Πρώτο δείγμα γραφής από μια ενδεχόμενη επιστροφή στην ομαλότητα
Μπορεί η απόφαση της ΕΚΤ να προχωρήσει στην αγορά ομολόγων του EFSF που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους οι εγχώριες τράπεζες να σκόρπισε ενθουσιασμό στην Αθήνα, μάλιστα το θέμα ανέφερε στη Βουλή ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ως απόδειξη ότι τα πράγματα πάνε καλά, ωστόσο οι αγορές των ομολόγων δεν αποτελούν παρά το ελάχιστο όσων θα έκανε η ΕΚΤ αν ολοκληρωνόταν η αξιολόγηση.
Η αγορά των ομολόγων, που ήρθε στην επιφάνεια με δημοσίευμα της «Κ» (15/04), αφορά αποκλειστικά και μόνο τίτλους που έχει εκδώσει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (European Stability Mechanism - ESM), οι οποίοι είναι υψηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης και δεν εμπεριέχουν τον παραμικρό ελληνικό κίνδυνο. Η ΕΚΤ εξακολουθεί να διατηρεί την Ελλάδα και τις ελληνικές τράπεζες σε καραντίνα μη αποδεχόμενη ελληνικά ομόλογα, εγγυήσεις του Δημοσίου, τίτλους τραπεζών ή δάνεια ως εγγυήσεις για την παροχή ρευστότητας, κάτι που θα συμβεί μόνο αν ολοκληρωθεί η αξιολόγηση.
Ετσι οι τράπεζες, 8 μήνες μετά την υπογραφή του νέου μνημονίου, εξακολουθούν να αντλούν το μεγαλύτερο μέρος της ρευστότητας μέσω του έκτακτου μηχανισμού, του ELA, που παρέχεται μεν από το ευρωσύστημα, βαρύνει όμως τον ισολογισμό της Τράπεζας της Ελλάδος και τελικά το ελληνικό Δημόσιο.
Παρά τους πανηγυρισμούς για τις αγορές ομολόγων EFSF, η μεγάλη διαφορά για τη χώρα και το τραπεζικό σύστημα θα είναι όταν η ΕΚΤ αρχίζει να αποδέχεται και να αγοράζει ελληνικό κίνδυνο, δηλαδή ελληνικούς τίτλους. Πότε θα γίνει αυτό; Αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η περιβόητη αξιολόγηση. Σύμφωνα με επιτελικά στελέχη τραπεζών, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα ενεργοποιήσει μια ιδιαίτερα θετική αλληλουχία για τράπεζες - οικονομία: 1) απομακρύνοντας την αβεβαιότητα που επιδρά διαλυτικά στην οικονομία, 2) βελτιώνοντας δραστικά το κλίμα εμπιστοσύνης, 3) θα καταστήσει και πάλι τα ελληνικά ομόλογα αποδεκτά από την ΕΚΤ για να χορηγεί ρευστότητα στις εγχώριες τράπεζες (waiver), 4) θα ανοίξει τον δρόμο για τη συμμετοχή των κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και 5) θα επιταχύνει τις διαδικασίες για την απόσυρση των κεφαλαιακών περιορισμών.
Οπως τονίζουν, τα παραπάνω θα πυροδοτούσαν μια ενθουσιώδη αντίδραση των αγορών, κάτι που θα αποτυπωνόταν άμεσα στις τιμές των μετοχών και των ομολόγων και θα μετέδιδε ένα πανίσχυρο μήνυμα στη διεθνή επενδυτική κοινότητα ότι αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για την έξοδο της Ελλάδας από την 7ετή δημοσιονομική κρίση. Ωστόσο, αντί για όλα τα παραπάνω η ολοκλήρωση της αξιολόγησης (που θα έπρεπε να έχει γίνει από το τέλος Νοεμβρίου 2015, ενώ στο τέλος Φεβρουαρίου 2016 θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος) όχι μόνο παραμένει στον αέρα, αλλά οι εξελίξεις των προηγούμενων ημερών ξυπνούν μνήμες από τον διαπραγματευτικό εφιάλτη του 2015.
Η οικονομία δέχεται νέες πιέσεις εξαιτίας της αβεβαιότητας, επιχειρήσεις κλείνουν, οι καταθέσεις παρά τους κεφαλαιακούς περιορισμούς μειώνονται (1,14 δισ. τον Ιανουάριο, -544 εκατ. τον Φεβρουάριο, -218 εκατ. τον Μάρτιο), τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται, η ύφεση διατηρείται και ο κίνδυνος να «χαθεί» και το 2016 (για να μην αναφέρουμε πιο σοβαρές επιπτώσεις) γίνεται όλο και πιο πιθανός. Ετσι συνεχίζεται η γνώριμη ιστορία των τελευταίων ετών, με τις κυβερνήσεις να υπογράφουν μνημόνια τα οποία δεν εφαρμόζονται και οι μήνες να κυλούν με το παιχνίδι της απόδοσης ευθυνών: η εκάστοτε κυβέρνηση κατηγορεί τους δανειστές και οι δανειστές την ελληνική πλευρά. Μεγάλος χαμένος η χώρα και η κοινωνία που βυθίζεται σε μια άνευ προηγουμένου, σε καιρό ειρήνης, ύφεση.
Οι τράπεζες, 8 μήνες μετά την υπογραφή του νέου μνημονίου, εξακολουθούν να αντλούν το μεγαλύτερο μέρος της ρευστότητας μέσω του ELA.