Προαπαιτούμενα, χρέος και «κόφτης»
Εναν δρόμο στρωμένο με «αγκάθια» έχει μπροστά του το οικονομικό επιτελείο, καθώς από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τα τέλη του έτους πρέπει να έχουν κλείσει τα θέματα της αξιολόγησης, του χρέους και του ρόλου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), αλλά και να μην έχουν ανοίξει νέα, όπως το προσφυγικό και η πιθανή υστέρηση στα φορολογικά έσοδα που θα οδηγήσει στην ανάγκη για νέα μέτρα ή ενεργοποίηση του «κόφτη» δαπανών.
Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει η κυβέρνηση είναι να κλείσει με επιτυχία την πρώτη αξιολόγηση, υλοποιώντας εντός Σεπτεμβρίου τα 15 προαπαιτούμενα μέτρα, ώστε να μην χαθεί η υποδόση των 2,8 δισ. ευρώ που είναι διαθέσιμη αυστηρά έως τα τέλη Οκτωβρίου. Εφόσον δεν προκύψουν καθυστερήσεις, τότε από τα μέσα Οκτωβρίου ξεκινούν τα σημαντικά «αγκάθια». Ειδικότερα:
1. Δεύτερη αξιολόγηση: Αν και στις λίγες επαφές που είχαν το καλοκαίρι το οικονομικό επιτελείο με τους δανειστές δεν έχει ανοίξει επισήμως η συζήτηση για την ατζέντα της, στην κυβέρνηση γνωρίζουν πολύ καλά ποια είναι τα θέματα για τα οποία θα υπάρξει έντονη κόντρα με την τρόικα. Το ένα είναι οι αλλαγές στις εργασιακές σχέ- σεις. Οι προθέσεις των θεσμών και ιδίως του ΔΝΤ είναι γνωστές. Οπως γνωστές είναι και οι αντιρρήσεις της Αθήνας για περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Κομισιόν και ιδίως οι χώρες της Ευρωζώνης θα συνταχθούν πίσω από τις απαιτήσεις του Ταμείου ή αν με κάποιον τρόπο δείξουν ευελιξία, διευκολύνοντας την ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης.
Δεύτερο μέτωπο είναι αυτό του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. Η κυβέρνηση θέλει να συμπεριλάβει στο επικαιροποιημένο Μεσοπρόθεσμο χαμηλότερους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα από το 2018 και μετά. Ωστόσο, στο θέμα αυτό είναι κάθετα αντίθετοι οι Ευρωπαίοι. Πάντως, στο οικονομικό επιτελείο είναι αποφασισμένοι να δώσουν «μάχη» για χαλάρωση των στόχων, την οποία είναι προετοιμασμένοι να συντηρήσουν όσο χρειαστεί.
Τρίτο μεγάλο μέτωπο είναι το θέμα των εξωδικαστικών συμβιβασμών για τα «κόκκινα» δάνεια. Στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι τον χειμώνα είναι πολύ πιθανό να υπάρξει νέα διαμάχη με επίκεντρο τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
2. Ρύθμιση χρέους – Ρόλος ΔΝΤ: Μέσα στον Σεπτέμβριο ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) πρέπει να έχει ολοκληρώσει το σχέδιο για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα διαχείρισης του ελληνικού χρέους, ώστε αυτά να εφαρμοστούν άμεσα. Στόχος είναι μετά την υλοποίησή τους η Κομισιόν, το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να συντάξουν τις δικές τους εκθέσεις βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους (DSA), για να διαπιστωθεί αν υπάρχει ανάγκη περαιτέρω μέτρων ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους.
Το ΔΝΤ
Το Ταμείο είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα μείνει ικανοποιημένο από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που αναμένεται να εφαρμοστούν, ενώ οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρωζώνης θέλουν να αποφύγουν νέες παρεμβάσεις που θα στείλουν στο εσωτερικό τους μήνυμα χαλάρωσης έναντι της Ελλάδας. Ειδικά στην παρούσα χρονική συγκυρία, καθώς το 2017 είναι έτος εκλογών σε Γερμανία και Ολλανδία. Από την πλευρά της, η ΕΚΤ θα συντάξει το δικό της DSA, με το οικονομικό επιτελείο να ελπίζει ότι θα καταλήγει σε τέτοιο συμπέρασμα που θα επιτρέπει την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE).
Πάντως, κυρίως από τις εξελίξεις στο θέμα του χρέους, αλλά και από το βαθμό υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων, θα εξαρτηθεί και το εάν το ΔΝΤ θα συμμετάσχει με νέο δάνειο στο ελληνικό πρόγραμμα ή αν θα παραμείνει ως τεχνικό σύμβουλος στο υφιστάμενο πρόγραμμα του ESM.
Ταυτόχρονα με τα παραπάνω δεδομένα «αγκάθια», στο οικονομικό επιτελείο φοβούνται ότι μπορεί να προκύψουν κι άλλα δύο προβλήματα. Το ένα αφορά στην ομαλή αποπληρωμή των φόρων. Οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι, λαμβάνοντας υπόψη ότι ήδη στο επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2016 οι φορολογούμενοι έχουν καταβάλει 1,5 δισ. ευρώ περισσότερους φόρους από ότι πέρυσι στο ίδιο διάστημα. Οι αντοχές των φορολογουμένων θα δοκιμαστούν στην πράξη, με τον Σεπτέμβριο να είναι κρίσιμος μήνας, αφού πρέπει να πληρωθεί η δεύτερη δόση του φόρου εισοδήματος και η πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ. Πάντως, στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ότι οι φορολογούμενοι θα ανταποκριθούν επαρκώς στις υποχρεώσεις τους και απορρίπτουν κάθε ενδεχόμενο ενεργοποίησης του «κόφτη» δαπανών.
Παράλληλα, όσο εντείνονται τα προβλήματα στις σχέσεις Ευρώπης – Τουρκίας, τόσο αυξάνεται η ανησυχία ότι η Ελλάδα μπορεί να δεχθεί πιέσεις αναφορικά με την εφαρμογή του προγράμματος, ώστε να προχωρήσει σε παραχωρήσεις στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης.