Ο γεροπαραμυθάς Βερν, στα Εξάρχεια
Οι περιπέτειες του πολυμεταφρασμένου συγγραφέα στην Ελλάδα και η κάρτα που έστειλε σε Ελληνίδα αναγνώστριά του
Ο Ιούλιος Βερν, δεν κατάφερε ποτέ να επισκεφθεί την Ελλάδα. Και όμως έγραψε «Το Αιγαίο στις φλόγες», όπου ένας φανταστικός ήρωάς του, ο Νικόλας Στάρκος, είναι Μανιάτης, από το Οίτυλο. Και ακόμα, στο «Είκοσι χιλιάδες λεύγες υπό την θάλασσαν» κάνει λόγο και για την Κρητική Επανάσταση του 1866. Βεβαίως, οι τύχες του έργου του στην Ελλάδα και στην ελληνική γλώσσα ήταν και εξακολουθούν, παρά τους συρμούς, να είναι λαμπρές, όπως άλλωστε σε όλον τον κόσμο, όπου κρατά την τέταρτη θέση του πιο πολυμεταφρασμένου συγγραφέα.
Ο Βερν αποδίδεται στη γλώσσα μας ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα και ανάμεσα στους πρώτους μεταφραστές του, αν όχι ο πρώτος, είναι ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, που μετέφραζε κείμενά του στο περιοδικό «Η Διάπλασις των Παίδων». Από τους πρώτους μεταφραστές του είναι και ο Παναγιώτης Ι. Φέρμπος που μετέφερε στα ελληνικά τουλάχιστον πέντε από τη σειρά «εξαιρετικά ταξίδια» του Βερν, τα «Ρωβύρος ο κατακτητής», «Ο Σάνσελλορ», «Σχολή των Ροβινσώνων», «Ο Λαχνός» και «Μεσημβρινός Αστήρ».
Του τα παρήγγειλε ο Θησεύς Κ. Λιβέριος, ο οποίος έγινε εκδότης ακριβώς επειδή ενθουσιάστηκε από κείμενα του μεγάλου Γάλλου προφήτη των καιρών μας. Μάλιστα είχε φροντίσει και έλαβε από τον Γάλλο εκδότη Πιερ – Ζιλ Ετζέλ όχι μόνο τα δικαιώματα του κειμένου, αλλά και αντίγραφα των κλισέ με τα σχέδια. Προχώρησε σε πολυτελείς εκδόσεις, με βάση τα τυποτεχνικά δεδομένα των εκδόσεων του Ετζέλ, και... φαλίρισε. Την ίδια περίπου εποχή ή μάλλον μερικά χρόνια αργότερα, υπάρχει και μία γαλλομαθής αναγνώστρια του Βερν στην Αθήνα. Ασφαλώς δεν θα είναι η μόνη, αλλά πάντως θα είναι από τις λίγες που μιλούν τη γλώσσα του και μάλλον τον διαβάζουν στο πρωτότυπο. Πρόκειται για την Ευδοξία Βαρδατζίδη (αν μεταγράφω σωστά το όνομά της) κάτοικο της οδού Οικονόμου στα Εξάρχεια, η οποία τολμά και στέλνει, το 1899, γράμμα στον ήδη παγκοσμίως διάσημο Γάλλο συγγραφέα.
Και ο Ιούλιος Βερν, τότε 68 ετών, αποτραβηγμένος στην Αμιένη, την πόλη της συζύγου του, απαντά στην
αναγνώστριά του με μία κάρτα, όπου γράφει τα ακόλουθα:
«Δεσποινίς μου, στην τόσο γοητευτική επιστολή σας απαντώ με την αποστολή αυτής της κάρτας· όμως οι λίγες γραμμές τις οποίες χαράσσω σ’ αυτή τη γαλλική γλώσσα που εσείς τόσο καλά γράφετε, σας μεταδίδουν όλες τις ευχαριστίες και την έντονη συμπάθεια του γεροπαραμυθά Ιουλίου Βερν. Αμιένη, 22 Μαΐου 99».
Το κείμενο του Βερν στο πρωτότυπό του έχει ως εξής:
«Mademoiselle à votre si charmante lettre je réponds par l’ envoi de cette carte; mais les quelques lignes que j’ y trace dans cette langue française que vous écrivez si bien, vous trasmettrons tous les remerciements et la vive sympathie du vieux conteur Jules Verne Amiens, 22 Mai 99».
Η κάρτα και ο ταχυδρομικός φάκελος έχουν –ως εκ τύχης– περιέλθει στην κατοχή μου. Η κάρτα έχει διαστάσεις 9,6x5,7 εκατοστά και ο φάκελος 11,2x 7,3. Στον φάκελο, ο οποίος είναι ανοιγμένος στην κάτω πλευρά με χαρτοκόπτη ή άλλο σχετικό όργανο, αναγράφεται μόνο η διεύθυνση της παραλήπτριας: «Mademoiselle Eudoxie Vardadjides / rue Econome, 20 / Athénes / Gréce».
Οι δύο ταχυδρομικές σφραγίδες έχουν τα στοιχεία:
«AMIENS / SOMME /12E 22 MAI 99» και φέρουν γραμματόσημο των 15 centimes του γαλλικού φράγκου, χρώματος γαλάζιου, με παράσταση της Ειρήνης και του Εμπορίου.
Ετσι, ταχυδρομικώς, έφτασε στα Εξάρχεια στο όνομα Ευδοξία Βαρδατζίδη το 1899 ο γεροπαραμυθάς (vieux conteur) Ιούλιος Βερν.