Η Ουκρανία παραμένει «αγκάθι» για την Ευρώπη
Ηκοινή γνώμη, που στην πλειονότητά της δεν παρακολουθεί συστηματικά τα γεγονότα ούτε διαθέτει την ικανότητα να κάνει του απαραίτητους συνειρμούς, ίσως να μην το αντιλαμβάνεται, αλλά είναι βέβαιο ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες και οι ηγεσίες των χωρών γνωρίζουν πολύ καλά πως η κατάσταση στην Ουκρανία οδεύει προς νέα κρίση. Που ανάλογα με την έντασή της θα έχει τις αντίστοιχες συνέπειες για τους άμεσα εμπλεκομένους φυσικά, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη. Οπου άμεσα εμπλεκόμενοι είναι ήδη και θα είναι –εφόσον επαληθευθεί η πρόβλεψη– φυσικά η Ουκρανία και η Ρωσία και ενδεχομένως να συμπράξουν σε δεύτερο βαθμό οι ΗΠΑ και η Πολωνία, παρασύροντας σε περιπέτειες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Οι ενδείξεις αυτή την ώρα αφορούν την ένταση που ανεβαίνει πάλι με αφορμή την Κριμαία κυρίως και τη γενικότερη περιοχή του Ντονμπάς. Δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα φθάσει σε επίπεδο θερμής αντιπαράθεσης ή ότι θα πάρει διαστάσεις μεγαλύτερες και πέρα από τη συγκεκριμένη περιοχή. Το πώς θα εξελιχθεί και πού θα καταλήξει θα δείξουν τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν. Εκείνο που βλέπουμε, όμως, είναι ότι πληθαίνουν ξανά τα θερμά επεισόδια μεταξύ Ρώσων και ρωσόφωνων αυτονομιστών, από τη μία πλευρά, και Ουκρανών, από την άλλη, ενώ παράλληλα ανεβαίνει ο τόνος των αλληλοκατηγοριών που εκτοξεύονται. Η απειλή του προέδρου της Ουκρανίας Ποροσένκο να κηρύξει στρατιωτικό νόμο στη χώρα του αποτελεί ήδη μία κλιμάκωση. Κλιμάκωση επίσης αποτελεί η διεξαγωγή γυμνασίων των ρωσικών δυνάμεων στην Κριμαία.
Τυχαία ή όχι, η αναζωπύρωση της έντασης στην Ουκρανία παρατηρείται, πρώτον, μετά την εκδήλωση επιθυμίας διαφόρων Ευρωπαίων ηγετών για ελάφρυνση των κυρώσεων (που πλήττουν και τις οικονομίες ευρωπαϊκών χωρών) κατά της Ρωσίας, καθώς και τη φαινομενική προσέγγιση Ρωσίας - Τουρκίας, την οποία επιδιώκει κυρίως η δεύτερη. Ακολούθησε η πραγματική ή όχι εμπλοκή της Μόσχας στην προεκλογική εκστρατεία των ΗΠΑ. Αμερικανικές υπηρεσίες και μίντια κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι υπέκλεψε και έδωσε στη δημοσιότητα emails που αφορούσαν τα εσωτερικά του Δημοκρατικού Κόμματος και αντικειμενικά έβλαπταν τη Χίλαρι Κλίντον, ο Ντόναλντ Τραμπ με τη γνωστή ασυναρτησία του κάλεσε του Ρώσους να αποκαλύψουν και άλλα στοιχεία, αν έχουν, και τελευταία από την Ουκρανία προέκυψε η καταγγελία ότι ο επικεφαλής της εκστρατείας του υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών, ο Πoλ Μάναφορτ, συνεργαζόταν και πληρωνόταν με «μαύρα» από τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, τον πρώην φιλορώσο πρόεδρο της Ουκρανίας. Ο ίδιος το διέψευσε, αλλά αντικαταστάθηκε παρ’ όλ’ αυτά από τον Τραμπ, που σημαίνει ότι δεν έπεισε...
Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κά- νει επανειλημμένως και ευθέως σαφές ότι θα ακολουθήσει πολιτική εκτόνωσης με τη Ρωσία, στο στρατόπεδο της Χίλαρι Κλίντον είναι αρκετοί εκείνοι που βλέπουν τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν ως συνέχεια της «αυτοκρατορίας του κακού», όπως είχε χαρακτηρίσει στο παρελθόν τη Σοβιετική Ενωση ο Ρόναλντ Ρέιγκαν. Ανάμεσά τους και οι λεγόμενοι νεοσυντηρητικοί, που επηρέαζαν τη Χίλαρι Κλίντον όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών και η φωνή τους παραμένει ισχυρή και σήμερα στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Από την άλλη πλευρά, είναι φανερό ότι η Μόσχα θα ήθελε να δει τον Ντόναλντ Τραμπ επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ, αν και οι πιθανότητες είναι ότι θα μείνει με την επιθυμία της ανεκπλήρωτη.
Αυτά είναι τα πρόσφατα δεδομένα που προστέθηκαν στο ψυχροπολεμικό κλίμα που χαρακτηρίζει γενικά τις σχέσεις Δύσης - Ρωσίας. Οι εκκλήσεις ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ενωσης προς την Ουκρανία και τη Ρωσία να επιδείξουν ψυχραιμία, δεν αλλάζουν την πραγματικότητα. Κανείς μάλλον δεν θέλει τη θερμή σύγκρου-
Αν η κρίση κλιμακωθεί, η Ε.Ε. θα είναι αναγκασμένη να διαχειρίζεται ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα μπορεί να το διαχειριστεί προς το συμφέρον της.
ση και πάντως όχι η Ουάσιγκτον, οι μεγάλες χώρες της Ευρώπης και δεν υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις ότι την επιθυμεί η Ρωσία. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει ότι δεν την επιδιώκουν ισχυρές δυνάμεις στην Ουκρανία, στην Πολωνία και σε βαλτικές χώρες όπου το αντιρωσικό μένος περισσεύει. Και το ερώτημα είναι ασφαλώς αν αυτές οι δυνάμεις μπορούν να διατηρούνται πάντα υπό έλεγχο ή αν έχουν τη δυνατότητα να ξεφεύγουν και να προβοκάρουν καταστάσεις. Αυτό πιθανώς θα διαπιστωθεί από την εξέλιξη της νέας έντασης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, αν η ένταση κλιμακωθεί, τις συνέπειες θα τις νιώσει πάλι η Ευρώπη. Είναι αυταπόδεικτο, εφόσον πάρει διαστάσεις εκτεταμένης ανοιχτής σύγκρουσης, αν και οι πιθανότητες να γίνει κάτι τέτοιο είναι μάλλον μικρές, σύμφωνα με τη λογική. Θα είναι όμως βαριές ακόμη και αν η ένταση δεν πάρει τέτοιες διαστάσεις. Το ψυχροπολεμικό κλίμα θα ενισχυθεί, η απομόνωση της Ρωσίας θα ενταθεί, οι οικονομικές κυρώσεις θα παραμείνουν, οι οικονομίες της Ευρώπης θα ζημιωθούν ακόμη περισσότερο. Το σημαντικότερο, η Ευρώπη θα είναι αναγκασμένη να διαχειρίζεται ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα, μαζί με τα άλλα που αντιμετωπίζει. Και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα μπορεί να το διαχειριστεί προς το συμφέρον της.