Φθινόπωρο νέων δυσκολιών, ανατροπών και αποφάσεων
Ο φόβος πρόσθετων μέτρων και η δοκιμασία της αξιολόγησης θα κρίνουν τις εξελίξεις
Σε διακεκαυμένη ζώνη εισέρχεται από το φθινόπωρο η κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να είναι ορατό το ενδεχόμενο ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων, ακόμη και πρόωρων εκλογών, παρότι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας διαμηνύει πως στόχος του είναι η εξάντληση της τετραετίας. Ο μεγαλύτερος «εφιάλτης» της κυβέρνησης, καθώς συνεπάγεται τεράστιο πολιτικό κόστος, είναι η παγίωση της υστέρησης στα φορολογικά έσοδα, που θα οδηγήσει στην ανάγκη για νέα μέτρα ή για την ενεργοποίηση του «κόφτη» δαπανών. Παράλληλα, το επόμενο δίμηνο το Μέγαρο Μαξίμου θα πρέπει να διαχειρισθεί τα δύσκολα μέτωπα της δεύτερης αξιολόγησης με αιχμή τα εργασιακά, αλλά και τους όρους από τους οποίους θα καθορισθεί ο ρόλος του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω και με δεδομένο το μπαράζ φόρων με τους οποίους βρί- σκονται αντιμέτωποι οι πολίτες έως το τέλος του έτους, δεν μπορεί να αποκλεισθεί η ραγδαία δημοσκοπική φθορά του ΣΥΡΙΖΑ. Σε μια τέτοια περίπτωση και προκειμένου να διασφαλισθεί η πολιτική επιβίωση του κυβερνώντος κόμματος, ο κ. Τσίπρας είναι πολύ πιθανό να παίξει το χαρτί της προσφυγής στις κάλπες, παρότι σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις του αναφέρει πως η επόμενη εκλογική αναμέτρηση θα διεξαχθεί το 2019.
Εν μέσω της θερινής ραστώνης, η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με ήρεμα πολιτικά νερά. Ομως με την είσοδο του φθινοπώρου, θα βρεθεί σε διακεκαυμένη ζώνη που μπορεί να οδηγήσει τον πρωθυπουργό κ. Αλ. Τσίπρα, ο οποίος επί του παρόντος «ξορκίζει» το ενδεχόμενο των πρόωρων εκλογών, στην απόφαση για προσφυγή στις κάλπες πριν από το τέλος του έτους.
Οπως λέγεται, κλειδί για τις αποφάσεις του κ. Τσίπρα, που όπως αναφέρει σε συνομιλητές του, έχει ως plan A την εξάντληση της τετραετίας, θα είναι η δημοσκοπική εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ. Εάν το κυβερνών κόμμα παραμένει σε ελεγχόμενη απόσταση από τη Ν.Δ., δηλαδή κάτω των δέκα ποσοστιαίων μονάδων και με ποσοστά άνω του 20%, ο πρωθυπουργός θα επιλέξει να κερδίσει χρόνο, ευελπιστώντας στην ανάκαμψη της οικονομίας και σταδιακά του ΣΥΡΙΖΑ. Εάν, αντιθέτως, διαπιστώσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κινδυνεύει να εισέλθει σε τροχιά κατάρρευσης, όπως συνέβη με το ΠΑΣΟΚ τους πρώτους μήνες του 2012, θα παίξει το «χαρτί» των πρόωρων εκλογών προκειμένου να παραμείνει κεντρικός παίκτης στην πολιτική σκηνή, έστω από τα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Κατά τις ίδιες πηγές, το ενδεχόμενο ραγδαίας φθοράς της κυβέρνησης το επόμενο δίμηνο σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποκλειστεί: Υπενθυμίζεται ότι στις τελευταίες ευρωεκλογές, τον Ιούνιο του 2014, ο ΣΥΡΙΖΑ επικράτησε της Ν.Δ. με διαφορά κάτω των τεσσάρων ποσοστιαίων μονάδων. Ομως μετά το «καλοκαίρι του ΕΝΦΙΑ» το δημοσκοπικό του προβάδισμα σχεδόν διπλασιάστηκε. Εξάλλου, η «εύφλεκτη ύλη» για την περαιτέρω αποδόμηση της κυβερνητικής εικόνας θα είναι από τις πρώτες ημέρες του φθινοπώρου παρούσα.
