Φανταστική γεωγραφία

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΕΧΑΓΙΑΣ Τελευταία προειδοποίηση εκδ. Αντίποδες, σελ. 108

Μ ια αναπάντεχη, ερμητική, άτοπη γεωγραφία ιχνηλατούν τα πέντε πεζά με τα οποία συστήνεται στη λογοτεχνία ο Π. Κεχαγιάς (γεν. 1978). Οι ήρωές του παγιδεύονται σε άραχλους τόπους, όπου ενεδρεύουν θηρία και τέρατα. Ο συγγραφέας τούς καθοδηγεί με γρίφους για να διαβούν τους λαβυρίνθους, που σχηματίζουν οι τυχαίες όσο και μοιραίες διακλαδώσεις της ιστορίας τους. Τα φενακισμένα τους βήματα ορίζει ένα δαιμονικό αρχιτεκτονικό σχεδίασμα, το οποίο αποκαλύπτεται θρυμματισμένο, ενώ τα πλανερά μονοπάτια που ανοίγονται μπροστά τους υπόσχονται τόσο τη σωτηρία όσο και τον χαμό. Οι δυσδιάβατες πορείες τους μετεξελίσσονται σε ριψοκίνδυνες υπαρξιακές αναρριχήσεις και κατακρημνίσεις, που διαστρέφουν τον χωροχρόνο, ένα εφεύρημα εντέλει των ψυχαναγκασμών και των εφιαλτών τους. Στην «Ελευση της ευτυχίας» οι διαδρομές του ήρωα στην πόλη του τον φέρνουν μπροστά στο Μνημείο της Υδρογείου, μια παράξενη αναπαράσταση του κόσμου, φτιαγμένη από μαλακό κράμα για να καταδεικνύει το εφήμερο των υπαρκτών πραγμάτων. Σε αυτό τον γλυπτό χάρτη με τα ευεξάλειπτα γεωγραφικά σημεία, το γήινο σύμπαν αναπλαθόταν διαρκώς σε νέα σχήματα, όσο οι κάτοικοι τον περιέτρεχαν με τα δάχτυλα σαν να μάλαζαν το ευήλατο υλικό των ζωών τους. Ο ιατροδικαστής του εν λόγω διηγήματος κινείται «στις λεπτές αίθουσες που βρίσκονται μεταξύ ήχου και αμφιβολίας». Μια γυναικεία φωνή, που εκβάλλει από τα σπλάγχνα ενός πτώματος, διεγείρει τη σκοτεινή σεξουαλικότητά του και οι μεταβαλλόμενοι επιτονισμοί της χροιάς της επενδύουν ηχητικά την οικιστική διχοτόμηση της καθημερινότητάς του, την παλινδρόμησή του μεταξύ του δυστοπικού κτιρίου του νοσοκομείου και του σπιτιού του, όπου η παρουσία του διασάλευε τη συμμετρία του νεκρικού χώρου.

Το εξαιρετικό εναρκτήριο διήγημα υποδεικνύει τον τρόπο ανάγνωσης των υπολοίπων πεζών. Ο ταύρος παραμονεύει στον λαβύρινθο, και εκείνος που θα θελήσει να φτάσει στο κέντρο του οφείλει να θυσιάσει τα πολλαπλά είδωλα, στα οποία συνίσταται το πρόσωπό του, και να καταλήξει στο τέρμα του μίτου σώος, χάρη στον πιο άτρωτο εαυτό του. Από μια παρόμοια περιπέτεια πασχίζει να επιζήσει ο κ. Γκλας στο καταληκτικό διήγημα, έρποντας πάνω σε μια φασματική αμερικανική γη, την οποία χαρτογραφεί ο πόνος του κρεουργημένου από τη γνωστή κινηματογραφική αρκούδα κορμιού του. «Η πλάτη του είναι ένα ξέφωτο μαρτυρίου», «ολόκληρη μια πεδιάδα πόνου», ενώ ο φόβος σκάβει στο μυαλό του περάσματα που μοιάζουν με σήραγγες ορυχείου. Ο ημιθανής Γκλας αναγεννάται αδιάκοπα μέσα από τις διαδοχικές μετενσαρκώσεις της ιστορίας του, κατάσαρκα ενωμένος με μια νεογέννητη και την ίδια στιγμή θνησιγενή γη, που τίκτει «το νέο αμερικανικό πρόσωπό του», «ένα πήλινο ομοίωμα του προσώπου που είχε κάποτε».

Η παραισθητική γεωγραφία του βιβλίου, ή αλλιώς η «δημιουργική χαρτογραφία» του συγγραφέα, προβάλλει διάστικτη από σήματα, δηλαδή τάφους. Ο χάρτης στο δεύτερο διήγημα όφειλε την ακρίβειά του σε ένα ξέθωρο σημάδι, σε έναν δείκτη θανάτου, ανεξάλειπτο στίγμα και ανελέητο ορόσημο στην τοπιογραφία της ύπαρξης. Ακόμα και αν όλα όσα μνημείωνε σβήνονταν κάποτε από προσώπου γης, ο σταυρός από κάρβουνο πάνω στο νερό ενός ενάλιου μνήματος θα διασφάλιζε την αξιοπιστία του, γιατί το μόνο βέβαιο ίχνος είναι το ανίχνευτο της απουσίας. Σαν να βυθίζει τη ματιά του σε ένα «ιλιγγιώδες καλειδοσκόπιο», ο Κεχαγιάς ατενίζει ένα παράλογο τοπίο, χαρτογραφημένο από υποσημειώσεις αφηγήσεων, σκιές ανθρώπων και αντικατοπτρισμούς ειδώλων. Οπως μας λέει στην «Τελευταία προειδοποίηση», ο ορατός κόσμος δεν είναι παρά «ένα άγνωστο, υποθετικό και προπάντων γαλήνιο τεχνούργημα». Μια οφθαλμαπάτη. Αντιθέτως, το αινιγματικό φρούριο του διηγήματος, «ένα ογκώδες κωδικοποιημένο μήνυμα», προαιώνιο και άληκτο, περιτειχίζει όλο το φονικό βάθος του χρόνου, ενόσω στους πρόποδές του η πόλη και οι κάτοικοί της χαίρουν έντρομοι μιας βραχύβιας παράτασης πριν από τον αφανισμό.

Ορατοί και αόρατοι, κρυπτογραφημένοι και διάπλατοι, ονειρώδεις και εφιαλτικοί, οι τόποι του βιβλίου αξίζει να κατοικηθούν από αναγνωστικά βλέμματα, που, όπως τα αγγίγματα στο Μνημείο της Υδρογείου, θα αναδείξουν «μια νέα γεωγραφία σχηματισμένη από τον αυθόρμητο θαυμασμό».