». Ο,τι είπε ο Ράινερ Ες (προφέρεται και Χες), με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα, προσκεκλημένος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, είναι καίριο. Ανατροφοδοτείται διαρκώς από την κρίση, τις επιλογές των ψηφοφόρων, τις αντιδράσεις πολιτικών ηγεσιών και κοινωνικών ομάδων.

Ο χαρακτηρισμός «ναζί στην καρδιά» (από τη συνέντευξή του στην «Κ», στον Ηλία Μαγκλίνη, 10/04) αναπτύχθηκε στη συνέχεια από τη δημόσια συζήτηση στη Στέγη Γραμμάτων (με τον ιστορικό Τάκη Σακελλαρόπουλο). Ο 51χρονος Ες, εγγονός του Ρούντολφ Ες, είναι μάχιμος ακτιβιστής κατά του νεοναζισμού. Στην ερώτηση αν μπορεί να επαναληφθεί σήμερα ό,τι συνέβη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ράινερ Ες απάντησε με αλλεπάλληλες ερωτήσεις: «Τι νομίζετε πως συμβαίνει σήμερα με τους πρόσφυγες; Τι είναι η προσφυγική κρίση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη; Η ταύτιση των μουσουλμάνων με τρομοκράτες; Το μίσος και ο φόβος αλληλοτροφοδοτούνται». Κρίνοντας τη γερμανική κοινωνία μετά το τέλος του πολέμου, σχολίασε ότι υπήρχε μια «συλλογική άρνηση της πραγματικότητας. Δεν συζητούσαμε για το Ολοκαύτωμα. Ο ναζισμός υπήρχε μέσα στις οικογένειες». Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «πρέπει να έχουμε τα μάτια μας διαρκώς ανοικτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε το παρελθόν όσο κι αν μας πονάει, οι δημοκρατίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να θεωρούνται ποτέ δεδομένα».

Την περασμένη Κυριακή, στην Αυστρία, στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, το ακροδεξιό κόμμα (FPÖ) αναδείχθηκε πρώτο μακράν των υπολοίπων. Σχεδόν θριάμβευσε στη χώρα των 8,5 εκατομμυρίων κατοίκων, συγκεντρώ- νοντας το 36,4% των ψήφων. Οι μετρήσεις της κοινής γνώμης έδειξαν ότι ο επικεφαλής Νόρμπερτ Χόφερ, 45 ετών, οφείλει την επιτυχία του κατ’ αρχάς στη νεαρή του ηλικία (οι συνυποψήφιοί του ήταν από 64 και άνω). Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Public Opinion Strategies, το 30% των ψηφοφόρων του δήλωσε ότι τον επέλεξε γιατί είναι «νέος και δυναμικός». Το κύμα των προσφύγων, το υψηλό ποσοστό των αιτούντων άσυλο θεωρείται ότι έγειραν, επίσης, αποφασιστικά την πλάστιγγα υπέρ του Χόφερ.

Η Αυστρία είναι απτό παράδειγμα του ευρωπαϊκού αναβρασμού, του φόβου και του μίσους, που, όπως τα συγκοινωνούντα δοχεία, αλληλεπιδρούν σε μια ήπειρο που γηράσκει χωρίς να διδάσκεται.

Οι αφηγήσεις του Ράινερ Ες δεν είναι, απλώς, μια επανάληψη των όσων ακούγονται συχνά πυκνά τα τελευταία χρόνια για την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων. Γιατί ο Ες ζυμώθηκε από την παιδική ηλικία του με υλικά που δημιουργούν εκρηκτικό μείγμα: την άρνηση της πραγματικότητας, τη νοσηρότητα της οικογένειας. Θερμοκήπια και τα δύο ακραίας εθελοτυφλίας και παθογένειας.

Από την ταινία του Πιερ Πάολο Παζολίνι «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», απομονώνουμε το απόσπασμα του Ευαγγελίου (Ματθ. ιγ:1315), πυκνό στη λιτότητα, αποκαλυπτικό στην ακρίβειά του: «Διά τούτο λαλώ προς αυτούς διά παραβολών, διότι βλέποντες δεν βλέπουσι και ακούοντες δεν ακούουσιν ουδέ νοούσι (…). Με την ακοήν θέλετε ακούσει και δεν θέλετε εννοήσει, και βλέποντες θέλετε ιδεί και δεν θέλετε καταλάβει· διότι επαχύνθη η καρδία του λαού τούτου, και με τα ώτα βαρέως ήκουσαν και τους οφθαλμούς αυτών έκλεισαν μήποτε ίδωσι με τους οφθαλμούς και ακούσωσι με τα ώτα και νοήσωσι με την καρδίαν...».

Ο Ράινερ Ες ζυμώθηκε από την παιδική ηλικία του με υλικά που δημιουργούν εκρηκτικό μείγμα: την άρνηση της πραγματικότητας, τη νοσηρότητα της οικογένειας.