Τα πολλαπλά φορολογικά βάρη του τελευταίου τετραμήνου του έτους θα γίνουν απολύτως ορατά στους πολίτες. Επίσης, εάν η υστέρηση εσόδων του τελευταίου διμήνου παγιωθεί, δεν πρέπει να αποκλείεται η κυβέρνηση να αναγκαστεί να επισπεύσει την επιβολή μέτρων όπως η αύξηση του ειδικού φόρου στα καύσιμα, πιέζοντας ακόμη περισσότερο τα εισοδήματα και αυξάνοντας τη λαϊκή δυσφορία. Εξάλλου, η έως τώρα υπέρβαση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 δεν εδράζεται στα έσοδα αλλά στην πολιτική της στάσης πληρωμών του Δημοσίου που έχει επιλέξει η κυβέρνηση.
Παράλληλα, όμως, η κυβερνητική εικόνα μπορεί να πληγεί και από εξωγενείς παράγοντες. Η κυβέρνηση θα μπει εκ νέου στα βαθιά νερά της αξιολόγησης. Εκεί, πρέπει να ανοίξει τον φάκελο των εργασιακών. Παρότι οι παρεμβάσεις δεν αναμένονται μείζονες, το πολιτικό κόστος μπορεί να είναι υψηλό καθώς το πεδίο των εργασιακών σχέσεων είναι μεγάλης αξιακής σημασίας για τον χώρο της Αριστεράς. Επίσης, ζητούμενο παραμένει με τι όρους θα συνοδεύσει το ΔΝΤ ενδεχόμενη συμφωνία για να συνεχίσει στο ελληνικό πρόγραμμα, ενώ μεγάλο πλήγμα για την εικόνα της κυβέρνησης και του κ. Τσίπρα θα αποτελέσει η πιθανότητα να περάσουν κάτω από τον πήχυ στο ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους. Τέλος, επιβαρυντικά για την κυβέρνηση μπορεί να λειτουργήσει η αναζωπύρωση του προσφυγικού στην περίπτωση κατά την οποία η συμφωνία Ευρωπαϊκής Ενωσης - Τουρκίας για την ανάσχεση των ροών καταρρεύσει.
Μάλιστα, στελέχη των κομμάτων της αντιπολίτευσης αντιλαμβάνονται τις πρόσφατες κινήσεις της κυβέρνησης ως «προπαρασκευαστικές» για το ενδεχόμενο εκλογών.
Ενδεικτικά αναφέρονται η επιμονή του Μεγάρου Μαξίμου στην επίσπευση της διαδικασίας δημοπράτησης των τηλεοπτικών αδειών, παρά τα προβλήματα που έχουν ανακύψει. Καθώς, επίσης, και η επιλογή του πρωθυπουργού να ανοίξει εκ νέου το ζήτημα των γερμανικών επανορθώσεων και του κατοχικού δανείου.
Οπως προαναφέρθηκε, τυχόν εκλογικός αιφνιδιασμός του κ. Τσίπρα θα έχει ως στόχο όχι τη νίκη, αλλά την πολιτική επιβίωση του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς ουδείς αμφισβητεί ότι στην περίπτωση κατά την οποία η χώρα οδηγηθεί στις κάλπες η Ν.Δ. θα είναι πρώτο κόμμα. Μάλιστα, ορισμένοι στην Κουμουνδούρου επενδύουν στο σενάριο ο κ. Μητσοτάκης να επικρατήσει, αλλά να βρίσκεται μακριά από τον πήχυ της αυτοδυναμίας. Σ’ αυτή την περίπτωση, όπως λέγεται, είναι πιθανές νέες εκλογές σε ένα μήνα με το σύστημα της απλής αναλογικής, οπότε είναι πιθανόν ο ΣΥΡΙΖΑ να επανέλθει ως κυβερνητικός παίκτης.
Επισημαίνεται, τέλος, ότι κατά πολλούς ακόμη και εάν ο κ. Τσίπρας υπερβεί τον επερχόμενο φθινοπωρινό σκόπελο, εκλογές θα διεξαχθούν το αργότερο πριν από τον Ιούνιο του 2017. Οπως αναφέρουν, σε έναν χρόνο από τώρα η όποια κυβέρνηση πρέπει να καταρτίσει τον προϋπολογισμό του 2018 και πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 3,5% που προβλέπει το τρίτο μνημόνιο και χωρίς νέα μέτρα «απλώς δεν βγαίνει».
Πάντως, ο κ. Αλ. Τσίπρας αναφέρει πως στόχος του είναι η εξάντληση της τετραετίας.